Кызыт, специальный военный операций кайыме годым, иктыланат куштылго огыл. Тиде пуламыр кажне гаяк суртыш пурен, тургыжланымашым, шинчавӱдым конден. Но эн нелыже СВО-што улшо, элна верч шогышо пӧръеҥ-влаклан. Мом нунылан чыташышт, могай шучко сӱретым ужашышт логалеш, шоналташат неле. Тыгай годым чон ласкалыкым пӧртылташ, волгыдо ӱшан дене илаш нунылан йӧратыме еш, шочмо-кушмо вершӧр нерген шонымаш полшат, очыни.
Йошкар-Олаште илыше Емельяновмыт ешышкат СВО шомак ӱмаште омсам тӱкалтен пурен. Елена – кок шочшан самырык ава. Тудын Анатолий пелашыжлан повесткым ӱмаште сентябрьыште колтеныт. Тидын нерген пален налмеке, кокымшо икшыве дене мӱшкыран самырык ӱдырамашын чоныштыжо мо ышталтын, мут дене каласен пуашат ок лий. Ульяновск областьыште учебкым эртымеке, Анатолийым СВО кайыме верыш колтеныт. Тудо кызытат тушто.
Елена ден Анатолий 2015 ийыште ешым чумыреныт. Йошкар-Олаште шочын-кушшо ӱдыр Советский район Пивактын почиҥгаш коваж деке кажне кеҥеж каникуллан коштын. Толя – пошкудо Яҥгранур ялын эргыже. Ӱдыр-каче йолташышт-влак дене пырля каныме годым палыме лийыныт, келшаш тӱҥалыныт.
– Толя поро кумылан, умылен моштышо, полыш кӱлеш гын, эре воктенак. Эше келшаш тӱҥалмына годымак тудо мыйым переген, мыйын верч азапланен. 2010 ийыште Толям армийыш ужатенам. Вич ий келшымеке, сӱаным ыштенна, Йошкар-Олаште илаш тӱҥалынна. Пелашем Москошто чоҥымо ик фирмыште бригадирлан пашаш кудалыштын. А мый Марий машиностроительный заводышто инженер-конструкторлан тыршем. Кызыт йоча дене шинчем, – каласкала Е.Емельянова.
Анатолийлан повестке ӱмаште 27 сентябрьыште толын. Тунам тудо Москошто пашаште лийын. Увер нерген пален налмеке, жапым шуйкалыде, мӧҥгыжӧ кудал толын. «Элым аралаш кӱлеш, шылын коштман огыл», – манын.
– Повестке толмеке, чот ойгыренам, тургыжланенам, шинчавӱд шкеак йоген. Ончыкыжым мом вучаш, кузе лияш манын шонкаленам. Адакшым шкем кидыште кучаш кӱлын, вет тунам мӱшкыран лийынам. 30 сентябрьыште пелашем ужатышым. А 10 октябрьыште Ульяновск областьыш учебкышкыже ужаш миен тольым. 31 декабрьыште Глеб эргына шоч. Тудо мемнан эн шерге У ий пӧлекна, – ойла Елена.
Самырык авалан кок шочшо дене куштылго огыл. Куанымат, нелылыкымат пелаш дене пайлыме шуын. Еленалан лишыл еҥже-влак, родо-тукымжо пеш полшеныт, да кызытат пелен улыт. Иктаж-куш паша дене миен толаш кӱлеш гын, йоча дене эре шогат.
– Толя пеленна лийже, икшыве-влакым воспитатлаш полшыжо ыле манын, эре шонем. Глеб шочмеке, тудым куд кечылан мӧҥгӧ колтеныт. Мый тунам эн пиалан лийынам! Военный форман пелашем изи падырашна воктене шога да шыман ӱмбакыже онча. Тений июнь мучаште Толям кок арнялан отпускыш колтеныт ыле. Такшым тудым майыштак колташ сӧреныт улмаш, но тӱрлӧ амаллан кӧра тунам толын кертын огыл. 14 кечыште ме ойырлен огынал, жапым еш дене пырля эртаренна. Паркыште коштынна, пӱртӱс лоҥгаште лийынна, вӱд воктене каненна, ялыш миен толынна, – каласкала самырык пелаш.
Анатолийын отпускшо годымак 1 июльышто Емельяновмыт Глеб эргыштым тынеш пуртеныт. Ньоган кресачажат кызыт СВО-што элнам арала. Нуно пырля служитлыме годым лишкырак палыме лийыныт, йолташыш савырненыт. Отпускышкат пырля толыныт.
А.Емельяновын мӧҥгӧ деч тораште улмыжлан вашке ик ият лиеш. Тиде ик ий вате-марийым эшеат пеҥгыдым, чытышым ыштен. Толя ден Елена, телефон дене йыҥгыртен, кажне кечын гаяк кутырат. Кече кузе эртыме нерген ваш каласкалат. Самырык ава икшыве-влакын фотоштым колта, нуным видеош войза. Шым тылзаш Глебын иктаж-мом ум тунеммыжым самырык ача поснак куанен онча. Шым ияш Софья гын ачаж дене шкеак кутыра, мӧҥгыжӧ вуча.
– Тиде ик ий жапыште йӧратымашна эшеат виян лийын, пырля эртарыме кажне татым аклаш тунемынна. Садлан, тиде неле жап эртымеке, пелашем Москошто огыл, шкенан республикыштак пашам ышташ тӱҥалеш манын кутырен келшышна. Мый ӱшанем, тиде жап вашке толеш, – манеш Е.Емельянова.
Аван шӱмжӧ – шочшо пелен
– Толя – ешыштына кокымшо икшыве. Тудо мыйын гаяк пушкыдо кумылан, еҥ-влаклан полшаш эре ямде.
Эргым изинек пашалан тунем кушкын. Тудлан технике огыл, чоҥымо паша йочаж годсек утларак келшен. Кок ияш улмыж годым, шарнем, чӧгытым кидышкыже налеш да пуйто пудам пудален коштеш. Изиш кушмекыже, чӧгыт дене пырля пудамат нумалын. Пӧртысӧ омсалондемышкына иктаж шӱдӧ пудам пудален дыр.
Пелашем колымеке, Толя – тӱҥ эҥертышем. Моско гыч канышлан толмыж годым тудо чӱчкыдын мый декем толын коштын. Чыла пашалан полшен.
Кызыт кум-ныл кечылан ик гана йыҥгырта, чыла сай, ит тургыжлане манын лыпландара. Туге гынат эргым нерген шоныде, ик кечат ок эрте. Тек тудо таза лиеш да вашкерак мӧҥгӧ пӧртылеш, – ойла Лидия Ивановна.