Пётр пӧрт мучко тыҥге-туҥге ошкеда. Воштончыш декат икмыняр гана миен тольо. Шкаф гыч я ик, я вес тувырым луктын чиен ончыш. Нигудыжат шотлан келшен огеш тол гай чучеш.
– Можыч, нигушкат каяш огыл? – йӱкынак пелештыш пӧръеҥ. – Чылт марлан кайышаш ӱдыр гай шогылтамыс. Тьфу.
Воштончышыш тӱс-ленрак ончале: капше эше пеҥгыде, кеҥежым кудло ийым тема манын отат ойло. А теве саҥга мучко куптыр шарлен, трактор дене куралме аҥам ушештара. Шинчаже самырык годсо гаяк ужарге-ужарге, пыртак нойышо да шӱлыкан. «Шинчатше кудывечысе шаршудо гай», – ойлен ыле Лиза.
Лиза, Лизукем… Чоным когартыше икымше йӧратымаш…
* * *
– Петя, актовый залыш кае. Ӱдыр-влак тыйым шаҥгысек вучат, – каласыш класс вуйлатыше Иван Иванович.
Рвезе, верже гыч кынелын, класс гыч писын лекте.
– Петю, тыйым вучен, тевак шоҥгемына, – шылталенрак пелештыш класс старосто Ану.
Ӱдыр-влак рӱж воштыл колтышт. Рвезе тидлан пырчат ыш сыре – тунемын. Теве ынде тылзе наре тудо нунын деке репетицийыш коштеш. Ныжыл гитар сем почеш лывыла пӧрдмыштым кажне гана куанен ончен. Могай нуно пиалан улыт! Школ дене чеверласен, эрыкан илышыш тошкалыт. А Петян ты вучымо тат марте – эше ик ий. А вара олаш кудалеш, водительлан але агрономлан тунемаш пура.
– Тачылан сита, вашке –
пытартыш репетиций, – пеҥгыдын пелештыш Ану.
Ӱдыр-влак мӧҥ-гышкышт шаланен пытышт, пӧлем покшелне Лиза гына кодо.
– Петя, айда таче мӧҥгӧ пырля каена, – вожылалынрак пелештыш тудо.
– Келшем.
Кум меҥге шижде эртыш. Теве Лизан ялже койылалтыш. Тышеч кок йолгорно кая. Иктыже Лизан ялышкыже пура, весыже – Петян ялышкыже. Самырык-влак кок велкыла каен ойырлышт.
Кастене малаш вочмо деч ончыч Петя трукышто Лизам шарналтыш. Шыма, тыматле ӱдыр. Шочмыж годсек коваже ончен, садлан пашаланат пеш кожмак. А мураш-кушташ могай тале! Сай ӱдыр…
Кум кече Лизам ужаш ыш логал. Тудо олаш кокаж деке миен коштын. А Петян пешак ужмыжо шуын. Репетицийым чон вургыжынак вучыш.
– Лиза, айда тачат пырля каена, – темлыш рвезе.
– Тореш омыл, – шинчам шылтенрак пелештыш ӱдыр.
– Палет, Петюш, мый артистке лийнем, – шонымашыж дене пайлалте Лиза. – Сценыште мурен-кушташ моткоч йӧратем. Эх, тунемаш пурен кертам гын, эн пиалан лиям!
– Тыйым огыт нал гын, ораде лийыт. Йӱкетат пеш чапле, капетат лывырге. Тыманмеш налыт, – пеҥгыдын каласыш рвезе.
* * *
Телефон йыҥгыр Пётр Львовичын шарнымашыжым лугыч ыштыш.
– Петька, таче школыш миет вет? – шоктыш палыме йӱк.
– Валька, тый улат мо? Тый толынат гын, тыманмеш мием.
Валентин – изи годсо йолташ. Иктаж лу ий наре вашла ужын огытыл.
– А тый палет, оласе артист-влакат толыт, –
пелештыш Валентин.
– Палем, – келгын шӱлалтыш пӧръеҥ. – Тугеже вашлийына.
Оласе артист-влак толмо нерген Валентин арам огыл ойлыш. Тудо Лизан толшашыжым пала. Оласе артистке… Да, тудын Лизукшо – кумдан палыме артистке. Латшым ияш годсо шонымашыже шукталтын…
* * *
– Эрла – школ дене чеверласыме кас. Чонет вургыжеш дыр, – пелештыш Петя.
– Чонем тудын верч веле огыл вургыжеш… – мане ӱдыръеҥ да йолгорно дене писын куржын колтыш.
«Молан тыге мане? Чонжо мо верч вургыжеш? Ала кеч изиш мыйынат верч?» – вуйжым пудыратыле рвезе.
