Таче шуко пӧръеҥ, рвезе спецоперацийыште кредалеш, тыныслык верч пеҥгыдын шога. Кужэҥер район Тошто Йӱледӱр ял гычат индеш еҥ каен. А ялыште илыше-влак нунылан кертмышт семын полшаш тыршат: маскировочный сетьым пидыт, окопысо сортам ыштат.
Уло ял дене
Эн ончыч тыгай пашам Шӱдымарий ял тӱҥалын, вара Тошто Йӱледӱрыштӧ илыше-влакат кумылаҥыныт да 2023 ий ноябрьыште пашалан пижыныт. Кызытеш СВО-лан 24 маскировочный сетьым, 1125 окопысо сортам ямдыленыт.
– Ондак Шӱдымарий гыч кӱлеш материалым конден пуэныт, да тӱвыра пӧртыштына пидаш тӱҥалынна. Вара кондымым чарнышт, паша чыгынен шогале. Кужэҥер посёлко гыч «Боевое братство» организацийым вуйлатыше Сергей Хлыстик куэмым конден пуэн ыле. Но тудым пӱчкедаш кӱлеш, а ме нимом ыштен огына мошто. Тунам мыланна «Защитники Отечества» фондын Шернур районысо координидоржо Снежанна Богданова полшен. Тушко кум кече куэмым пӱчкедаш коштынна. Вара тудым паҥгашке пӱтыраш, шпулько гайым ышташ кӱлеын. Икмыняр еҥ дене гына шукташ огеш лий, паша чот шуко. Тунам уло ял калыкым йодынна. Клубыш пӧръеҥ-шамыч толыныт, шукын погыненна. Шыгырын чучынат, мӧҥгышкышт наҥгаен пӱтырен конденыт. Эн чот Сергей Кузнецов ден Игорь Ивановын ешышт полшеныт. Ынде тыгай шпулькынаже ятырак погынен, сетке гына огеш сите. Клуб вуйлатышына Людмила Васильевна ты йодышым решатлаш тырша.
Тыгак Белгород областьыште землякна медик Надежда Алексеева уло. Тудо сусыргышо салтак-влакым пӱтыралаш, леведаш одеялым, чиктен наҥгаяш вургемым йодын ыле. Ме Шӱдымарий ял калык дене пырля вакшыш чиктышым, одеялым, кӱпчыкым, вургемым, матрасым поген колтенна. Ялысе «Любава» кевытым вуйлатышат носким, калошым пуэн, – каласкала Л.П.Попова.
Вара Людмила Павловна ден пелашыже Владимир Михайлович окопысо сортам ышташ тӱҥалыныт. Ондакше коктынак ты пашам вораҥдарен кертыт манын шоненыт.
– Сортам ышташ яра калай ате, парафин ятыр кӱлыныт. Йошкар-Олашке «Калык фронт» толкыныш Анна Нестерова деке йыҥгыртенна. Тудо мыланна 150 калай атым да лу кило парафиным колтен. Но лу кило парафин 400 грамман 57 атылан гына ситен. Вара парафиным пенсий окса дене наледенна. Но тудо пеш шергеште. Вара адак ял калык полшен. Самырык-влак шуко пуэныт, таксист-шамыч, Кужэҥер посёлко гыч пенсионер-влакын обществышт полшеныт. Кевытыш коробкам шынденна ыле. Окса погынен. Тыге 1125 сорталан 2 центнер парафин каен.
Сортам ышташ шыштат кӱлеш, уке гын сорта шелеш, садлан 30 процентым шыштым ешаренна. Ме мӱкшым ончена, 50 кило шкенан ыле, кодшыжым Чодыраял, Агытансола, Шӱдымарий ялла гыч кумылан-влак пуэныт, – ойла Людмила Павловна.
Эргым шарныме лӱмеш
Эрык мыланна, полшышо-влаклан, гына огыл, чылалан, уло тӱнялан кӱлеш. Садлан кертмына семын полшышаш улына манеш Л.Попова. Тудынат Алексей эргыже спецоперацийыште кредалын, но ӱмыржӧ кӱрылтын, садланак чонжо чот коршта, полшаш йодеш.
Алексей Попов армийыште служитлаш изиж годсек ямдылалтын. Йӱледӱр кыдалаш школышто тунеммыж годымак спорт дене кылым кучен, тӱрлӧ таҥасымаште участвоватлен. Моско олаште МВД-н элгӧргӧ войскаштыже службым эртен, 2002 ий гыч 2010 ий марте контракт дене Псков кундемыште разведке подразделенийыште лийын. 2005 ийыште «Индра-2005» российско-индийский тунеммашым эртен. Тиде ийыштак «Генерал армии Маргелов» медаль дене палемдалтын.
– Эргым Йӱдвел Кавказыште Россий Федерацийын тичмашлыкым аралыме шотышто боевой действийыште участвоватлен. 2008 ийыште «За отвагу» медаль дене суапландаралтын. Тудо ийынак августышто грузино-абхазский пуламырыште лийын, «За освобождение Кавказа» медаль дене палемдалтын.
СВО-ш мобилизаций тӱҥалме деч ончычак шке кумылын каен. Мый чараш тӧченам гынат, тудо нигӧм колыштын огыл. Ушышкыжо мом шонен пыштен, изиж годсек тудымак ышта ыле. 2022 ий 18 апрельыште илышыже кӱрылтын. Колымекыже, Патырлык орден дене суапландаралтын.
Колымыж деч вара илышна чот вашталтын. Кызыт Алексейын кок икшывыже мемнам куандара, кеҥежлан эре унала толын каят, – каласкала Л.Попова.
Ялысе ӱдырамаш-влак СВО-шко салтак-влаклан ӱмаште 170 мужыр меж носкимат пидын колтеныт. Людмила Васильевна 39 мужырым ыштен, а иктыже ойыртемалтше лийын. «Тудым мый каза пун дене пидынам да кӧргышкыжӧ кагазым пыштенам. Тушко тыгайрак мут-влакым возенам: «Тек тиде носки СВО-што колышо Алексей Попов эргымым шарныме лӱмеш Алексей лӱман салтаклан логалеш». Саде носки пошкудо ял гыч Алексейлан логалын, – палемда Людмила Васильевна.
Шукын лишыл еҥыштым сӧй пасуш ужатеныт, кажне кечын пӧртылмыштым вучен илат. Тыгай годым чонлан моткоч неле, но, ончыко ӱшан дене ошкылаш манын, тыныслык верч тыршымаш шкем пеҥгыдын кучаш полша.