Оршанке район Тошто Крешын ялыште Мастарлык пӧртым 2018 ийыште почыныт. Тудо ончычсо ялсовет оралтыште верланен. Тӱҥалтыш ийлаште вуйлатыме сомылым кундемын чолга еҥже, кидмастар Виталий Николаевич Кудрявцев шуктен шоген да пашам вораҥдарен колтымаште кугу надырым пыштен. Куд еҥан коллектив тӱвыра аланысе сомылым тӱрлӧ шӧрын гыч ончыктен. В.Н.Кудрявцев ден Н.В.Кузнецов вӱдуа гыч корзиҥгам пидыныт, Б.Г.Демидов пушеҥге гыч мебельым, арверым ямдылкален, Н.Ю.Кудрявцева кумыж гыч сувенирым ыштен, З.П.Волкова ден С.Е.Гаврилова тӱрленыт.
– Коллективыш ушнаш Виталий Николаевич кумылаҥден, – каласкала кызытсе вуйлатыше, Оршанке район Яндылет ялыште шочынкушшо Снежана Евгеньевна. – Тунам йоча дене декретыште шинченам. Гладь дене тӱрлен моштенам. Туге гынат тургыжланымаш садак лийын.
Тӱрлымаш дене тунам занятийлам Республикысе президент интернат-школ гыч Алёна Алексеевна Ямбарцева кум тылзе чоло эртарен. Тиде направлений дене кызыт Марий кугыжаныш университетыште шинчымашым погем.
Тӱвыра да сымыктыш пашашке молат ушненыт. Зинаида Павловна Волкова оҥыш, шӱйыш сакышым, ӱштым ышташ туныктен. Тыгай сомыл тӱткышым, жапым йодеш. Вашкен ыштен шукташ огеш лий. Пеш шуко шинчылтман. Палым, ший оксам але шерым чын вераҥден моштыман.
Коллективыште марий тӱран чиемым заказ почешат ямдылкалаш тӱҥалынна. Кум тылзе жапыште шкаланнат костюмым ыштенна. Тошто марий вургем гыч уэмдыме пашана-влакат улыт. Тыршена, тӱр нерген книгалаштат лудына, моло йолташнан кидпашаштым эскерена, шоҥгырак ийготан-шамыч деч йодыштына.
Мастарлык пӧртын кажне лукыштыжо сылне, марий шӱлышан, куандарыше паша-влак шинчалан пернат. Чылаштыжат чоным пыштен тыршыме кумыл шижалтеш. Кучен да чиен ончыде отак чыте. Путырак сӧрал улыт.
КИДПАШАЖЕ КИНОФИЛЬМЫШ ЛОГАЛЫН
Пушеҥге гыч ыштыме сувенир-влак шӧрлыклаште моткоч сылнын койыт. Марий орнаментан вӱдкоркам але вес арверым эре
ончымет веле шуэш. Тыгай чапле сату дене М.Г.Куликов куандара. Михаил Геннадьевич Йошкар-Олаште шочын-кушкын. Кызыт Медведево районысо Пекшиксолаште ила.
Кидпашалан изинек шӱмаҥын. Рӱдоласе 10- шо номеран школышто тунеммыж годым кружокыш коштын. Школым пытарымек, 9-ше
номеран ГПТУ-што нылымше разрядан столяр-резчик специальностьым налын.
Тиде профессий дене латкок ий Моско оласе сымыктыш салонышто пашам ыштен. Туштак Богородский мастервлак дене палыме лийын. Опыт дене чапланыше йолташыже-шамыч деч шукылан тунемын. Шкенжынат усталыкше куандарыше.
М.Г.Куликов тений Чебоксарыште эртыше «Русь мастеровая» конкурсышто таҥасен. Участник-влак нылле кандаш регион гыч лийыныт. Землякна «Резьба по дереву» номинацийыште сеҥышыш лектын. Михаил Геннадьевичын марий узоран вӱдкоркажым режиссёр Денис Шаблийын шындыме «Не Иван, или Как приручить Богатыря» йомак сынан кинофильмыштыже кучылтыт.
МАСТАРЛЫК ДЕНЕ – ОНЧЫКО
Кызытсе коллективыште кок ий утла Марий Турек район Арбор ял гыч Л.В.Демьянова
тырша. Любовь Витальевна Марий кугыжаныш университетыште декоративно-прикладной студийын вуйлатышыжлан тунеммыж годым Мастарлык пӧрт нерген пален налын. Келге шинчымаш верч тыршыше ӱдыр бакалавр деч вара Оршанке кундемыште мастарлыкше дене куандара. Тений магистратурым пытарен. Шочмо йӱлам пагалыме кумылжо, мастарлыкше студент годымак калык ончылно палдырненыт. Шке пашажым тӱрлӧ мероприятийыш луктын да чӱчкыдын икымше верым налын.