Чеверласыме касыште Петя Лизан ӱмбач шинчам ыш кораҥде. Эх, молан тудо кызыт гына чонышкыжо пурен! Тылеч ончыч нимогай ӱдыр нерген тынар шонен огыл.
Кастене ончычсо семынак коктын пырля ошкыльыч.
– Петю, палет, тыйын шинчат ковамын кудывечысе шаршудыж гай: тыгаяк ужарге, – пелештыш ӱдыръеҥ.
– Ойлашыжат мастар улат, мый тыгайым нигунамат шонен ом му ыле, – воштылале Петя. – Айда мый таче тыйым пӧртет марте ужатем. Сайынак пычкемышалтын.
– Ужате, – шыргыжал пелештыш Лиза.
Теве коктын пече воктене шып шогат. Петя илышыштыже икымше гана ӱдырым суртшо марте ужатен тольо. Чонжо лектын вочшашла вургыжеш.
– Шупшал мыйым, Петю, – мане Лиза.
Петя чылтак вожыльо. Эх, шупшалалтынжат ом моштыс манын, шкенжым вурсаш пиже. Тӱрвыжым Лизан тӱрвышкыжӧ тушкалтыш…
Тылеч вара арня наре эртыш. Лиза олаш тунемаш пураш кайыш. Петя кеҥежымсе сурт сомыл дене варналте: шудыжо, шӱкшудыжо. Кугурак акаже олаште тунемеш, каникуллан веле толеш, садлан авалан полшыде ок лий.
Ик кечын почтальон Метрий кочай Петялан серышым кучыктыш. Рвезе чот ӧрӧ. Колтышо еҥ лӱмжым палемден огыл, конверт ӱмбалне Йошкар-Ола почтамтын печатьше гына шинча. Серышым почо, лудын лекте, да логар пундашышкыже комыля тольо.
«Тӱрвет чылт резине калош гай, шинчат сӧснаигынла йӱла…» да тулеч моло мыскынь шомак-влак.
– Кӧ тыге возен кертын? Лиза?! Молан тудо тыге мыйым мыскылен? Ой, намысше, намысше могай, – шкенжым шке вурсен Петя. –
Кузе тидым чыташ? Уке! Мый шкемым тыге игылташ ом пу!
Серышым шырт-шорт кушкед кышкыш да йӱлышӧ коҥгаш кудалтыш.
– Теве тылат кузе кӱлеш. Чонет тиде серыш семынак мыйын верч йӱлен коштшо, – шыдыж дене пелештыш Петя. Тиде кечынак Лизалан шыде вашмут серышым возыш.
Кок кече гыч кеҥеж канышлан ялыш Люда акаже тольо. Пӧрт мучко коштын савырныш, ала-мом кычалшыла койо.
– Серышетым куш чыкенат? – воштыл-воштыл йодо.
– Могай серышым? – ӧрмалгыш Петя.
– Тылат кажне кечын ола гыч серышым возат мо? Тӱшкагудышто йокрокланен кийымына годым ӱдыр-влак серышым возеныт ыле. Иктаж рвезылан мыскара семын колташ темлышт, мый ала-молан вигак тыйым шоналтышым. Тый мыскарам ышташ пеш йӧратетыс.
– Мыскара? – рвезе пудештшашла сырен кайыш. – Ой, Юмо, мом те ыштылда!..
* * *
Тидлан ынде нылле утла ий эртен. Кочо мыскара серыш Петя ден Лизан икымше йӧратымашыштым лугыч ыштыш. Лиза артистлан тунемаш пурен керте. Ялыш шуэнрак толаш тӱҥале. Петя деке тетла ик ганат лишемын огыл. Рвезат шыде серышыж верч вожыл коштын. Титакдыме ӱдырым титаканым ыштеныс. Эх, самырык пагыт, кутырен, умылтарен моштышашет!
Школ деч вара Петя агрономлан тунемаш пурыш. Аважын ойжым шуктыш. Тунамак Рита дене палыме лие. Кум ий гыч возалтыч. Ялыш ыш пӧртыл, олаштак илаш кодо.
А Лиза эре шинча ончылнак лийын. Кажне манме гаяк оласе концертыште мурен-куштен. Садланак Пётр Львович концерт еда коштмым чарныш.
А теве школын юбилей пайрем касышкыже толаш тореш ыш лий.
«Шукертак пырля тунемме йолташ-влакым ужын омыл. Трук Лизамат вашлиям? Ала кызыт чыла умылтараш вием сита. Тиде йоҥылыш, мыскара серыш лийын манам, – шонкален пӧръеҥ. – Тынар ий эртен гынат, титакем монден ом керт».
Пётр Львович ош тувыр ден канде йолашым чыкалтыш да пӧрт гыч содор лектын ошкыльо…
Т.В.