ОЙЛА ПАЛЫМЕ МАРИЙ МУРЫЗО ТАТЬЯНА ДЕНИСОВА.
Виян Российна шуко сар гоч эртен. Да шукыштыжо тудо сеҥен. Кӧ шонен, адак мыланна шке элнам аралаш перна манын. Ты ганат ме сеҥышаш улына. Но сеҥымаш толжо манын, шуко еҥлан тушан вуйым пышташ логалеш. Нунын кокла гыч иктыже – Спартак позывноян марий рвезе Иван Денисов.
ШЫМА, ТЫМАТЛЕ, ПОРО
Ваня нерген аваже, Марий Элын сулло артисткыже, Марий Элысе тӱвыран сулло пашаеҥже Татьяна Денисова каласкала:
– Эргымым мый чот йӧратенам, садлан тудо тыгай поро кумылан кушкын шогалын. Шкежат пашам тыршен ыштенам, эргымымат тидланак туныктенам. Йоча шочмеке, ик жап ялыште ача-ава пелен иленна. Ваня шып, шыма, тыматле эрге лийын, моло икшыве семын утыжым шортынат огыл. Олашке куснымеке, йочасадыш кайыш да ик жап гимнастике дене заниматлыш. Вара кидшым эмгатыш, бассейныш кошташ тӱҥале. 14-ше №-ан гимназийыште тунеммыж годым 5-ше классыштак рвезе-шамыч, погынен, шорттрекыш кошташ тӱҥальыч. Но жап эртымеке, шукын тушеч кайышт. А мыйын эргым кодо, тудо уло кумылын заниматлен, ты спорт нерген шуко лудын. Да тудым йӧратен шынден. Вара эргым шорттрек дене спорт мастер лие. Мый туддене тунамак чот кугешненам да кызытат кугешнем…
А вара Иван Денисовым элнан Национальный молодёжный сборныйышкыжо налыныт, тудо Коломна ола воктенысе Бронницы олаште Олимпийский резерв кугыжаныш училищым тунем лектын. Да тренер семын пашам ышташ ойым пидын.
УСТА ТРЕНЕР
Ваня спорт дене илен. Ончыко да ончыко каяш тыршен. А шкем формышто кучаш чот заниматлаш кӱлеш. Икана тудо Москваште неле травмым налын. Тунам аваже, Татьяна Денисова, Москош пашам ышташ каен. Тудлан ик кечыште 50 наре пачашан пӧрт подъездым мушкашыже пернен, вет шуко шергакан эм кӱлын. Но эргыжым эмлен. Тыге И.Денисов тренер семын Калининградыште, Владивостокышто пашам ыштен. Ковид тӱҥалмеке, ик ий Турцийыште йоча-шамычым тренироватлен.
ИЗАЖ ПОЧЕШ КАЕН
Мутат уке, Россий тыгай пуламырыш эше ик гана логалеш манын иктат шонен огыл. Чылан сайын илаш ончылнышт цельым шынденыт. Ванянат ончылныжо эше шуко ыштышашыже кодын. Но… самырык ача Шочмо элым аралаш каяш шонен пыштен. СВО тӱҥалмеке, тукым изажым мобилизаций дене тушко наҥгаеныт.
– Тудын почеш Ванят СВО-ш тарванен. Эргым, сар модыш огыл, тиде шучко, ойленам мыят. «Ит кай, аватын ик йочаже гына, ик эргыже гына улат. Тушто чыла лийын кертеш» , – манын тукым изажат, – шуя мутшым пагалыме мурызына. Но Ваня садак тарванен. Мо тушто ышталтмым шке шинчаж дене ужмыжо шуын да Шочмо элым аралаш шонен пыштен. Тудо тушманым сеҥаш да шочмо верыш пӧртылаш шонен. Да пӧртылын Герой семын…
Ваня тушто пилотдымо аппарат-влак шотышто оператор лийын. Ик жап нуным лӱйкален, кава гыч мландыш камвозыктен. Вара шкеак беспилотник-влакым виктарен. Тидлан эреак тунем шоген, шинчымашыжым кажне кечын пойдарен. Квадрокоптер-шамыч дене пашам ышташ тунемын, нуным кузе кучылтмо шотышто йолташыже-влакымат туныктен.
И.Денисовым инструктор семын тылыште моло-влакым туныкташ кодынешт улмаш. Адакшым тазалыкшымат тӧрлаш кӱлын. Но Ваня передовойыш каен.
Тудо аважлан эре ойлен: «Авай, тыште чылан герой улыт. Нуно элнам аралат. Тыште лӱдшӧ еҥ уке». А передовойыш кайымыж годым каласен: «Авай, колем гын, мыйым ты квадратыште му да обязательно шочмо Марий кундемышкем конден тойо». Кеч тудо илаш да илаш шонен. Моло самырык рвезевлак семынак…
Тыге йӱштӧ кечын тудым Йошкар-Олаште «Марий Эл» ий полат гыч ужатышна. Моткоч шуко еҥ Ваня дене чеверласаш да Татьяна Денисова ден Геройын Регина пелашыжым ты куштылго огыл татыште поддержатлаш толын ыле.
Пилотдымо аппаратвлакын операторышт 28 ияш Иван Денисов 2023 ий 25 октябрьыште Донецк Калык Республикыште Авдеевка корнышто Водяное села воктене геройла колен.
КОК ИЗИ ЙОЧА
Чынжымак, самырык пӧръеҥын, пелашын, ачан планже шуко лийын: эн ондак кок йочам йол ӱмбак шогалташ. Вет СВО тӱҥалме деч ик ий ончыч веле, 2021 ий 8 июльышто, нуно йӧратыме Регина таҥже дене ешым погеныт. Ик жап гыч Виктория ӱдырышт шочын. А ачан СВО-ш кайымеке, Ярослав ош тӱням ужын. Регина ден Иван пырля кок ий наре веле илен шуктеныт. «Йочавлак кызытак койышышт дене ачашт гаяк улыт. Денисовмыт тукым умбакыже шуйна. Тау эргымлан йоча-шамычым
ыштен кодымыжлан», – ойла Татьяна Денисова.
Шке икшывыштым йомдарыше ава, пелашыштым йомдарыше ӱдырамаш, ача деч посна кодшо йоча-шамычлан чынжымак моткоч неле. Но нунылан таче виян лийман да шке эргышт, пелашышт, йочашт-влак верч илыман. А мыланна нуным шарныман. Вет СВО-шко таче эн лӱддымӧ, эн чолга еҥже веле кая.
Ваня аважлан эре ойлен: «Авай, тый мурышаш улат. Тыйым калык йӧрата, мурыметым вуча. Сценыш лек». Мутат уке, ойго годым чон шортеш, мурылан тушто вер шагал. Но эркын, жап эртымеке, чон ала лыплана. Вет тений августышто Татьяна Денисовалан 60 ий темеш. «Мый иктаж-кунам садак мураш тӱҥалам, тидланат жап толын шуэш», – ойла Т.Денисова.
Тау тыланда, Татьяна Яковлевна, тыгай эргым куштымыланда. Тау СВОшто улшо моло салтакын ава-ачаштланат. Кажныда шке лишыл еҥдам вучен шуктыза. Вуйнам савена тендан ончылныда.
Еш альбом гыч налме фото-влак.