Салам лийже, «Ӱшанем… Вучем…» лаштыкым лудшо йолташ-влак. Таче шке илыш историем тыланда каласынем. Тудо иктаж ӱдырым але рвезым шонаш тарата манын ӱшанем.
Дима дене студент жапыште палыме лийынна. Кум ий келшымеке, тудо марлан лекташ йодо. Ачам ден авам сӱан нерген колмеке, эше ик гана шоналташ темлышт. Ик жап вучалтыза, ида вашке, самырык уш – шулдыран манын, уэш-пачаш ойлышт. Нунын мутыштым колыштын, эше ик ий вучалтышна. Визымше курсым тунем пытарымек, сӱаным ыштышна. Сӱан деч ик кече ончыч авам дене еш илыш нерген шуко жап мутланен шинчышна. Тудын каласыме шомакше-влакым ӱмырешлан ушыш пыштенам. Тыландат нуным радамлен пуэм.
«Ача-ава сурт – тыйын суртет, – ойлен авам. – Но мариет деч ойырлен, тышке ик гана веле пӧртылын кертат. Еш илышыште тӱрлыжат лиеш: умылыдымаш, туманлымаш. Вургемым поген, ача-ава деке лектын каяш шонен пыштет гын, шарне: тетла пелашет деке от пӧртыл. Нигунам. Тыҥге-туҥге куржталаш огеш лий! Пелаш – ӱмыр йолташет. Нелылык деч шылын кайыман огыл, тудым пырля сеҥыман. Тиде – ешын ик эн кӱлешан законжо.
Коклаштыда лекше умылыдымаш нерген ны йолташ ӱдырлан, ны палымылан, ны ача-авалан каласкалыман огыл. Южгунамже вес еҥым ончен, тудын семын ышташ тӧчена. Тыгодым мондена: кажне еш тӱрлӧ, еҥ-влакат чылан икгай огытыл. Иктылан келшен толшо каҥаш вес ешым шалатен кертеш. Икте-весым колыштын, умылаш да проститлаш тыршыман.
Иктаж-мо огеш келше гын, вигак ойлыман. Сырен, вучен коштман огыл. Вес еҥын шонымашыжым палаш огеш лий, садлан икте-весе дене чон почын мутланаш тунемман. Тунам вашла ӱшанаш тӱҥалыда. Ӱшаным сорта тул гай аралыман! Вет тудым йомдараш моткоч куштылго, а уэш сулен налаш южгунам ӱмырат огеш сите. Ешым коктынат аралышаш улыда. Ик еҥ тидым ыштен ок керт».
Мужыраҥмыланна ынде ятыр ий эртен. Авамын шомакше тунам мыйым лӱдыктен, жап эртымеке гына акшым умыленам.
Пелашем дене пырля шуко илыш нелылыкым сеҥенна. Шарнем, кокымшо икшывына шочмеке, изиш гына ойырлымашке ышна шу. Лишыл йолташ ӱдырем Дима йыр шолып шӱраҥыштын улмаш. А мый кечыгут изи икшыве-влак дене аҥыргылынам, сокыр гай коштынам. Чот тургыжланенам, сыренам. Тидлан кӧра кок тылзе черле кийышым. Тиде жапыште пелашем икшывына-влаклан ава олмешат лийын…
Кызыт ынде коча-кова улына. Шылтыде каласем: Дима – чон пелашем, тӱҥ эҥертышем. Тудын пелен нимогай нелылык шучко огыл.
Таче самырык-влакын еш илышыштым ончен, чон коршта. Вашкен ушнат, вашкен ойырлат. Ешым перегаш огыл гын, молан мужыраҥаш? Сӱан – мотор пайрем веле огыл, тиде икте-весылан ӱшанле эҥертыш лияш товатлыме кече. Садлан ешаҥаш шонымо деч ончыч уэш-пачаш шоналташ кӱлеш. Лишыл еҥет чыла шотыштат келшен толеш мо? Тый тудым пиаланым ыштен кертат? Могай ончыкылык тендам вуча?
Лида.
Шернур район.