Марий кундем гыч СВО-што служитлыше еҥ шагалак огыл. Кажныжым Герой манаш тоштам. Вет Шочмо элым аралымаште лиймаш кугу чытымашым, вий-куатым йодеш да ӱмырешлан кышам кода.
Награде Геройым муэш!
Таче мутем ик тыгай Герой нерген лиеш. Медведево район Краснооктябрьский посёлкышто шочын-кушшо да шкем тыглай рвезылан шотлышо 28 ияш Алексей Протасевичым специальный военный операцийыш 2022 ий октябрьыште мобилизаций почеш колтеныт. «Родина ӱжын, сандене каенам», – манеш Герой.
Алексей нерген Краснооктябрьский школышто ятыр ий историйым туныктышо да завучлан тыршыше Е.И.Чемоданова деч пален нальым. Тудо кодшо ий декабрь годсек «Защитники Отечества» фондын Медведево районысо пӧлкаштыже социальный координаторлан пашам ышта. Ынде СВО-што вуйым пыштыше Павел эргыж дене пырля шке тунемшыже-влак верч кугешна да шке задачыже-влакым шукта, спецоперацийын участникше-влаклан полша. Алексей Протасевичат – тудын тунемшыже.
Тений Российын кечынже, 12 июньышто, Марий Элым Вуйлатыше Юрий Зайцев А.Протасевичлан «Участник СВО на Украине» медальым кучыктен. Тунам Герой протезан йолжо дене М.Шкетан лӱмеш Марий драмтеатрын тошкалтышыж дене шкеак ошкыл кӱзен. Нине ошкыл-влакымат кугу сеҥымашлан шотлыман. Вет 2023 ий 22 майыште рвезе Луганск областьысе Северодонецкий район Белогоровка посёлко воктене сусырген да кок йолжо деч посна кодын. А вара госпитальлаште кужу жап лийын.
– Эн ончыч Луганскыште эмленыт, тушеч Ростовыш кусарышт. А варажым Москошко наҥгайышт. Тушто эн ончыч Вишневский лӱмеш Рӱдӧ военный клинический госпитальыште лийынам, варажым ты госпитальын 3-шо филиалышкыже, а ик жап гыч 2-шо филиалышкыже кусарышт. Госпиталь гыч тений 25 майыште выписатлышт. Икманаш, ик идалык эмлалтынам.
Кызыт 14 август марте отпускышто шотлалтам. Ындыжым, службо гыч кораҥын, вес илышым тӱҥалман. Кызыт теве протезан йолем дене угычын кошташ тунемам, – мане самырык Герой.
А вес наградым, «За боевые отличия» медальым, Алексей Протасевичлан шукерте огыл Молодёжь кечым пайремлыме годым Медведево район администрацийым вуйлатыше Денис Окулов кучыктен. Боевой задачым шуктымыжлан да патырлыкым, лӱддымылыкым ончыктымыжлан тыгай наградым пуымо шотышто приказым эше 2023 ий 18 сентябрьыште подписатлыме улмаш. Но сусыргымыжлан да кужу жап эмлалтмыжлан кӧра наградым кучыкташ йӧн лийын огыл.
Илыш корно
Рвезе Краснооктябрьский школышто 11 классым тунем пытарен. Но вузыш пурен кертын огыл. Тиде амалым кызыт йолагай улмыж дене умылтара. Чынжымак, аттестатыштыже улыжат кок «кумытан». Ик вере огыл гын, вес вере садак пурен кертеш ыле…
Школышто тунеммыж годым тренер Андрей Дмитриевич Аммосовын вуйлатыме «Футбол» секцийышкыже коштын. «Луч» командышт виян лийын. Марий Элын чапшым аралаш Пензыш, Балаковыш, Дзержинскыш, Ульяновскыш миен коштын.
Школым тунем лекмеке, Алексей армийыш каен. Срочный службым Курск областьыште военный юж вийын охране ротыштыжо эртен. Часовой семын 130 наре караулышто шоген. Рядовой лийын.
Тушеч пӧртылын да шочмо посёлкыштыжак улшо «Арсенал 116» военный частьыш (кызыт акционер обществе маналтеш) грузчиклан пашаш пурен. Тушто боеприпас-влакым утилизироватленыт. А вара Краснооктябрьский металлоизделий заводышто 2-шо разрядан автоматчиклан пашам ыштен, автоматан станокышто тӱрлӧ детальым ыштылын.
Спецоперацийыште…
– А мо эн нелыже тыланет лийын? – йодым Алексей деч.
– Каласашат неле. Кугу коллективыште илаш, чыла арверым, вургемым, кочкышым икте-весе дене пайлаш тунемынам, – вашештыш тудо.
– Ешыште шкетын кушкынат мо?
– Кок акам лийын. Но нуно вес ача деч шочшо да кугурак улыт. Сандене ача-ава колымеке, акам мыйым ончаш налын. Кызыт тудын дене пачерыштыже илем.
– Чоным куандарыше иктаж-мо лийын мо? Мутлан, монча…
– Ме олаште иленна, мончаш пураш йӧн лийын. Серышым икте дечат налын омыл. Акам-влак деч посна ик родемат уке. Лач нунын дене передовойышто огыл годым арнялан кок-кум гана йыҥгыртен мутланенам.
Передовойышто нимо тугае лийын огыл, лач йӱд эртыме дене гына шкем лыпландаренна. А молан тушто куанет?! Нимолан. Чыланат ик сомылым ыштымынам – Шочмо элым аралымым – умыленна.
– СВО-со йолташет-влак дене кылым кучет мо?
– Йолташ-влак шагалын кодыныт. Илен кодшыжо-шамыч госпитальыште але реабилитацийыште улыт. Телефон тушто сайын огеш кучо, сандене чӱчкыдын ом кутыро.
– Калык салтак-влак дене кузе койын?
– Ме эн ончыч Лисичанск олаште, вара Приволье олаште иленна. Верысе калык мемнам саҥга йымач ончен огыл. Ме нунылан кочкышымат, вургемымат пуэденна.
– А тыйын могай позывноет лийын? Кӧ тудым пуэн?
– Позывноем – «Патрон». Мо ушышкем эн ончыч толын пурен, тугак шкем лӱмденам.
Вара А.Протасевич деч военный форман фотографийжым йодым. «Мыйын тыгайже йӧршеш уке, телефонемат туштак кодын», – вашештыш салтак.
Рвезе пробный протезышке тений мартыште шогалын. Кызыт ончыкылыклан планым ыштен ила, ешан лияш, машиналан правам налаш шона. Геройнан шонымашыже-влакым шукташ поро кумылан еҥ-влак полшат, шонена. Вет тыныслыкнам да ласкалыкнам аралыше еҥ пиалан лийшаш.
Эльвира Терентьева.
Фотом еш альбом гыч налме.