12 августышто кундемыштына Физкультурникын кечыжым кумдан палемденыт. Ты кечын спортын ятыр йыжыҥыштыже тӱрлӧ таҥасымаш, мероприятий эртеныт. Куржталаш йӧратыше-влакын Йошкар-Оласе XXXIX полумарафоныштым ик эн кугу стартлан шотлыман. Тушко пошкудо республикла гыч ятыр тале участник ушнен. Нуно 5, 10, 21,1 меҥгым да кандашшӱдӧ метрым куржмаште ӱчашеныт.
Тӱҥ дистанцийыште рвезе-влак коклаште сеҥышыш Пошкырт кундем гыч Вениамин Каныбеков лектын, ӱдыр-влак коклаште Алина Прокопьева ойыртемалтын.
Алина тӱнямбал классан спорт мастер, марафонышто куржталмаште Российын чемпионкыжо лӱмым икмыняр гана сулен. Тыгак Российысе марафонын кубокшын озаже. Арня ончыч веле тудо Сибирьысе тӱнямбал марафонышто икымше лийын. Спортсменке идалык жапыште шагал огыл кугу кӱкшытан стартыш лектеш, эреак призёр-влак радамыште. Марий мландыште куржталмаш тудлан поснак шерге, вет тудо марий ӱдыр!
Морко вел Арын могыр
Алина Морко район Арын села воктенысе Нурсола ялыште шочын-кушкын. Чодраял школышто шинчымашым поген. Школ шочмо ялже деч кок меҥге тораште верланен. Тудын ойлымыж почеш, ты кок меҥгылан кӧрак куржталаш кумылаҥын. Моланжым, тыгерак умылтарыш:
– Школышто урок-влак кечывал деч вара кум шагатлан пытат ыле. Тунам ты жапыште телевизор дене «Дикий ангел» сериалым ончыктеныт. Тудым ончаш манын, урок деч вара мӧҥгӧ эре куржынам. Очыни, тидыжат мыланем куржталмаштем могай-гынат шӱкалтышым ыштен шонем. Мыйын тыгак Эля акам пеш талын куржталын. Физкультурым туныктышо Валериан Васильевич Романовын надыржымат палемдыде огеш лий. Спорт корныш шогалмаште ик эн ӱшанле да поро навстаникем лийын. Тудо мыйым районысо, республикысе кӱкшытан таҥасымашлашке чӱчкыдын коштыктен. 6-7 классыште республикысе таҥасымаште икымше толынам. Тунам Чуваший Республик гыч ик тренер мыйым шекланен. Мый дечем кӧ ден да кушто тренироватлалтмем йодын. Тыге Валеран Васильевич дене палыме лийыныт. Мыйым Чебоксар оласе олимпийский резерв училищыш тунемаш ӱжыныт. Тушко пурен керташ манын, экзаменым сдатленам. Вич эн тале куржшо еҥ-влакым училищыш налыныт.
А.Прокопьева 9-11 классым пошкудо Чуваший республикысе Чебоксар олаште тунемын. Тылеч вара кӱшыл шинчымашым Москосо спорт да туризм тунемме тӧнежын Чебоксарысе филиалыште налын. Озаҥ олаште эртаралтше универсиадыште элнан чапшым аралаш манын, ӱдыр магистратурышто кок ий шинчымажым нӧлтен.
Элнан сборный командыштыже
Алинан икымше кугу стартше Чебоксар олаште эртаралтше Российын первенствыж годым лийын. Тунам тудо кумшо верым налын. Россий кӱкшытан икымше медальым лачшым туштак сулен. Юниор-влак коклаште таҥасымашлаште травмылан кӧра шкенжым ончыктен кертын огыл. Тазалыкым пеҥгыдемдымеке, самырык-влак коклаште таҥасаш тӱналеш. Тула олаште эртаралтше Российын чемпионатыштыже 10 тӱжем метрым куржмаште икымше верым налеш. Тидыже тудлан Европын чемпионатыштыже таҥасаш корным почеш. Тушто марий ӱдыр финишыш кумшо пура. Ты старт деч вара Алина марафонлаште шкенжым тергаш кумылаҥеш.
Алина Прокопьева куштылго атлетике дене Российын сборный командыштыже 2007 ий годсек шотлалтеш. 2010 ийыште спортсменке ӱдыр икшывым ышта. Ава статусышто 2012 ийыште Сингапурысо марафонышто шкенжым терга да кумшо толеш. Тылеч варат лу меҥгым куржмо марафонышто икмыняр гана таҥаса, кажне гана призёр-влак радамыште.
Дисциплине тӱҥ верыште
– Кеч-могай спортсмен дисциплиным палышаш. Тудо уке гын, сай лектышыш шуаш огеш лий. Мый режим почеш илем. Эрдене 7 шагатат 30 минутлан кынелам, 8 шагатлан эр кочкышым ыштем. 9 шагат эрдене тренировко тӱналеш, кок шагат утла 25-30 меҥгым куржталам. Тылеч вара кечывал кочкышлан, кап-кылым кандарымылан але иктаж процедурылан жапым ойырем. Кас тренировкышто 10-12 меҥгым куржталам. Тыге мый стартлан ямдылалтме годым тренироватлалтам. Соревнованийыш лекме деч ончыч ямдылалтме кугытым, мутат уке, иземдем. Тунам утларакшым скоростьлан тӱткышым ойырем, – мане тудо.
