У Торъял посёлкысо ешартыш образованийым пуымо рӱдерын тренер-преподавательже Надежда Анатольевна Петухова 23 ий йоча-влакым спортлан кумылаҥда. Кодшо кечылаште тудын дене вашлийын мутланенна.
Н.Петухова 1998 ийыште У Торъял посёлкысо спорт школыш тренер-преподавательлан пашаш толын. 2002 ий гыч Немда школысо филиалыште 10 ий тыршен. Ончыч тыгай филиал-влак Немда, Тошто Торъял, Какшанмучаш, Кузнеч школ-влак пелен лийыныт. Кызыт Тошто Торъял школысо филиал гына кодын.
2012 ийыште угыч У Торъял посёлкысо спорт школыш пашаш куснен. Тудым директорын тунемме паша шотышто алмаштышыжлан шогалтеныт. Куд ий гыч уэш тренерлан пашам ышташ тӱҥалын.
Пашаш шочмо Човыксола ялже гыч У Торъял посёлкыш 7 меҥгым я машина, я велосипед дене коштеш. Пел ставкылан педагог-организаторлан тырша. 2020 ийыште рӱдер пелен ГТО дене тестирований рӱдерым почыныт. Тушто администраторлан ышта.
– Илышдам спорт дене кылдаш шонымаш кунам да кузе шочын?
– Иктаж 5-ше классыште тунеммем годым физкультур дене «кумытан» отметкем лектын. Моло предмет дене сайын тунемынам, садлан кумылем чот волен. Тунам Немда школышто физкультурым туныктышо Лев Васильевич Пирогов мылам урок деч вара тренировкыш толаш темлен. Тылеч вара куржталаш, ече дене тӱрлӧ таҥасымашыш кошташ тӱҥалынам. Тунам 3-5 район коклаште таҥасымаш-влак кажне арнян гаяк лийыныт. Школышто тунемме годымак ече дене кугыеҥын икымше разрядшым шуктенам. 11-ше класс деч вара Оршанке педколледжыш физкультурым туныктышылан тунемаш пуренам.
– Надежда Анатольевна, рӱдерын пашаж дене палдарыза.
– 2016 ийыште спорт школым усталык пӧрт дене ушеныт да У Торъял посёлкысо ешартыш образованийым пуымо рӱдерым ыштеныт. Кызыт тудым О.В.Торощина вуйлата. Рӱдер 5 направлений дене пашам виктара: художественно-эстетический, физкультурно-спортивный, спортивно-технический, туристко-краеведческий, естественнонаучный. Тышке утларакше У Торъял посёлкысо школ ден школ-интернатыште тунемше-влак коштыт. Ялла гыч йоча-влак йӧршеш уке улыт.
Физкультурно-спортивный направлений икмыняр видлан шелалтеш: ече, грек-рим кучедалмаш, футбол, баскетбол, волейбол, художественный гимнастике, ӱстембал теннис. 9-18 ияш тунемше-влак дене 9 тренер пашам ышта. Эн шуко йоча – футбол секцийыште. Чылаже 5-6 группо уло, 90 наре тунемше погына. Ты секцийым С.Г.Пушкин вуйлата. Художественный гимнастике дене преподаватель Йошкар-Ола гыч арнялан кум гана толеш. Садлан тышке Параньга район гыч ик икшыве лӱмынак кудалыштеш.
Мый ече секцийым вӱдем. Кок группо дене пашам ыштем. Икымше – 1-2 класслаште тунемше-влак, кокымшо – 3-7 класслаште. Кажне группышто эн шагалже 15 йоча погына.
– Тренировко годым могай программылан эҥертеда? Йоча-влак занятийыш кумылын коштыт?
– Спорт занятий-влак школысо урок пытымек тӱҥалыт. Кажне тренировко ФГОС программе почеш эрта. Тудо 90 минут шуйна, арнялан кум гана погынена. Кызытсе программе кандаш ийлан келыштаралтын. Тыглай (базовый) уровень дене 6 ий пашам ыштена, кодшо кок ийым – келгемдыме (углублённый) программе почеш. Тыгак кажне тунемшын тазалыкшым шотыш налына.
Ялысе йоча-влакым туныктымо дене таҥастараш гын, посёлкысо икшыве-влак дене пашам ышташ нелырак. Пытартыш жапыште тунемше-влак ече дене кошташ ӧрканаш тӱҥалыныт. Спорт дене таҥлалташ шуко чытыш, тыршымаш, тазалык, дисциплине кӱлыт, а тидыже тенийысе йоча-влаклан поснак огеш сите. Компьютер, телефон шуко жапым налыт, аҥыртарат.
– Пашаштыда могай нелылык уло?
– Школын спорт инвентарьже уке, манаш лиеш. Мутлан, мыйын секцийыш коштшо кажне йоча пеленже ечым шке конда. Базыштына ик мужыр ечат уке. А теве грек-рим кучедалмаш секцийын тренерже-влак йӧным муыныт, Москосо тренер-влакын полшымышт дене Кугыжаныш Думо депутат Александр Карелин дене кылым ыштеныт. Тудо кок у ковёрым пӧлеклен. Художественный гимнастике кружокыш коштшо-влак ковёрым ача-ава деч погымо окса дене налыныт.
Кызытсе саманыште ача-аван шийвундышт деч посна огеш лий. Сай инвентарьлан, костюмлан шуко окса кӱлеш. Тиде поснак торашке соревнованийыш кайыме годым шижалтеш. Корно роскотлан, кочкышлан ешартыш полыш кӱлешак.
– Ешыштыда спорт дене кылым кучышо-влак улыт? Капкылым шотышто кучаш, физически виян лияш манын, мом ыштеда?
– Виталий пелашем дене ик школышто тунемынна, тренировкыш, соревнованийлаш пырля коштынна. Тыге келшаш тӱҥалынна. Пелашем ече дене пеш талын коштын, Тольятти ола марте таҥасымашыш миен. Армийыштат спортротышто служитлен.
Ялысе еҥ пашаште шуаралтеш, вияҥеш. Эрдене эр кынелын, вольык сомылым ыштет, пакчаште шогылтат: тиде – шкешотан зарядке. Ик верыште шинчен, кап тӱҥеш, садлан шукырак тарванылаш, яндар южышто лияш кӱлеш.
Пашаче, чолга, икшыве-влакым йӧратыше тренерым ончен, кумыл нӧлтеш. Тугеже У Торъял районышто спорт умбакыжат вияҥеш.