Параньга район Олор ялыште пашаче, кожмак койышан, мураш-кушташ йӧратыше, унам вашлийын моштышо, поро кумылан еҥ-влак илат. Таче ме тендам Леонтьевмыт еш дене палымым ыштена. Кермычан пӧртыштышт Тамара Иосифовна ден Александр Васильевич эрге-шешке дене пырля илат, коктынат сулен налме канышыште улыт. Кодшо ийын кеҥежым Леонтьевмыт шке родо-тукымышт дене пырля У Торъял посёлкышто эртыше «Творцы и хранители» регион-влак кокласе фестивальыште шкеныштым тергеныт да 3-шо вер дене палемдалтыныт.
Кок шочшан, ныл уныкан…
Ты ешыште чыланат марий шӱлышан улыт. Родо-тукым-влак дене кылышт пеҥгыде, нуно кеч-могай пашам икмыняр сурт дене пырля ваш полышкален ыштат, пайрем годым икте-весе деке унала коштыт. Тамара Иосифовна тӱрлӧ марий кочкышым ышташ кумылан. Кажне пайрем годым тудын ӱстембалныже мелна кышыл эре шинча. Коҥга мелнам кӱэшташ эн чот йӧрата. Сурт-оралтышт пеҥгыде, тудым Василий эргышт уэмден толеш. А кеҥеж гыч тӱҥалын шыже марте палисадникыштым пеледыш-влак сылнештарат.
Тамара Иосифовна ден Александр Васильевич Олор ялеш шочын-кушкыныт, тыштак ешым погеныт, шочшан лийыныт. Коктынат колхозышто тыршеныт. Тамара Иосифовна профессийже дене – ветсанитарке. Тудо Палантай лӱмеш колхозышто презым ончымаште шым ий тыршен, варажым йочасадыште пашам ыштен. Пелашыже Йошкар-Оласе совхоз-техникумым пытарымеке, шочмо кундемышкак пӧртылын, пенсийыш лекмешке, колхозышто механизаторлан тыршен. Вате-марий 1984 ийыште нӧлтымӧ у пӧртышкышт илаш лектыныт.
– Тидын деч ончыч ме колхоз пачерыште иленна. Вара у пӧртым чоҥышна. Ондак илышыжат изиш нелырак ыле, окса чӱдылык шижалтын. Тунам ял калык вольык дене гына илен лектын. Меат кок ушкалым, куд я кандаш сӧснам, икмыняр ӱшкыжым, тӱрлӧ кайыквусым кученна. Кызыт презым, казам ашнена. Кидпашам ончыч шуко ыштыме. Жапыштыже ятыр вургемым пидынам, шагал огыл тӱрленам. Тачат носким пидаш йӧратем, – мане Тамара Леонтьева.
Тамара Иосифовна – кок шочшан ава, ныл уныкан кова. Галина Москошто ешыж дене ила, ик эргыже уло. Кеҥежым отпуск жапыште ача-ава деке унала чӱчкыдын толын кая. Василий эргышт – ача-ава пелен.
Самырык еш
2003 ийыште Василий эргыже пошкудо Усола ял гыч Лариса таҥжым марлан налын, ынде 19 ий пырля илат, кум шочшым ончен куштат. Йоча-влак ача-ава, коча-кова гаяк тале, чолга улыт. Саша Йошкар-Оласе технологический колледжыште тунемеш. Харитон 4-ше классыште шинчымашым налеш, а ныл ияш Милана йочасадыш коштеш.
– Ялыште илаш сай. Марлан толмеке, ялысе тӱрлӧ кевытыште 10 ий ужаленам. Кызыт шкенан районысо чыве фабрикыште тыршем, пашашке автобус дене кудалыштам. Пелашем Москошто тырша. Тудын кидше чылалан толеш. Чоҥымо пашам сайын ышта, машинам шкеак тӧрла.
Йоча-влакым пашалан изинек туныктена, тыгодым жапымат пырля эртарена. Изиракше-влак дене пырля книгам лудына, мультфильмым ончена.
Ешлан ме жапым ойыраш тыршена. Яра жап годым рӱжге Марий Турек посёлкысо ий полатыш коньки дене кошташ миен толына, пӱртӱсыш каналташ лектына, – мане Лариса Леонтьева.
Фестивальыште ойыртемалтыныт
Леонтьевмыт мураш-кушташ йӧратат. Тамара Иосифовна верысе ансамбльште 25 ий коштеш. Самырыкше годым «Рвезылык» коллективыш ушнен гын, кызыт «Кас ӱжара» ансамбльын ик эн чолга участницыжлан шотлалтеш. Александр Васильевич кушташ тале. Южгунам еҥ кӱлмӧ годым коллективыш ушна.
Василий эргыштланат ача-аван усталыкышт куснен. Тудо шкеак гитар дене шокташ тунемын, сылне руш да марий муро-влакым ты семӱзгар почеш мура. Эрге-шешкын кум шочшыштат уста улыт. Саша ачаж семын гитар дене шокта, мура. Школын чапшым тудо тӱрлӧ могырым нӧлтен толен. Почеламутым сылнын лудын моштымыж дене эре ойыртемалтын. Тӱрлӧ конкурсышто шкенжым терген, концерт годым ятыр гана вӱдышӧ лийын.
Кызыт изажын тошкымо корныжым 4-ше классыш коштшо Харитон шуя. Тӱрлӧ мероприятийыште, концертыште вӱдышӧ лиеш. Тыгак клуб пеленысе «Изи шӱдыр» вокал ансамбльыште мура. Кодшо ийын районысо ик конкурсышто нуно 1-ше вер дене палемдалтыныт. Ныл ияш Милана, коча-ковам, ача-авам, иза-влакым ончен, почеш огеш код. Изи ӱдырын шке ургымо тӱрлеман марий тувыржо уло. Тудлан тавалташ, муралташ келша.
Кодшо ийын Леонтьевмыт, родо-тукым дене пырля погынен, «Творцы и хранители» регион-влак кокласе фестивальыш икымше гана миен коштыныт.
– Олор клубын художественный вуйлатышыже Людмила Очеева тушко каяш темлен. Леонтьев тукымнам содор погаш тӱҥална. Тыге изижге-кугужге индеш еҥ фестивальыш кайышна. Районысо йыжыҥым Кугу Пумарий ялыште эртышна, тушто ме икымше вер дене палемдалтынна.
Регион-влак кокласе фестивальыште 35 еш таҥасен. Тушто ме «Йомак чондай» театрализоватлыме сценкым модын ончыктенна, 3-шо верыш лектынна. А йоча-шамыч «Дети предки» фотовыставкыш ушненыт, посна грамото дене палемдалтыныт, – каласыш Т.Леонтьева.
Уста, марий кумылан ешыште йоча-влак шочмо йылмым пагалаш, йӧраташ тунемыт, марий тӱвыралан, муро-куштымашлан шӱмаҥыт. Кастене марий передачым пырля ончат, марий мурым чӱчкыдын колыштыт. Яллаште ача-ава-влак йочаштым тыге марий шӱлышеш куштат гын, шуко йоча марла сайын кутыраш тунемеш ыле…