Кодшо кугарнян, 1 декабрьыште, «Кугарня» ден «Ямде лий», «Морко мланде» газет редакций-влакын пашаеҥышт Морко район Волаксола школышто вашлиймашым эртареныт. Йоча-влаклан газет пашан ойыртемже нерген каласкаленыт, марла мутланаш, возаш кумылаҥденыт. Варажым журналистике, поэзий направленийла дене мастер-класс-влакым ончыктымо, йоча-шамычым модыктымо.
Газет паша дене палдарыме
Вашлиймаш актовый залыште 10 шагатлан тӱҥалын. Тушко шуко тунемше, туныктышо погыненыт. Йоча-влаклан пӧлек шотеш «Кугарня» ден «Ямде лий» газетлам кучыктымо. «Кугарня» газетын тӱҥ редакторжо И.Степанова редакций пашаеҥ-влак дене палымым ыштен, газет пашан ойыртемже нерген каласкален. Паша кузе вораҥеш, журналист-влак утларакшым мо нерген возат, могай лаштык-влак лектыт – тидын нерген кутырымо. Вара йоча-влаклан викториным эртарыме, сеҥышылан изирак пӧлекым кучыктымо.
«Ямде лий» газетын тӱҥ редакторжо Л.Григорьева йоча газет нерген шуко каласкален, газетын поро йолташыже лияш, тушко возаш кумылаҥден.
Тунемше шагал
Историйым шергалаш гын, Волаксола ялыште ожно тӱҥалтыш, варажым шымияш школ-влак лийыныт. 1993 ийыште кок пачашан кермыч школым нӧлтен шындыме. Ты кундемыште шочын-кушшо, Россий Федерацийын Почётан пашаеҥже, трудым туныктышо Владимир Валериянович Николаев 1997 ий годсек директорлан тырша.
Кызыт школышто 1-ше гыч 9-ше классла марте 74 йоча тунемеш, 13 туныктышо пашам ышта. Весшӱргӧ, Масканур, Йыгын, Чодырасола, Волаксола, Лопнур, Кабаксола, Пумыр, Смычка, Чишкан, Кугу Кожлаял, Изи Кожлаял ялла, Морко посёлко гыч йоча-влак тунемаш коштыт. Весшӱргӧ, Масканур, Йыгын ялла гыч тунемше-влакым автобус шупшыкта гын, Кугу Кожлаял, Изи Кожлаял, Чишкан ялла гыч – газель.
Школ пелен интернат пашам ышта. Тушто пураш лийдыме, торасе ялла гыч толшо икшыве-влак илат. Кызыт интернатыште – 20 йоча. Телылан эше шукырак лийыт. Нуным кажне шочмын ача-авашт конден кодат, шуматкечын мӧҥгеш наҥгаят.
– Икшыве-влак шагалын улыт. Тидыже изиш кумылым волта. 2004 ийыште школышто Йошкар-Оласе строительный техникумын посна филиалже почылто. Техникум гыч педагог-влак коштыныт. Тунам Волаксола школыш кандаш район (Юрино, Килемар, Волжский, Звенигово, Оршанке, Кужэҥер, У Торъял да Морко) гыч йоча-влак тунемаш толыныт. 9-ше класс гыч тушто шинчымашым налаш тӱҥалыныт. Тыште ме юрист, бухгалтер, чоҥышо-влакым ямдыленна. Тидым таче ик эн кугу паша лектыш семын ужам. Но варажым тудым петырыме. Йоча-влак утларак лийыт гын, уэш почаш шонена.
Коллективыште опытан, шке пашаштым сайын палыше туныктышо-влак тыршат. Ныл педагог «Россий Федерацийын Почётан пашаеҥж» лӱмым налын, икмыняр туныктышо Российысе министерствын Почётан грамотыж дене палемдалтын.
Школым шотыш кондаш эре тыршена. Ӱмаште кочмыверлан тӱрлӧ у оборудованийым (мясорубкым, овощерезкым), кӱмыж-совлам пуэныт. Кажне ийын районысо бюджет кӱшеш школым изин-изин ачалена. 10 ий ончыч «Образований» нацпроект почеш леведышым вашталтыме, спортзалым ачалыме, уремыште стадионым уэмдыме, икмыняр пластик окнам шындыме. Ончыкылан леведышым вашталтен пытараш да эше пластик окна-влакым шындаш кӱлеш.
