Шукертсек йолташем-влак дене пырля шокшо элыш, теҥыз воктек канаш миен толаш шонымаш лийын. Ноябрь тылзыштак Турцийыш шулдо ак дене путёвкым налаш пиал шыргыжале. Турцийыш Озаҥ гыч Анталий марте самолёт дене чоҥештышна. Кум шагатат пеле гыч йӱштӧ Турцийыш миен шуынна. Апрель кыдалне ныл шагат эрдене тушто пеш йӱштӧ, мардежан. Аэропорт воктене турист-влакым гид-влак вашлийыт. Автобус дене Аланий олаш кудална. Куд шагат эрдене Гранд Сан Лайф унагудыш толын шуна.
Турцийыште илыме кажне кечына эр кочкыш гыч тӱҥалын. Курортысо шведский ӱстел тӱрлӧ сийлан поян, иканаште мом ойырен налашат от пале. Шыл, кол, пакчасаска, арака, шере кочкыш – чылажат ӱстембал тич темын. Тыге пукшымо йӧнын ситыдымашыжат уло: каныше-влак деч вара шуко кочкыш ӱстембалне кодеш, тудым кочмывер пашаеҥ-влак кудалтышаш улыт. Тыге шуко кочкыш арам лиеш.
Апрельыште тушто але чот шокшо огыл, сандене вигак капым кӱкташ да теҥызыште йӱштылаш ыш логал. Толмо кечынак турецкий хаммам мончаш ыраш кайышна. Хаммамыш ик гана пураш 20 долларым шога. Тиде 1280 теҥге лиеш. Тыште ме изи йоҥылышым ыштышна: акшылан торгаяш ышна тӱҥал. Вес каныше-влак, хаммамын озаж дене кутырен келшен, пурымо акым 15 доллар марте волтен кертыныт. Южышт тыгаяк мончам 10 долларлан унагудо деч ӧрдыжтӧ муыныт. Хаммам мемнан монча деч ойыртемалтеш. Тушто капым кандарыше массажым, коваштым эрыктыше процедурым ыштат. Хаммам гыч кап денат, чон денат уэмшыла лекна.
Турцийысе кевытлаште тутко лийман.
Мемнан эл гыч толшо турист-влакын ик эн тӱҥ шонымашышт – шке лишыл еҥ-влаклан пӧлекым налаш. Мемнанат тыгай кумылна лийын. Каныме жапыште ятыр пазарым, кевытым ончен коштна. Пӧлеклан сувенирым, шовыным, кофем, чайым, аракам, шере кочкышым, вургемым наледышна. Сатун акше тӱрлӧ. Мутлан, шовын, изи сувенир-влак 1 гыч 5 доллар марте шогат, пахлава ден лукум лӱман шере кочкышым ик вере 8 долларлан ужалат гын, вес вере 3 долларланат муаш лиеш, чай пачкым эн шулдым 1 долларлан муынна. Ужалыме вургем мотор, сай качестван. Кеч ик вургемым шкалан налын каяш пеш йӧнан. Мутлан, эн шулдо тувырым 2 долларлан, солыкым 1 долларлан налаш лиеш. Кевытыште доллар, евро, теҥге, шӧртньӧ арвер дене тӱлаш лиеш. Ужалыше-влак ойлат: «Мо оксала коеш, тудым чыла налына. Шӧртньӧ пӱят йӧра».
Турцийыш каяш шонышо-влаклан ушештарыме шуэш: сатум налме годым уш-акылдам ида йомдаре, кӱлеш-оккӱлым налаш ида тӧчӧ. Теве пырля кайыше йолташ-влакат кевыт гыч толмек веле ужалыше-влакын ондалымыштым пален налыныт, кӱлдымӧ сатум налмыштлан ӧкыненыт.
Аланий – пеш мотор ола.
Тудо 1598,51 квадратный километр кугытан, Средиземный теҥыз воктене верланен. Олаште 312 тӱжем утла еҥ ила. Меат, гидлан нылле долларым тӱлен, ола мучко экскурсийыш кайышна. Лапка пӧртан урем-влак ару улыт, шуко вере банан плантаций, мандарин да олмапу-влак койыт. Мандарин ден банан тиде жапыште але огыт кой гынат, олма ятыр кушкеш. Йолташем-влакат ик корно воктен шогышо олмапу гыч тыгыде олмам кӱрыныт, но тудым кочкаш ала-молан тоштын огытыл.