Тыршымашыже кызытат кумылым нӧлта. 2021 ийыште Новосибирскыште «Метелица кружит» сымыктыш да усталык тӱнямбалсе конкурсышто сылне тӱран солыкшым жюри кӱкшын аклен да Гран-при дене палемден. Тиде ийынак кидмастар ЙошкарОлаште лийше «Радуга над Кокшагой» шуко жанран фестиваль-конкурсышто икымше степенян диплом дене ойыртемалтын.
– Тӱҥалтыш курсышто марий тӱр дене мемнам Ирина Геннадьевна Алексеева палымым ыштен, – каласкала самырык специалист. – Тиде направлений дене кылдалтше кружокымат тудак вӱден. Кузе тӱрлаш тӱҥалман да контур кӧргым темыман – умылтарен. Кокымшо курсышто тӱр шотышто Алла Алексеевна Орлова шинчымашым пуэн. Эскизым сӱретлаш туныктен. Марий тӱрыштӧ тӱсым кучылтмо да моло шотыштат шуко ум пален налынна.
Любовь улшо шинчымашыжым кызыт самырык тукым, йолташыже-шамыч дене пайла.
– Паша келша. Марий калыкын тӱвыраже да сымыктышыже памаш вӱд гай яндарлык дене калык чоным авалтат. Нуным арален кодымо шотышто чылан азапланышаш улына. Пашаште шке шонымашем, усталыкем тӱрлӧ чия, шӱртӧ, кучылтмо материал гоч ончыкташ тыршем. У шинчымашым налаш кумыл эре уло. Ик верыште шинчыме огеш шу. Йолташемвлак дене илыш дене тӧр каяш тыршена. Лекше йодыш-влакым каҥашен, ик ойыш шуына. Мастер-классвлакым эртарена. Йоча-шамычлан шочмо калыкын сымыктышыж нерген палдараш тӱрлӧ йӧным кучылтына. Марий тӱр дене палымым ыштена. Пушеҥге пӱчкышыштӧ марий орнаментым сӱретлен, чия дене пырля сӧрастарена. У шонымаш-влак эре лектыт. Чылажымат пашаш шыҥдарыме да калык ончыко лукмо шуэш, – ойла Любовь Демьянова.
Мутланыме годым эше ик самырык специалист дене палыме лийна. Киров вел рвезе И.А.Помыткинвузышто Л.В.Демьянова дене пырля тунемын. Тений магистратурым пытарен. Кызыт методистлан тырша. Пашаже отчёт, документ дене кылдалтын. Руш ешыште шочын-кушшо рвезын чонышкыжо марий тӱвыран поянлыкше тыге чот шыҥен да виян тулым чӱктен гын, куанаш веле кодеш. Иван Александровичын солыкеш тӱрлымӧ пашажым вуйлатыше Снежана Евгеньевна кугу кумыл дене ончыктыш. Коло вич ияш рвезын весела койыш-шоктышыжо, калык дене кумылын кутырен моштымыжо вигак шижалте.
УСТАЛЫК КОРНО ДЕНЕ
Ныл ий жапыште Мастарлык пӧртыштӧ кидпаша лыҥак погынен. Кидмастар-влак ончерлашкат сатум луктыт, пайремлашкат кумылын ушнат. Кажне ийын сеҥыше радамыш логалыт. Тений ЙошкарОлаште эртыше «Рукам работа – душе праздник» калык творчестве фестивальште диплом дене палемдалтыныт. Шернурышто лийше «Волшебный сундучок» шымше республиканский фестиваль-конкурсышто кумшо степенян диплом дене палемдалтыныт.
Мастарлык пӧртыштӧ ик пӧлемым тоштерлан ойыреныт. Тушто кугезе коча-кова-влакын кучылтмо икмыняр ӱзгарыштым ужаш лиеш. Историй дене кылдалтше кажне арвер мыланна шерге.
Тыршыше коллективлан тӱвыра да сымыктыш аланыште тыгаяк чолгалыкым да у кӱкшытым тыланена.
Зоя ТИМОФЕЕВА.
Иван Речкинын, авторын да соцкылла гыч налме фото-влак.