Мичу паша гыч пелйӱд лишан гына тольо. Омса воктек лишеммыж годым йол йымалне почаҥше ош конвертым ужо. «Серыш… Кӧ деч? Кызыт тудым иктат ок возыс. Оҥай!» – шоналтыш семынже. Корно мучко пызырыше омо вигак ала-куш йомо. Пачерыш пурен шуктыш да тыманмеш конвертым почаш пиже. Ӱжмаш…
«Йоча годсо поро йолташем, Мичу! 22 сентябрьыште тыйым сӱанышкем ӱжам. Толат манын, ӱшанен кодам. Юра».
– Ого, Юрка ӱдырым налеш. Теве тиде увер! Ка-
йыде ок лий. Кечыжат пеш келшышыс, ик арня гыч лач отпуск тӱҥалшаш, – йӱкынак пелештыш самырык пӧръеҥ.
Мичу ден Юрик ик ялыште шочын-кушкыныт, ик парт коклаште индеш ий шинченыт. Юра – ошалге ӱпан, таза капкылан рвезе. А Мичу шемалге, вичкыж, кӱкшӧ капан. Коктынат колым кучаш, гитарым шокташ йӧратат ыле. Пошкудо ялысе клубышкат кас еда мотоцикл дене эреак пырля кудалыштыныт. Ик тыгай кастенак Мичу Вера дене палыме лие. Шинча ончылныжо икымше вашлиймашышт вигак сӱретлалте…
– Кай, Розочка, кай, манам, – пеле шортшо йӱкым Мичу тора гычак кольо. Ломбо шеҥгеч корно могырышко йыштак ончале. Асфальт покшелне каза шога, тудым ӱдыр воштыр дене покта, а вольык верже гыч тарванашат огеш шоно.
Рвезе йӱкынак воштыл колтыш. Ӱдыр трукышто ӧрмалгыш, шем шинчаж дене Мичу ӱмбак туран ончале.
– Ӱскырт вольык, теве мӧҥгӧ миен шуынат, чыла ковайлан каласем. Тетла мый дечем ош киндым ит вучо, – шыдын пелештыш ӱдыр. Каза пуйто тудым йӧршеш огеш кол, ончычсо семынак верыштыже шога.
Ындыжым Мичу тудым чаманен колтыш.
– Ух, Розочка, могай тый мотор да ушан вольык улат, – мане Мичу да казам тупшо гыч шыман ниялтыш. Тудыжо, куанышыла, вашеш «Ме-е-е» магыралтыш.
– Ынде айда мӧҥгет каена, озат шукертак вуча дыр.
Каза пуйто тидымак веле вучен: верже гыч тарваныш.
– Вольыкат шыман мутланымым йӧрата, а тый тудым воштыр дене перкалет, – ӱдыр ӱмбак шылталенрак ончале Мичу.
– Казаже ковамын, садлан мыйым огеш колышт, – вожылынрак пелештыш тудо. – Полшыметлан тау.
Мичу ӱдырым шымленрак ончале. Тысе огыл. Иктаж 17 ияшрак. Кужу шем ӱппунем кыдал марте шуэш. Канде тӱсан платьыже сынжылан поснак чот келша.
– Казадам мӧҥгӧ марте ужатен каяш полшем, – ешарыш рвезе.
– Тудын верч тунар чот тургыжланет гын, айда, – шыргыжале ӱдыр…
Тыге Мичу Верам икымше гана мӧҥгыж марте ужатыш.
А вара кеҥеж мучко кажне кастене вашлийыч. Тиде жапыште Вера Мичун чонышкыжо, ушышкыжо шыҥенак шинче. Август мучаште ӱдыр мӧҥгыжӧ, олаш, кайыш. А сентябрь тӱҥалтыште Мичулан армийыш каяш повестке тольо…
Эрдене Мичу будильник йӱкеш пыкше гына помыжалте.
–Вера… Кушто гын кызыт тудо? Пытартыш гана ужмыштлан ынде ятыр ий эртен. Армийыште улмыж годым икте-весылан серышым кажне арнян гаяк возкалышт. Салтак гыч толмо кечын Мичу эн ондак Вера деке мийыш. Каныш кечылан ӱдыр ялыш толаш сӧрыш. Вера ыш ондале, шуматкечынак тольо.
– Палет, Мичу, мый врач лийнем. Но тидлан вес олаш тунемаш кайыман. А тый дечет ойырлымем ик пырчат огеш шу. Айда пырля каена. Тый иктаж паша верым муат, мый тунемаш тӱҥалам, – ӧрынрак пелештыш Вера.
– Мый мӧҥгӧ толынам веле, а тый мыйым адак ала-куш тораш наҥгайынет. Ача-авам пелен шочмо ялыштем лиймем шуэш, – вашештыш рвезе.
– Тугеже мыйын пелен лиймет огеш шу. А тый ӱжат гын, мый йӧршынат ом шонкале, почешет каем ыле.
Мичу йӧратыме еҥжым шке велкыже шупшыльо да шыман ӧндале да мане:
– Шарне, ме эре пырля лийына.
Мичу ден Вера вес олаш пырля каяш кутырен келшышт. Палемдыме кечын Мичу товатлымыжым шуктен ыш керт. Аваже чот черланыш. Ик жаплан ялеш кодаш вереште. Кок тылзе шижде эртыш. Тиде жапыште Вера дене икмыняр гана телефон дене мутланышт. Пытартыш гана кутырымышт годым Веран йӱкшӧ торжанрак чучо.
