Ик кеҥеж кечын ме землякна, «Акула» вӱдйымал пушын морякше С.В.Мокеев дене вашлийна. Тудо Мурманск олаште служитлен. Кызытат ты аланыштак логистиклан пашам ышта.
Ты вашлиймашым Топкавлак селасе книгагудын библиотекарьже Ольга Николаевна Мокеева организоватлен. Ондакырак миенна да выставкыште военно-морской обмундированийым ужынна: лейтенант ден генералын фуражкыштым, военный моряк-влакын кеҥежымсе да телымсе шинельыштым, а шокшысо корно салтакын званийжым ончыкта. Теҥыз дене кылдалтше ятыр экспонатым землякна библиотекын краеведений лукышкыжо пӧлеклен. Рвезе-влак фуражкым упшал онченыт. Но эн чот мыланна вӱдйымал пушын макетше келшен.
– А мо тушто уло? – йодде ышна чыте.
Икымше статьян старшинаже (сержант) Сергей Вениаминович тыге умылтарыш:
– Вӱдйымал пуш вич пачашан пӧрт кӱкшытан. Тушто ятыр отсек уло. Пушышто военно-морской чин-влак: лейтенант, старший лейтенант, капитан-лейтенант, кумшо ранган капитан (майор), кокымшо ранган капитан (подполковник), икымше ранган капитан (полковник) – служитлат да пашам ыштат. Ты вӱдйымал пушышто стратегический назначениян баллистический ракете уло.
С.Мокеев кажне отсек нерген радамын каласкален, йоча-влаклан поварын – кокын – пашаже оҥайла чучын. Сергей Вениаминович йоча-влакым Военно-морской флотышто службым эрташ кумылаҥдаш шонен каласкален.
– Тендан наградыда-влак улыт мо? – умылынешт нуно.
Вашмутым кужун вучаш ыш логал:
– Йӱдвел полюсышто тыгай вӱдйымал пушышто кум ий служитлыме жапыште йолташем-влак дене кум боевой походыш лектынна. Да мыланем «За дальний поход» жетоным кучыктеныт.
– Вӱд йымалне мыняр жап коштында? – мыят йодде шым чыте.
– Южгунам кок тылзылан каенна, но связьыш лектынна. Мыйын обязанностемлан вӱд йымаке волымо годым входной люкым петыраш да, вӱдыш лекмеке, тудым почмаш шотлалтын, тидым жапыштыже да сайын ыштыман, – вашештен Сергей Мокеев.
Вашлиймаш годым Ольга Николаевна палемден: тений Военно-морской флотлан 350 ий темын, тудым Российын Пётр I императоржо ыштен.
Сергей Вениаминович шочмо Чашкаялышкыже унала миен толаш темлен. Ондак памаш-влакым шымлен лектынна. Икымшыже молебен деч тораште огыл верланен. Кокымшо памаш нерген калыкыште ойлат, пуйто Кугу Отечественный сарын ветеранже Егор Сергеевич Петухов, йолжо лийын огыл гынат, ты вер гыч шуным наледен, тыге памаш чыргыктен лектын кертын. Шун дене семӱзгар-влакым да йоча-шамычлан модышым ненчен. Тыге пляж мартеат миен шуынна. Вӱдыштӧ йӱштыл лектынна, олыкмӧрым кочкынна.
Йоча-влакын йодыш лектын: кузе Военно-морской флотыш логалаш?
– Школ гычак шкем армийыште службылан ямдылыман. Мый эре спорт дене кылым кученам, «Разведчик-влак», «Зарница» модыш-влак дене модынам. Руш фильм-влакым ончымеке, тусо гаяк трюк-влакым ыштылаш толашенам. Военный литературым, эстетический воспитаний дене кылдалтше книгам лудынам. Армийыш каяш жап шумеке, шкеак Йӱдвел теҥыз флотыш колташ йодынам. Мыйын почешем пырля тунемме йолташем-влак Валерий Эйбулатов, Алексей Скворцов, Сергей Пайбердин каеныт. Чыланат йӱдвелне тӱрлӧ войсковой частьыште служитленыт. Аракам йӱман огыл, тамакым шупшман огыл, законым шуктен илыман, – умылтарен икымше статьян старшинаже.
Йоча-влак шоналтеныт: вет нунын я сколиоз, я плоскостопий. Но С.Мокеев, мутлан, Ярославлан вӱдйымал пушыш поварлан (коклан) каяш темлыш, а Кириллан – программистлан. Игнат гын пушын конструкцийже да кочкыш нерген утларак пален налаш тыршен.
С.Мокеев эн чот шарналт кодшо книгаж денат палдарыш:
– Алексей Нагорныйын «Рожденная революцией» книгажым лудмеке, полицейский лиймем шуын. Шонымашем шукталтын. Армий деч вара Мурманск олаште уголовный розыскын оперуполномоченныйжылан ыштенам. Поснак лӱдыкшӧ преступникым кучымылан мыйым грамот да именной шагат дене наградитленыт. Тыгак таумут шуко уло.
А теве – шочмо Топкавлак школ деке йолгорно. Сергей шарналтыш, кузе 1982 ийыште, кандашымше классым пытарымеке, Кужэҥер ПТУ-ш тракторист-машинистлан тунемаш пурен, школыштына практикым эртен. Икымше шындыме пушеҥгыжым ончыктыш – тиде школ воктенысе куэ. Вара шарнымаш фотом ыштенна.
Тыгай вашлиймаш шарнымашеш кодеш, а иктаж рвезе ала чынжымак Военно-морской флотышто служитлаш тӱҥалеш. Умбакыже вес вашлиймашым вучена.
Юлия Светлакова.
Кужэҥер район Топкавлак села.
Авторын фотожо.