Йочасадыште воспитатель-влак тӱрлӧ сомылым шуктат: икшыве-влаклан поро йолташ лийыт, нуным илыштым сӧрастарат, кумылыштым нӧлтат, мураш-кушташ туныктат. А могай нелылык дене вашлийыт? Кузе занятийым эртарат? Нине йодышлан вашмутым кычалаш манын, ик кечын Кужэҥер район Тумньымучаш ялысе йочасадыш миен тольым.
35 ий
Валентина Семёновна Глушкова Тумньымучаш ялыште шочын-кушкын. Коҥганур школым тунем пытарен.
– Изирак ийготан икшыве-влак дене пашам ыштен кертам манын, ӱшан чоныштем эре лийын. Школым тунем пытарымеке, «Россия» ялозанлыкыште йочасад почылтын. Тидат ты пашалан кумылаҥден, – каласкала Валентина Семёновна.
Тудо Оршанкысе педучилищыште (кызыт И.К.Глушков лӱмеш шуко профилян колледж) дошкольный отделенийыште шинчымашым поген.
– Мый тыршен тунемынам, сандене колхоз кугемдыме стипендийым тӱлен. Практикым Кужэҥер посёлкышто ялозанлык йочасадыште эртенам, а вара шочмо ялыш пашаш кусненам. Тӱҥалтыште йоча-шамыч дене кылым муаш йӧсырак лийын, планым возаш эн нелын чучын. Но опытан туныктышо-влак полшеныт, – шарналта В.Глушкова.
Валентина Семёновна йочасадыште воспитательлан ныл ий ыштен. Вара кӱшыл шинчымашым налаш Н.К.Крупская лумеш Марий пединститутыш пурен. 1994 ий годсек йочасадым вуйлата, тыгак Коҥганур школышто директорын учебно-воспитательный паша шотышто алмаштышыжлан тырша.
– Ондак вуйлатышылан пашам ышташ нелырак ыле, молан манаш гын мый склад да озанлык вуйлатенам, менюм шке гыч возаш логалын, ялозанлыкыш шыллан, шӧр-торыклан кошталтын. А кызыт тидын шотышто паша куштылемын, кочкышым машина дене кондат, чыла сертификат почеш, – палдара заведующий.
2015 ийыште йочасад Коҥганур кыдалаш школ деке реорганизаций амал дене ушнен. Тений ийгот шотышто кок группо уло: изирак-влак (2-3 ияш) да кугурак (3-6 ияш). Кажне группышто – ик воспитатель дене. Тыгак кок изирак воспитатель полышкала.
Кажне ийготын – шке ойыртемже
Эльвира Михайловна Быкова воспитательлан 23 ий ышта. Ты пашалан тудым «Россия» ялозанлыкыште тыршыше Анатолий Осипович Иванов шӱмаҥден.
– Ешыштем мый ӱдыр йоча шкетын лийынам, сандене ача-ава пелен пашам ыштен илаш шоненам. Тыге темлыме почеш воспитательлан тунем лектынам. Ялозанлык йочасадыште изирак ийготан-шамыч дене пашам ышташ тӱҥалынам. Но икшыве-влак койын шагалемыныт, сандене кок группо гыч иктым чумыреныт. Тиде амаллан кӧра «Кече» санаторийыш пионервожатыйлан кусненам. Тушто кум ий ыштенам, тыгак «Водоканалыште» контролёр лийынам. Вара йочасадыш алмашташ ӱжыныт. Тыге я воспитатель-влакым, я вуйлатышым алмаштенам, – каласкала Э.Быкова.
Тыгай жап лийын, кунам йочасадыште икшыве-влаклан вер ситен огыл, сандене мӧҥгысӧ группым почыныт. Эльвира Быкован шым тунемшыже лийын. Коҥганур, Одывлак да Тумньымучаш яллаште илыше йоча-влак деке занятийым эртараш мӧҥгышкышт арнялан кок гана коштын. Йочасадым у верыш кусарымеке, Э.Быковам тичмаш ставкыш налыныт.
– Мый кок группыштат пашам ыштен онченам. Кажне ийготын – шке ойыртемже. Шукыж годым изирак йоча-влак вургемыштым чиен, карандашым кучен, верыште шинчен огыт мошто. Сандене тӱҥалтыште шкем ончаш, вара эркын дене чын йӱкым лукташ, моторын кутыраш, лудаш туныктена. Сайын кутырышт манын, речевой разминкым эртарена.
Кугурак ийготан-влак дене занятийлан шуко жап ойыралтеш, тыгак мураш-кушташ туныктена. Кугу тӱткышым логопедический упражненийлан ойырена. Сентябрь тӱҥалтыште йоча-влак начарын кутырат гын, тылзе мучашлан лектыш коеш.
Пытартыш жапыште шуко йоча йӱкым йоҥылыш ойла, мом кутыра – отат умыло. Тиде, очыни, ача-аван титакышт. Нуно икшывыштлан тунемаш жапым шагал ойырат, телефон дене модаш, телевизорым ончаш пуат. Садлан школыш кайыме деч ончыч шуко йоча шинчалыкым чия, – манеш воспитатель.
Воспитатель-шамыч йоча-влакым модыш гоч туныктат. Шукыж годым мераҥлан, маскалан, рывыжлан саскам погаш полшат, поезд, самолёт, машина дене путешествийыш тарванат. Яра жапыште шашке, лото дене модаш туныктат, тыге икшыве-влак уш-акылыштым пеҥгыдемдат, ончылгоч шонаш тунемыт.
– Тений кугурак ийготан группышто 3-6 ияш йоча-влак улыт. Садлан занятийым эртараш нелырак. 3-4 ияш-влак дене 15 минут заниматлена, вара мый нуным каналташ колтем, кугурак-шамыч дене шукырак шинчылтына, – ойла Эльвира Михайловна.
Тений йочасадыште математике модыш, театр, кутырымашым вияҥдымаш кружок-влакым яра эртарат.
Тыге воспитатель-влак йочам шуарымаште уло шӱм-чон шокшыштым пуэн тыршат. Нуным профессионал пайремышт дене саламлена, тазалыкым, чытышым, сеҥымашым тыланена.