У Торъял районысо 12 суртан Татарэҥер ялыште мотор пӧрт-влак улыт. Ялыш пурымаштак шола могырышто кок пачашан кермыч пӧрт шинчалан вигак перна. Коеш, тыште мастар кид-йолан пӧръеҥ ила. А окнашке сакалтыме йытыра тюльым да мотор пеледыш-влакым ужын, тыште сай озавате уло манын шоналтет.
Мотор калай капкам почын, кудывечыш пурымеке, омса деке ӧрынрак ошкылна: ала ваштарешна иктаж кугу пий кудал толеш. Но шып. Омсам пералтымекат, йӱкым иктат ыш пу. Почын, пӧртыш пурышна да «Иктаж-кӧ уло мо?» манын кычкырална. Кокымшо пачаш гыч йӱк шоктыш: . Ик жап гыч воктекына мотор, поро чуриян ӱдырамаш волен шогале.
КОК ЙОЛГЕ ПӰЧМӦ
Пӧрткӧргӧ чапле, кажне пӧлемжым тӱрлӧ обой, окна чарша сӧрастарат. Мебелят ойыртемалтше. Вара пален нална: нуным суртоза шкеак ышта улмаш. Теве Эльвира Геннадьевна Мартынова дене залыште кутыркален шинчена. Тиде ӱдырамаш изиж годымак туткарыш логалын, ынде 40 утла ий протез дене гына коштеш.
– Мый У Торъял районысо Пактек ялыште шочынам. Ешыште эн кугу улам, почешем эше кок эрге кушкын. Ондак вет ялыште йочасад лийын огыл, садлан изинекак ава дене пырля фермышке пашаш коштмо. Вич ияш улмем годым сӧсна фермыште вольыклан кормам тыгыдемдыме дробилкеш кок йолемге пурен каен, да пулвуй деч ӱлыкыжӧ йол деч посна кодынам, – ойлаш тӱҥале Эльвира.
Тунам кок ӱдыр да ик эрге йоча сӱанла модаш шонен пыштеныт. Коктын кӱшнӧ машинаште шогеныт, иктыже техникым заводитлаш волен. Тыге кӱшнӧ улшо кок икшывым машина кӧргышкыла шупшылын. Эрге йоча тӧрштен утлен, а Эльвиран кок йолжат механизм йымак логалын. Тиддеч вара ятыр жап эмлымверыште кияш пернен. Вара ӱдырым Ленинградыш колтеныт, тушто операцийым ыштеныт, протезым ямдылен чиктеныт. Кушмо семын тудым эре вашталтен шогыман улмаш.
ШОРТЫН ШИНЧАШ ЖАП УКЕ
Но тыгай туткарыш логалын гынат, Эльвира ойгырен шинчен огыл, школышто тунемашак тыршен.Тунамак почеламутым возкалаш тӱҥалын, спектакль-влакым шынден, а 10-11-ше класслаште эсогыл школ президент лийын. Тунамак кидпашалан шӱмаҥын. Кызытат яра жап годым ротанг гыч корзиҥгам ышта, марий тувыран курчак-влакым ямдыла, изолон гыч пеледышвлакым ыштылеш, бисер гыч картиным сӧрастара.
Кушкын шумекыже, икана У Торъял эмлымверыште эмлалтмыж годым тудо шке районысо Татарэҥер ял гыч Алексей Мартынов дене палыме лийын. Самырык-влак икте-весым вигак йӧратен шынденыт. Ик жап гыч ушненыт. Теве ынде 25 ий наре ваш келшен, эҥертен илат.
ПЕЛЕДЫШ ТӰНЯШТЕ
Алексей шке ватыжым чамана, тудлан эре полшаш тырша. Эльвира гын нигунам вуйым ок шупш, йолем коршта манынат, коштмашыже уке. Алексей пелашыже Москошко пашаш кудалыштеш, садлан Эльвиралан сурт-печыште паша лыҥак логалеш. Кайыквусым (комбым, чывым) онча, пакчасаскам кушта. А кеҥежым сад-пакчаштыже могай гына сорт пеледышым огеш вераҥде: ойыртемалтше гортензийым, розам, петунийым, астрам. Нуным шаркала, шошым росотам ыштен ужалкала. Клиентше-влак ятырын погыненыт.
Ваш келшен илыше ешыште кум эрге кушкеш. Денис ден Никита йолымбак шогалыныт, Москошто пашам ыштат. Ачаштат тушко кудалыштеш. А эн изиже, Рома, школышто 5-ше классыште тунемеш.
– Пӧртым шольым-влак чоҥаш полшеныт, ме вет ешыште индеш йоча улына, вашла эре эҥертена, – кутырымашке ушныш кудывече гыч пурышо Алексей. – У суртышто шым ий утла илена.
Мартыновмытлан ялыште илаш келша: юж яндар, чодыра воктенак, чыла – кид йымалне. Шке куштымо пакчасаскам кочкат. Йоча-шамычат таза, мутым колыштшо улыт. Эше мо кӱлеш пиаллан? Тек ончыкыжымат тыгак лиеш.
Ирина СТЕПАНОВА.
И.Александрован да еш альбом гыч налме фото-влак.