2010 ий 15 октябрьыште «ЛизаАлерт» поро кумылым ончыктымо кычалше-утарыше отряд ышталтын. Тушко тӱрлӧ ийготан, профессиян, национальностян еҥ-влак
шке кумылын чумыргеныт. Нуным икте ушен шога – поро кумыл да йомшо еҥым
кӱчык жапыште муаш шонымаш. Лач тыгаяк чолга Шернур район Аҥанур ялыште
шочшо да кызыт Йошкар-Олаште илыше марий ӱдыр Галина Прозорова.
– Ты отряд нерген шукертак паленам. Ятыр ий тудын пашажым интернетыште эскеренам. Йомшо еҥым кычалме нерген передачыштымат ончаш йӧратем. Тыге мыйынат полшаш кумылем лектын. Тений шошым интернетыште Марий Элысе отрядын интернет лаштыкыштыже доброволец-влак кӱлмӧ нерген уверым ужым. Кужун шоныде, ончыктымо адресыш анкетым колтышым. Ик жап гыч мыят нунын радамыш логальым, – каласкала Галина.
– Кызыт тый отрядыште могай сомылым шуктет?
– Вигак палемдем: «ЛизаАлерт» паша вер огыл. Тыште иктыланат пашадарым огыт тӱлӧ. Отрядыш толмекем, ондак йомшо еҥ-влак шотышто эмлымверлаш йыҥгыртылынам. Вара лишыл еҥым кычалше-влак дене кылым ыштенам. Нунын деч йомшо еҥ нерген ешартыш уверым погенам. Умбакыже тунеммашым эртенам да информационный координатор лийынам.
Информационный координатор (кӱчыкын – инфорг) йомшо нерген заявкым налеш, заявитель деке йыҥгырта, кӱлешан уверым пога. Свидетель-влак дене мутлана, полицийыш да эмлымверлаш йыҥгырта. Тыгак тудо кычалме пашам рашемден шога. Инфоргын задачыже шукыж годым дистанционный.
– Икымше гана йомшо еҥым кычалмым шарнет?
– Икымше гана пӱртӱсыш лекме учебный поиск годым кычалаш логалын. Тунам тунемме шот дене кычалынна гынат, мо кӱлешым чын шуктен, чодыраште йомшо еҥым кычалынна. Тунам умылышым, тыге чарныде, игечым да жапым ончыде кошташ моткоч неле.
–Учебный трени-ровко-влак чӱчкыдын лиедат?
– Кажне ийын отрядыште тунемме шот дене кычалмаш эрта. Тидын годым чыла задаче-влакым чын кычалме годымсо гаяк шуктена. Тылеч посна вестӱрлӧ тунеммаш-влак чӱчкыдын лиедат. Тушто оборудований дене кузе чын пайдаланаш, айдемым кузе чын кычалаш туныктат. Тыгай кычалмаш ешартыш шинчымашым тергаш, лушкыдо вер-влакым рашемдаш полша.
– Отрядын чыла еҥже кычалаш лектеш мо?
– Отрядыште кажнын шке сомылжо уло. Туге гынат кажныже йӧн лийме семын поискыш лектын кертеш. Ме вет тышке шке кумылын толынна. Кажнын шке ешыже, сомылжо, шонышыжо улыт, но тыгай годым чыла ӧрдыжкӧ шӱкалалтеш. Но чот нойышо але черле кычалше деч пайдаже шагал. Уто экшык ынже лек манын, тыгай еҥлан мӧҥгыштӧ кодаш сайрак.
Мый кок гана кычалаш лектынам. Но телефон але компьютер воктене улмо годым кугурак полышым пуэн кертам, шонем. Вет мый отрядын палемдыме задачыжым мӧҥгыштак шуктен сеҥем. Тыгай годым пелашемлан тауштем. Тудо моткоч умылышо да кӱлеш жапыште полшаш ямде айдеме. Кеч-могай у сомыллан пижам гынат, тудлан эҥертем.
– Тыйын профессиет кычалше отрядын сомылжо дене иктаж-кузе кылдалтын мо?
– Уке. Шернур район Марисола школышто математике ден физике предмет-влакым чот йӧратенам, садланак МарГТУ-шко строительный факультетыш тунемаш каенам. Университет деч вара строительный фирмылаште пашам ыштенам. Жап эртымек, шке вием у сферыште терген ончымем шуын. Тыге Тӱнямбал интерьер школышто индеш тылзе тунемынам. Кок ий ончыч самозанятый лийынам. Кызыт пашам мӧҥгӧ гыч ыштем. Тӱрлӧ дизайн-проектым ямдылем. Мотор пӧрткӧргӧ кумылым нӧлта, да шот дене ыштыме илыме вер озажын илышыжым куштылемда. Шке заказчикем-влаклан дизайн проект дене пырля сай кумылым пӧлеклем, шонем. Тыге кеч ик еҥым куандарен кертам гын, шкеат пиалан лиям.
– Галина, яра жапыштет мом ышташ йӧратет?
– Мый тӱрлӧ у верыш миен кошташ йӧратем. Вес кундем, калык, йӱла нерген пален налаш моткоч оҥай. Кодшо ийын пелашем дене Узбекистаныш миен коштынна. Тений Российыште ик кечывалвел курортышто лийынна. Йӧн улмо годым 2-5 кечылан иктаж-могай олам ужын толаш тыршена.
Тыгак сомылем шагал годым дизайн дене кылдалтше иктаж у курсышто тунемам. Дизайн мыйым у деч у пашалан кумылаҥден шога. Айдеме йӧратыме пашам ышта гын, тиде кугу пиал.
Г.Прозорован альбомжо гыч налме фото.