Эн ончыч Аланийысе орын ик ужашыже – Кызыл-Куле, але Йошкар башне – шинчалан перна. Тудо портышто верланен да Аланийын «визитный картычкыжлан» шотлалтеш. Тиде орым йошкар кермыч дене XIII курымышто олам пират-влак деч аралаш манын чоҥымо. Башне кӧргыштӧ этнографический музей уло, но ме тушко ышна пуро. Орын пырдыжше Аланий сер мучко кандаш километрыш шуйна.
Вара Аланий курыкыш фуникулёр дене кӱзышна. Тиде курык гыч Аланий ола копавундаште кийымыла коеш. Курык ӱмбалне пеледышан сад, оҥа дене леведме корно, мечеть турист-влакым сымыстарат.
Тыге каласыме шуэш: Аланийыште машинам виктарыше-влак пеш писын кудалыт, шукыж годым йолын коштшо-влаклан корным огыт пу, сандене корным вончымо годым чот тӱткӧ лийман.
Аланийысе курык гыч волымеке, ме Дамлаташ пещерыш кайышна. Пещерыште кужу йолтошкалтыш дене кӧргыш волышна. Шинчалан латвич тӱжем ияш сталактит ден сталагмит-влак вигак пернат. Пещерысе юж чот вӱдыжгӧ, ионан, шагал радиоактивностян, садлан шодо черан еҥ-влаклан тушто лияш пайдале.
Аланийын ик эн мотор верже – Клеопатран пляжше. Легенде почеш, тиде пляжлан ошмам Клеопатра кугыжан йодмыж почеш рим консул Марк Антоний Египет гыч конден. Ӱшанаш тидлан але уке – кажныже шке пала, но пляжысе ошма моло пляж-влак деч ойыртемалтеш – ош тӱсан, яндар, йылгыжше.
Экскурсий дене шнуй Георгий Победоносецын храмышкыже миенна. Тудо чот кӱкшӧ курык вуйышто верланен. Тушко кужу винтовой корно дене автобус дене каенна. Корно пеш лӱдыкшым лукшо, теве-теве ӱлык камвозат манын шонет. Храмыш пурымо деч ончыч мемнам черке лавкыш пуртеныт. Туштат турко-влакын ужален моштымо койышышт палдырна. Юмоҥан акше чот шерге – 20 гыч 80 доллар марте. Ик ярым сорта 4 долларым шога. Тыге храмыш сортам чӱктыде пурышна.
Кеч-могай теҥыз воктенысе олаште гаяк Аланийыштат шуко яхте, пуш, катамаран улыт. Меат кугу яхте дене ийын коштна. Пират-влакын пещерыштым, пуш-влаклан корным волгалтарыше маяк тул-влакым, сер воктенысе кугу курык-влакым ужна.
Иктаж кок-кум кече гыч игече левеште. Садлан теҥызыште йӱштылна да кечыште ырен кийышна. Кечыйол чот когартыше лийын огыл, ошмаште ырен кияш пеш ласкан чучын.
Турцийыште илыше еҥ-влак канаш толшо-влакым поро кумыл дене вашлийыт. Шукын рушла кутырен моштат. Сандене тидын шотышто шке коклаштына пуйто Россий гыч каенат огынал манме мыскара лекте. Каныме верым саемдаш, сервисым вияҥдаш турко-влак чот тыршат. Пляжыште каныме годым матрасым конден пуат, шӱкшакымат кид гыч налын каят.
Теҥыз воктен каныме жап писын эртен кайыш. Мӧҥгешат толаш жап шуо. Тиде рейсым пелйӱд гыч вич шагат эрыш кусареныт, сандене Турцийыште пытартыш йӱдым аэропортышто эртарышна. Озаҥ мемнам леве йӱр дене вашлийын, но каныш жапыште налме пайдам нимогай игече йӱкшыктарен кертын огыл. Турцийысе каныш эрелан чонышто кодеш.