Куржталаш тале еш
Алина шуко шочшан ешыште кушкын. Тудын иза-шольжо, ака-шӱжарже-влакат шке жапыштыже уста спортсмен лийыныт. Ачаже куржталаш тале лийын, Эля акаже Йошкар-Оласе полумарафонышто кум гана икымше сеҥен. Ончыч лу, вара 21 меҥге кужытышто ӱчашен. Тыгак шольыжо курыкышто куржталмаш дене тӱнямбал чемпионат марте шуын, медальжат уло.
Марий улмыж дене кугешна
Алиналан кугу кӱкшытыш шуаш, тӱнямбалне чапшым нӧлташ, мутат уке, Чуваший Республик полшен. Но тудо Марий Элыште шочын-кушмыжо да марий улмыж дене моткоч кугешна. Школышто тунемше икшывылан, очыни, шке шочмо суртым, ешым коден, вес кундемыш лектын каяш куштылгыжак огыл. Йоча чонышто мом ышталтмым мыланна каласаш неле.
– Шке жапыштыже мый Марий Элыште шуаралташ йодмаш дене лектынам ыле, чон мӧҥгӧ велке шупшын. Ала-могай амаллан кӧра мыйын гай спортсмен шочмо кундемлан келшен толын огыл. Но тидын дене мый нигӧлан ӧпкем ом кучо. Очыни, толам ыле гын, мыйын нерген тӱняжат пален огеш нал ыле дыр. Мый шуко элыште лийынам, ятыр лÿмлӧ, тале спортсмен-влак дене таҥасенам. Но ала-молан дыр марий кундемыште таҥасымем годым чоныштем йöршеш вес шижмаш озалана. Можыч, мыйын верч тургыжланыше еҥ-влакше марий улыт, марла кычкырат да?!
Кугу команде погынен
Эртыше полумарафонышто Алина верч йӱклаш моткоч шукын погыненыт. Тушто родо-тукымжо, пырля тунемшыже, пошкудо да йолташыже-влак лийыныт. Ӱдырын ойлымыж почеш, тидыже тудлан шкешотан вий-куатым ешарен, куан кумылым шочыктен. Тыгай кумылланак кӧра тудо полумарафоныш ушнен.
– Ты таҥасымаште мый кугу результатым ончыкташ шонен омыл, пытартыш вич меҥгжым нигуш вашкыде, ласкан куржынам. Организатор-влакын условийышт, конешне, изиш ӧрыктарен. Гандикапыште сеҥаш манын, ӱдыр ден рвезе-влак коклаште условий икгай лийын огыл. Рвезе-влак спорт мастерыш кандидат, а ӱдыр-шамыч спорт мастер-влак дене ӱчашеныт. Тидыже спортсмен-влак деке пагалыдымашым ончыкта.
Соперник-влак деч шуко сай мутым колынам. Куандара, кундемыштына куржталаш йӧратыше, куштылго атлетике дене заниматлыше ятыр тале спортсмен улыт, – шке шонымашыж дене палдарыш тудо.
Алинан нерген «Тудо икте тыгай!» манме шуэш. Чынжымак, марий спортсмен-влак коклаште тӱнямбал кӱкшытыштӧ шагал еҥын лÿмжö йоҥга. Прокопьевам Японийыште, Белоруссийыште да моло вереат йӧратат да пагалат. Лӱмжылан кӧра тудым ятыр спорт мероприятийлашке ӱжыт, вашлиймашым, мастер-классым эртараш йодыт. Спортышто коло утла ий гынат, моло спортсмен-влак семын шеҥгеке чакнаш, карьерым чараш огеш шоно. Ончыкыжымат сай результатым ончыкташ, кугу таҥасымашлашке ушнаш кумылжо улмо нерген веле каласкалыш. Ӱшанена, марий чемпионкынан эше ятыр сеҥымашыже-влак лийыт. Тидыжым ме тудлан уло кумылын тыланена!
Валеран Васильевич Романов, Арын школышто ончыч физкультурым туныктышо:
– Алинам Арын школышто иктат ончылтен кертын огыл. Тудо рвезе-влак дечат писын куржталын. Капше изи, ӱпшӧ моткоч кужу ыле. Садлан куржмыж годым ӱпшын тыгела-тугела лупшалалтмыже веле койын. Тудын спортышто кугу кӱкшытыш шумыжым эреак паленам, вет тыгай чытышан, талантан спортсмен-влак моткоч шагал улыт. Конешне, вияҥме корныжат куштылгак лийын огыл. Тудлан шуко мом чыташ пернен. Туге гынат ты корным чытен лекмыже, кугу кӱкшытыш шумыжо лач пагалымашым да кугешнымашым шочыкта.