Таче, 19 апрельыште, «Кугарня» газетын фотокорреспондентше, марий да финн-угор тӱняште палыме фотограф Иван Никандрович Речкин 65 ийым тема. Саламлена!!!
Ачаж гай кудыр ӱпан
Иван Речкин У Торъял районысо Шавыксола (жапше годым 20 суртан ял гыч кызыт кум сурт веле кодын) гыч. Тыште илыше Александра Прокопьевна ден Никандр Павлович Речкинмытын шым икшывышт гыч (кокытшо изинекак ош тӱня гыч каен) нылымше йочашт. Йыванын ача-аваже 16 ияш улмышт годымак ешым чумыреныт. Никандр Павлович верысе «Толмань» озанлыкыште бригадирлан, счетоводлан, бухгалтерлан ыштен. Тӱҥ экономист марте кушкын. Ош тӱня гыч 57 ияшак каен. Александра Прокопьевна ӱмыржӧ мучко вольыкым ончен, шала пашаш коштын, икшыве-влакым куштен. 81 ий марте илен. Ава-ача йоча-шамычым икте-весым пагалаш, вашла полшаш, пашам йӧраташ туныктен ончен куштеныт.
Кызыт Йыванын эн кугу Роза акаже Волгоград областьыште ила. Иван – Йошкар-Олаште. Молышт чылан У Торъял кундемыште верланеныт. Шочмо Шавыксолаште Сергей шольыжо ача-ава сурт олмеш вес суртым чоҥен шынден.
Школ директор лийшаш да…
Пошкудо Танаксола тӱҥалтыш, Йошкар Памаш кандашияш да Немда кыдалаш школла деч вара Йыван вигак умбакыже тунемаш каен огыл. Грамотан улмыжлан кӧра тудым верысе райгазетыш корректорын полышкалышыжлан (подчитчиклан) налыныт. Ик жап гыч кок тылзылан Ростов областьыш олымым погымашке миен толын, Танаксола клубым кум тылзе вуйлатен. Вара армийыш каен. Тушто рвезе мыскара семын «урген моштем» манын каласен, да тудым кугурак портнойлан палемденыт. Но тиде сомыл рвезылан йӧршеш келшен огыл. Лач тыгодым марий рвезым склад вуйлатышылан шогалтеныт, комсоргым ыштеныт. Военный училищыш кодынешт улмаш, но Йыван шке семынже эре ялыште илынеже улмаш. Шонен: «Туныктышлан тунем лектам да, ялыш толын, иктаж школышто директор лиям». Тыге МарГУ-ш марий йылме да филологий факультетыш тунемаш пурен.
Паша тудым кычалын
Иван Никандрович студент годымжак пашам ышташ тӱҥалын. Икымше курсыштак милицийыш пашаш пурен. А кокымшо курсышто Алеко Юзыкайн «Ямде лий» газетыш фотокорреспондентлан ӱжын. Рвезе тунемын, пашам ыштен… Чыла вере шуктен. Визымше курсышто тудым Н.Крупская лӱмеш пединститутыш фотографлан ӱжыныт. «Илаш пӧлемым ойыреда гын, мием», – каласен тудо, вет ты жаплан Йыван ешан лийын (кокымшо курс мучаштак ӱдырым налын) да еҥ пачерым айлен илен. Уто пӧлем лийын огыл гынат, И.Речкинлан резерв фонд гыч илыме верым ойыреныт. Тунам самырык пӧръеҥ милиций гыч каен, вет институтыштак фотокружокым вӱдаш ӱшаненыт. А ик жап гыч «Марий коммуна» газетыш куснен. Тушто 13 ий пашам ыштен. Вара «Йошкар-Ола» газетыш ӱжыныт. Вич ий тушто тыршымеке, ик жаплан эсогыл паша деч посна кодын. Тунам тудым И.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжын директоржо Алексей Кленов шкеж дек фотографлан ӱжын, а 2010 ийыште И.Речкин «Кугарня» газетыш толын. Тачат тыштак тырша.
Йолташ-влак полшеныт
Йыванын изи улмыж годым икана нунын ялыш ачажын фотограф йолташыже толын. «Погыныза, чыладам таче картычкыш войзем», – манын тудо. Тунам уло ял калык таранен: пӧръеҥ-влак кемым эрыкташ тӱҥалыныт, ӱдырамаш-влак мотор тувырым чиеныт. Гармошко гай тошто кугу фотоаппарат рвезылан чот келшен шинчын, чоныштыжо тунамак «тыге войзен моштышаш ыле» манме шонымаш шочын.
А икымше фотоаппаратым тудлан йолташыже-влак студотрядыште ыштен налме оксам пырля поген налын пуэныт. Тиддеч вара Йыванын кидше гыч фотоаппарат кораҥын огыл.
Шерге, лишыл Морко ӱдыр
Алевтина пелашыж дене нуно 43 ий илат. А палыме лийыныт студент годымак. Йыван кокымшо курсышто тунеммыж годым шыжым йолташыже-влак дене пырля икана студент тӱшкагудыш танцыш миен. Тушто лыжга, моторын шыргыжалше Алевтина Авипова дене палыме лийын, вашла келшен шинчыныт. А шошым кок студент ешым чумырен.
Алевтина Алексеевна МарГУ-што агрономлан тунем лектын. Тудым направлений почеш марийжын шочмо колхозышкыжо пашаш колтеныт. Марийжын суртыштыжо илен. Но самырык мужыр посна кертеш мо: вет Йыван – эше студент. Тунам Алевтина Йошкар-Олашке куснен да ондак Кугыжаныш семена инспекцийыште, вара Республикысе Ялозанлык министерствыште ыштен. Ятыр ий тушто кадр шотышто управлений начальник лийын. Кызыт мӧҥгыштӧ шогылтеш.
Эн кугу поянлык
Вате-марий кок йочам ончен куштеныт. Коктынат журналистлан тунем лектыныт. Денис ятыр ий «Марий Эл» газетыште тыршен, кызыт Марий Эл Республикым вуйлатыше А.Евстифеевын аппаратыштыже пашам ышта, фотограф да возкала.
Василина – «Маримедиа» информагентствыште пагалыме менеджер. Коча-кова пелен ныл уныка кушкеш: кум ӱдыр да эрге, кажне йоча деч кок икшыве дене: 7 классыште тунемше Ульяна кушташ йӧрата, Саша саксофон дене шокта, Катя икымше класс гычак отличнице, а ныл ияш чолга Алиса, очыни, фотограф лиеш. Тыге шона да тылана кочаже.
Кызыт Иван Никандрович Йошкар-Ола воктене Шоядӱр коттедж посёлкышто чапле пӧртыштӧ ила. «Илышыштем ватем дене сад-пӧртге чылаже 5 пӧртым чоҥенна. Йоча-шамычланат посна сурт-печым ыштенна, кажныжлан кертме семын полшенна», – ойла тудо.
А теве таче тудын – чапле лӱмгече. 65 ийым тема. Саламлена да ойлена: кидыштыда чапле фотоаппарат лийже, чоныштыда – паша кумыл. А эн тӱҥжӧ – тазалык. Вет молыжо Тендан чыла уло.
И.Речкинын архивше гыч налме фото-влак.
Ирина Степанова.