Кызыт 42 тӱжем теҥгелан учебникым заказатлыме, У ий марте тудо толын шушаш. Кум ий ончч «Образований» нацпроект почеш 28 ноутбукым мыланна ойыреныт. Интернет уло.
Интернатыште кок воспитатель пашам ышта. Нуно йоча-влаклан тӱрлӧ мероприятийым эртарат.
Школ пелен эше йочасад уло. Кызыт тушко 20 йоча коштеш. Кажне тылзын могай-гынат мероприятийым эртарат, – мане школым вуйлатыше В.В.Николаев.
Волаксола школ кугу, йырымваш ару, чатка. Тунемаш, мастарлыкым нӧлташ, капкылым шуараш тыште чыла йӧным ыштыме. Йоча-влак марла мутланаш тыршат, саламлалтде, иктат эртен огеш кай. Школышто марий йылмым шочмо йылме семын тунемыт.
Англичан йылмым тунеммылан тыште кугу тӱткышым ойырат. Школышто 2-шо класс гыч англичан йылмым тунемаш тӱҥалыт гын, тидлан йоча-влакым 1-ше класс гычак ямдылат.
Чолга, писе улыт
Школышто йоча-влаклан тӱрлӧ мероприятийым, пайремым эртарат. Кажне шочмын Российын флагшым нӧлталме дене тунемаш тӱҥалыт, шуматкечын тудым волтат.
Йоча-влак чолгалыкышт дене ойыртемалтыт. Нуно тӱрлӧ конкурсыш, олимпиадыш, спорт таҥасымашыш чӱчкыдын ушнат да ончыл верлам налыт.
Теве кодшо кечылаште ОБЖ дене районысо олимпиадыште кок тунемше ончыл верлашке лектын. Коркатово лицейыште эртаралтше туныктышо династий дене кылдалтше районысо конкурсышто А.Иванова 3-шо верым налын.
Чапле тоштер
Школышто моткоч чапле тоштерым чумырымо. Ӱмаште тудым кумдаҥдыме да уэмдыме. Тоштер кум пӧлеман. Ик пӧлемыште XIX курымысо марий калыкын пӧртшым ончыктымо, акрет годсо илышыжым почын пуымо. Шепкаште аза кия, конгаончылно – кӧршӧк-влак, ӱстембалне – марий кочкыш. Вес кыдежыште марий калыкын кучылтмо арвержым, тӱрлӧ ӱзгаржым ончыктымо. Литератур пӧлемыште ты кундемысе палыме, ойыртемалтше еҥ-влак нерген палдарыме. Тыште поэт да писатель В.Колумбын книгаже, ӱстембалже да моло арверже аралалтыт.
Волаксола школын 14 выпускникше Украиныште СВО-што кредалеш. Тушто ик салтакшын ӱмыржӧ кӱрылтын. Элнам аралыше патриот-влаклан посна стендым ыштыме. Тушто нунын портретыштым вераҥдыме, кӱчыкын возымо.
Школыш пурымаште поэт да писатель В.Колумблан памятникым шогалтыме. Тораште огыл мотор сад верланен. Школ вуйлатышын мутшо почеш, тушко ондак 279 олмапум шындыме. У ий марте йоча-влаклан олмам пукшеныт. Чаманаш логалеш, тений олма шагал шочын. А пакчасаскам кокымшо ий огыт шынде.
Школ пелен ондак эше шуко ушкалым, казам ашненыт. Тыште посна еҥ-шамыч тыршеныт. Шӧр йоча-влакланат, ужалаш ситен.
Волаксола школышто вашлиймашна моткоч сайын да пайдалын эртыш. Тыште шагал огыл тунемше возаш кумылан, газетым налше-влак ешаралтыт манын ӱшанена. Школ коллектив моткоч виян, уста. Тунемше-влакат илыш дене тӧр каят, сеҥымашке шуыт. Мо тургыжландара: самырык туныктышо-влак уке улыт. Туге гынат, мо улшым аклен, икте-весым пагален, сайлан гына ӱшанен илат.