Шукерте огыл «Земский учитель» программе почеш Россий мучко эртаралтше конкурсым иктешленыт. Чылаже 722 школышто 22 тÿрлö предмет дене 894 вакансий лийын. Марий Эл Республикыш элнан тÿрлö регионлаж гыч 47 йодмаш пурен. 13 туныктышым пашаш налыныт.
Николай Бызов Юрино посёлкысо кыдалаш школыш физкультурым туныкташ толшаш. Тудо Свердловск область Верхний Тагил олаште шочын-кушкын. Тысе школышто кыдалаш шинчымашым налын. Армий гыч пöртылмекыже, Екатеринбург оласе Россий кугыжаныш профессионально-педагогический университетыште тунемын, физкультурым туныктышо лийын лектын. Вара Берёзовский ола округысо Сарапулка посёлкышто 30-шо №-ан школышто да Берёзовский оласе 7-ше №-ан лицейыште пашам ыштен. Ты пагытыштак ОБЖ предметым туныктышо специальность дене ешартыш шинчымашым налын.
Николай Олеговичым Свердловск кундемыште моткоч уста туныктышо семын палат. Тудо шке мастарлыкшым тÿрлö таҥасымашлаште терга, ончыл верлаш лектеш. Ятыр проектым илышыш пуртен. Тунемшыже-влакат спорт дене сай лектышым ончыктат. Туныктышо дене «Земский учитель» программыш ушнымыжо да Марий Элым молан ойырен налмыж нерген мутланышна.
– Николай Олегович, «Земский учитель» конкурсыш ушнаш тендам мо таратен?
– Ты программыште шке вием тергаш тÿҥалам манын, эше пел ий ончыч шоненат омыл. Ме пелашем дене тунам ипотеке дене пачерым нална. А тÿлаш, шкеат паледа, куштылго огыл. Садлан окса йодышым рашемдаш манын, тÿрлö йöным кычална. Тылеч посна илышыште ала-мом уым пален налме шуын, ик верыште шинчыме ок шу, у кÿкшытыш шуаш тыршыман. Тыге февральыште коктынат «Земский учитель» конкурсыш ушнаш заявкым колтышна. Пелашемат туныктышо, тудо англичан да немыч йылмылам туныкта. Мый чылаже вич регионыш йодмашым возенам: Свердловск, Амур областьлаш, Карелийыш, Пермь кундемыш да Марий Элыш. Мо оҥайже, мыйым чыла вережат вигак ÿжыныт, а пелашем рейтингыште 17-ше верыште ыле.
– Тугеже Марий Элым те шке ойырен налында?
– Тынар кундем гыч ÿжмаш толмеке, ойыраш логале. Пермь кундемыш каяш вигак тореш лийым. Ты кундем экологий шотышто икмыняр шонаш тарата… Карелийыште темлыме школ деч областьысе рÿдола пеш торан чучо. Тыгак тыште пелашет дене пырля илаш йöн уке манын ойлышт. А тиде ик эн тÿҥ йодыш ыле. Амур областьыште «Земский учитель» программе почеш миллион теҥге деч посна ешартыш миллион теҥге подъёмныйым пуат маныныт. Но илыме верым шке налман але айлыман ыле. Тидыже пеш шергын лектеш. Адакшым тушеч шочмо верыш толын кошташ пеш торан чучеш. Свердловск кундемысе школын вуйлатышыже дене йыҥгыртен мутланышна, у идей-влак шотышто шонымашна-влак ойыртемалтыт улмаш.
А Юрино школышто йöршеш вес сÿрет. Тыште самырык вий уло, паша кумыл шижалтеш. Вуйлатыше-влак уым кычалыт, сай кÿкшытыш шуаш тыршат. Пелашемланат тыштак паша верым муыныт, мыланна илыме верымат пуат. Шукерте огыл ме Марий Элыш миен коштынна. Тыге порын вашлийыныт – кеч-кöланат келша ыле. Вершöрым ончен савырнышна. Чылажат моткоч мотор, чоным сымыстарыше. Лачак икте öрыктарыш: корно. Йошкар-Ола гыч Юрино марте тудо моткоч шÿкшö улмаш. А ойлат, пуйто тиде – федеральный трассе.
– Тендан таче кечылан паша планда уло?
– Мый эре уым кычалаш, шкем шке мастарлыкем пойдараш тыршем. Ончычсо паша верыштат юнармий сомылым виктаренам, йоча спортым вияҥдымаште тыршенам, туризм, физкультур, ОБЖ дене проект-влакым ямдыленам. Юрино школыштат ты шотышто пашам виктараш шонем. Тиде мылам шканемат кушкаш полша.
Марий Элыште туныктышын пашадарже изи манын ойленыт ыле. Шоналташ гын, тудо Уралысе деч утыжым ок ойыртемалт. Мемнан тыште 15% региональный ешартыш оксам пуат, садлан изишлан шукырак. Мыйын шонымаште, туныктышо шукырак пашадарым налнеже гын, тидым ышташ кызыт ятыр йöн уло. Проект пашам шуктет да тÿрлö кружокым вÿдет гын, пашадарат сайрак лиеш. А йоча-влакын сеҥымашышт школын чапшым нöлташ полша. Мый тыгай шонымаш дене пашам ышташ тÿҥалам.