«Мыйын занятий. Шуко кутырен ом керт. Ужнет гын, тол. Мутланышаш уло», – мане.
Тунам рвезын чонжылан каньысырын чучо. Миен толаш кӱлешак манын шоналтыш. Ик арня гыч корныш тарваныш. Веран илыме тӱшкагудыж деке кас велеш миен шуо. Вахтёр деч ӱдырым кычкыралаш йодо. Но тудо верыштыже лийын огыл. Рвезе тӱшкагудо воктене шагат наре мӧҥгеш-оньыш коштедыш. Ярнымым шижын, сирень коклаште верланыше теҥгылыш пурен шинче. Ик жап гыч тротуарыште кок ӱмылкам ужо.
– Мый тыйым йӧратем, колат, йӧратем, – шоктыш. – Тыйым нигӧланат ом пу.
Мичу сирень кокла гыч вуйжым йыштак лукто. Вера! Тидыже Верукемыс!
Уло йӱкын изиш гына кычкыралын ыш колто. Палыдыме рвезе Верам шкеж деке шупшыльо.
– Мый мӱшкыран улам, – пелештыш ӱдыр.
Мичу пуйто ушдымо гай лие. Нимом умылен огеш керт. Кузе тыге?! Молан? Сирень кокла гыч орадыла куржын лекте, но Вера ден палыдыме рвезе тӱшкагудо омсаш пурен йомыч.
– Теве кузе улмаш… «Мутланышаш уло» мане. Чыла раш! – шыдын пелештыш самырык пӧръеҥ да вокзал могырыш ошкыльо. – Тетла нимом кутыраш.
Тылеч вара Вера эше ик гана йыҥгыртыш. Но Мичу телефоным ыш нал. Ик арня гыч, шочмо ялжым коден, Йӱдвелыш лектын кудале.
Теве ынде шым ий тыште ила. Шукерте огыл пачерым нале. Келшыме ӱдыржат уло. Марина шкеж деч вич ийлан изирак. Пырля илаш, мужыраҥаш гына огыт вашке.
Ик арня шижде эртен кайыш. Отпускын икымше кечынжак Мичу шочмо велыш лектын кудале. Сӱан деч ик кече ончыч Юра дене вашлийыч. Шукертак уждымо йолташ дене, чон почын, тӱрлым мутланышт.
– А палет, Вера ялыш илаш толын, – трук пелештыш Юра. – Коважын шочмо суртышкыжо. Селаште фельдшерлан ышта. Тольык шкетын огыл.
– Пеш сай. Илышыште пиалжым муын тугеже, – шыргыжаш тӧчен пелештыш пӧръеҥ. Чонжылан гына ала-молан каньысырын чучо.
– А ме эрла тудын ялышкыжак ӱдырым налаш каена. Можыч, вашлийыда, – ешарыш Юрик.
Ты кастене Мичу ласкан мален ыш керт. Ушыж гыч Вера нигузеат ок лек.
Эрлашыжым сӱан дене пошкудо ялыш тарванышт. Кажне сурт, кушкыл – чылажат ондакысым шарныкта. Мичу ял урем дене шыпак ошкыльо.
Трук пылышыжлан палыме йӱк солныш:
– Сита ӱскыртланаш. Курчакым вес гана налына. Айда, ынде мӧҥгӧ пурена.
Вера! Тиде вет Вера! Капше шергылт кайыш. «Саламлалташ але шыпак савырнен ошкылаш?» – шонкала Мичу.
Йоча мӱгырен шорташ тӱҥале.
– Тиде могай мотор ӱдыр корно покшелне шортын шинча? – вучыдымын йодо самырык пӧръеҥ.
Йоча ӧрмыж дене шортмым чарныш.
– Мичу? Тый кушеч? – мане Вера.
Пӧръеҥ иканаште мом каласашат ӧрӧ. Изи ӱдырлан шоколадым шуялтышат, кидше гыч кучыш.
– Тиде сылне ӱдырым мӧҥгӧ марте ужаташ лиеш мо? – мыскара йӧре шыргыжале. – Лӱмдаже кузе ыле гала?
– Катерина Николаевна, – ӱдыр куанен кынел шогале.
– О, кузе! Катерина Николаевна, – койдарен пелештыш Мичу. – Тугеже ачат – Николай. Мыйын семынак.
– Ораде, ачаже тыяк улат, – шинчавӱд йӧре пелештыш Вера. – Шылын куржмет деч ончыч каласен шым шукто. Теве ынде шым ийымат тема. «Ме эре пырля лийына» манметым пеш вашке мондышыч.
– Веруш, Катюша – мыйын ӱдырем? Вот тиде сюрприз. Тиде чынак мо? – кӱэмалтше гай лие Мичу.
Ик жап шып шогышт. Катя палыдыме пӧръеҥ ӱмбак тӱткын ончале.
– Авай, тиде мыйын ачам мо?
– Тыйын, ӱдырем, тыйын, – мане Мичу да тудым оҥ пелен чот гына ӧндале. Ме ынде эре пырля лийына…
Ик тылзе гыч Мичу Йӱдвелыш ешан пӧртыльӧ.
Т.В.