Автор — Дарья Быкова.
Кызыт тыглай еҥлан гына огыл, студентланат окса деч посна
нелырак. Садлан кажне кеҥежым ме, студент-влак, студотрядлашке ушнаш тыршена. Мыят ынде икмыняр ий проводниклан ыштем.
Занятий-влак пытымеке да черетан экзамен-влакым «визытанлан» сдатлымек, мый чемоданым поген шындышым да транспортный требованийым вучаш тӱҥальым. Санкт-Петербург олаште пашам ыштышаш улам ыле. Но тушто вер уке, сандене мемнам Уфа олаш кусарышт. Тыге мый да эше 7 студент пашаш тарванышна.
Уфа ола марте пересадке дене каяш логале. Эн ончыч – Озаҥ гыч Ульяновск марте, вара – Ульяновск гыч Уфаш.
Проводник-влакын резервыштышт
Проводникын пашаже – жапым йодшо паша. Эн ончыч ме кадр отделыште документ-влак дене «почаҥынна», пашам аралыме шотышто экзаменым кученна, спецвургемым (кок халатым, перчаткым) складыште налынна. Шкевуя рейсыш вигак каяш огеш лий, теорийым практике дене пеҥгыдемдыман. Стажёр-влаклан опытан проводник дене стажировко семын кок рейсым кудалыштман. Сандене рейсыш возалташ кайышна. Мемнам кок группылан шельыч: кум студентым Уфа – Адлер направленийыш шогалтышт, а молыштым – Уфа – У Уренгойыш. Мый лач кокымшо направленийышкыже логальым.
Икымше рейс
Уфаште жап кок шагатлан ончычрак кая, сандене икмыняр кече тудын деке тунем шуаш логалын. 21 шагатлан ме планёркыш толынна. РЖД-ште тыгай правил: кажне рейс деч ончыч поезд начальник дене пырля бригаде «нарядный частьыште» погына да шушаш рейсым лончыла, чрезвычайный ситуаций нерген палемден кода.
Тыште поезд начальник стажёр-влакым опытан проводник деке шогалтыш. Мый Альбина деке логальым. Ме вигак тудын дене ик шонымашке шуна. Чыла лончылымеке, вагонышкына куржна. Мыланна купе вагон логалын. Жап шагал, шуко сомылым ыштен шуктыман. Эн ончыч вагонышто мо улмым опись почеш терген лекна. Иктаж-могай ситыдымаш уло гын, мутлан, совла, тулвондо але кӱпчык огыт сите гын, документыште палемден кодыман, уке гын, рейс гыч толмеке, тудым тыланет шке гыч пӧртылташ логалеш. «Штаб» гыч чайым, кӱлеш сийым налын кондышна, нуным шотлышна, кочкаш йӧра але укем тергышна да витриныш вераҥдышна. Укэбыш (пассажир-влакын билетыштым тергыме прибор) рейс нерген уверым пуртышна. Шкенам шотыш конден, поезд тарваныме деч 30 минут ончыч пассажир-влак деке лекна. Уфаште калык шагал шинче. Кокымшо гана документым тергымек, мыйым малаш колтышт.
Куд шагат эр. Мый дежурствыш лектым. Еҥ шагал, садлан шып, ласка. Лач окнаште гына сӱрет вашталтеш: кечым кава алмашта, мландым –
ошма, кугу пушеҥгым – тыгыде пушеҥге. Йырваш – вӱд да куп. Альбина дене пырля кочкаш ямдылышна, шуко мутланена. Поч семын почешыже коштам, чыла ужын да жапыште ыштен шукташ тӧчем. Паша график 9 шагат гыч 21 шагат марте лийын гынат, мыйым ончычрак малаш колтеныт, южгунам йӱдымат дежуритленам.
Кечывалым титаныште тен-влак йӱленыт, шокшо вӱд эре лийже манын, мыланна корно мучко тудым олташ логалын. Поездысе электромеханик тӧрлаш тӧчыш гынат, ыш керт. У Уренгойыш кок кече гыч миен шуна. Корно мучко еҥ-влак эре лектыч, ты ола марте ик пассажир гына кудале. Еҥ шагал годым ласка.
У Уренгойышто ме кок шагат гына шогена, сандене вагоным пеш писын ямдылен шуктыман: шӱкым погыман, кӱвар ден шонданым мушман. Вагон ямде. Пассажир-влакым шындыме годым тӱжвалне шогаш нелырак ыле, молан манаш гын тыште ӱвыра шуко. Мӧҥгеш кайыме корно оҥайын чучын. Ме «почышто» (пытартыш вагон) кудалынна, сандене вагон омса гыч уло эртыме корнына сайын койын. Челябинск гыч тӱҥалын Аша ола марте сылне деч сылне пӱртӱс сӱретым ужаш логалын: кӱкшӧ Урал курык, чодыра, изи да кугу ял-влак. Южо станцийыште платформо ситен огыл, сандене пассажир-влакым вес вагоныш ужатыман, сумкаштым наҥгаяш полшыман. Южгунамже ӧрат, молан тынар вургемым налыт гын? Рейс мучко Альбина мыйым шукылан туныктыш, сай йолташ лийна.
Тыге тышке-тушко миен толаш ныл кече кайыш: кок кече тушко, тынарак мӧҥгешла. Корно мучко Сургут, Тюмень, Челябинск, Пыть-Ях, Куть-Ях, Тобольск, Миасс, Сулея, Златоуст ола-влак кодыт. Еҥ-влак Сургут, Тюмень да Челябинск олалаште шукын шинчыт да волат. Уфашке толын шумеке, начальник, стажёр-влакым поген, рейс нерген йодышто, сай тыланымашым каласыш. Стажёр-влак вигак хостелыш канаш кайышна, кадровый проводник-влак вагоныштым вагон ороллан сдатлаш кодыч.
Пытартыш экзамен
Вес кечын ме электробезопасность дене экзаменым кученна. Тиддеч вара кокымшо стажировочный рейсыш возалташ колтышт. Ынде мыйын – Уфа – Адлер направлений. Тудо кок кече гыч гына, сандене ме Уфам ончаш тарванышна.
Уфа – Пошкырт Республикын рӱдолаже, Ош Виче эҥер воктене верланен. Тыште 1 100 000
еҥ ила. Поро кумылан, кутыраш йӧратыше улыт. Сӧрал вер кокла гыч Салават Юлаевлан чапкӱм, Келшымаш монументым, Уфа-Ареным, 7 ӱдырлан пӧлеклалтше фонтаным, Конгресс-холлым палемден кодем. Но олам пеш мотор манын ом керт: тыглай пӧрт-влак, корно да машина, ончашыжат пешыжак нимом, Йошкар-Ола мыланем лишылрак да сӧралрак. Чыла шер теммеш ончен лекмек, хостелыш каналташ да вес кундем гыч студент-влак дене палыме лияш кайышна.
Кокымшо стажировочный рейс
Мемнам планёркыш 14 шагатлан ӱжыч. Тиде планёрко кужунрак шуйныш. Мыйым СВ вагоныш проводник деке шогалтышт. Йывыртенам, вет тыгай вагонышто 18 вер гына, тугеже пашажат шагалрак. Но чылт тыгежак огыл улмаш, тыште ойыртемалтше койышан, поянрак пассажир-влак (билетше моло вагон деч шергырак) кудалыт, сандене нунын дене этикет почеш кутырен моштыман. Мемнан вагонышто поро кумылан пассажир-влак ыльыч, южышт дене мутланенамат. Лач икте гына мыйын чонем тургыжландара: тиде опытан проводник да мыйын коклаште изишак умылыдымаш лекте. Туге гынат пашаштына тидым ышна ончыкто.
Адлерыш миен шумек, вагоным ямдылаш пижна. Тыште ме 10 шагат шогена, сандене кевытыш да теҥызыш йӱштылаш миен толашат жап сита.
Тыште мыйын йолташем-влакын, нуно кодшо ийын Адлерыште проводниклан пашам ыштеныт, палымышт илен, сандене вашлияш толын. Мыйым тудын дене палымым ыштышт, ме чылан йӱштылаш кайышна. Теҥызыште шер теммеш лудо гай пӧрдал ситарымек, арбузым кочкаш тарванышна. Пырляште чонлан могай ласка да весела.
4 шагат эр. Ме, формым чиен (ош блузко, сур юбко ден жилетке, шем тӱсан йолчием), посадкыште шогена. Вагон тич калык. Кудалме годым окна гыч пляжым, теҥызым ужаш лиеш, нудист пляжымат ужаш логале. Самарыште 12 пассажир лекте, сандене Уфа марте нигӧат ыш код. Вагоным эрыктен шындышна. Толмеке, нарядный частьыш кайышна, кугурак деч посна кудалме (шке семын) рейсыш возалтынна. Адакат – Адлер.
Тичмаш статьям 15 да 22 сентябрьыште лекше газетлаште лудын кертыда.