Тале спортсмен-влакым тыште ямдылат

Марий Элысе Олимпийский резерв училище Семёновка селаште верланен. Тушто кундемнан чолга, спорт дене пеҥгыде кылым кучышо ӱдыр-рвезыже-влак шинчымашым погат.

Училищын тӱҥ задачыжлан Марий Элысе да Российысе сборный команде-влаклан тале спортсмен-влакым ямдылымаш шотлалтеш. Тидлан туныктымо да тренироватлыме паша идалык мучко шукталтеш. Тылеч посна училищыште шинчымашым погышо-влак физический культур да спорт дене кыдалаш профессиональный шинчымашым налыт. Тидыже нунылан ончыкыжым школлаште, колледж ден техникумлаште физкультурым туныкташ да икшыве-влакым профессионально тренироватлаш йӧным ышта.

Училищыште тунемше спортсмен-влаклан тӱшкагудышто илаш чыла шотыштат условийым ыштыме. Садлан тушто районлаште илыше-влакат шинчымашым налын кертыт. Спортсмен-влак кызытсе илышлан келыштаралтше республикысе чыла гаяк спорт объектыште йӧршеш яра тренироватлалтыт. Тылеч посна нунын дене кундемнан чапланыше, кугу кӱкшытыш шушо тренер-влак пашам ыштат.

2023 ийыште училищын ныл тунемшыже Российысе сборный команде-влакын составышкышт логалын: куштылго атлетике дене – Андрей Мошкин (юниор-влакын командышкышт), спортивный (греко-римский) кредалмаш дене – Роман Кошпаев (юниор-влакын командысе резервышкышт), иймаш дене – Никита Лыжин ден Фёдор Телицын (юниор-влакын составышкышт). Училищыште тунемше 95 процент икшыве Марий Элысе сборный команде-влакын составыштышт шотлалтеш. Тачылан тысе 70 спортсмен кокла гыч 15-ше Российын спорт мастержылан нормативым шуктен, 34 тунемше – спорт мастерын кандидатше.

Училищыште куштылго атлетике, дзюдо, греко-римский кредалмаш, ече, иймаш, футбол, спортивный гимнастике йыжыҥла дене спортсмен-влак мастарлыкыштым таптат, – мутланымашым тӱҥале училищын директоржо Наталья Валерьевна Беткузина.

Туныктымо да физический ямдылалтмаш лӱмын келыштарыме программе почеш шукталтеш. Спортсмен-влаклан медицине полыш профессионально пуалтеш. Нунын дене психолог пашам ышта, педиатр тазалыкыштым эре терга. Спортсмен-влакын урокышт 11 шагатлан тӱҥалеш. Тылеч ончыч нуно тренировкым эртат, урок пытымек, кокымшо тренировкылан пижыт. Училищыште спортивный, тренажёрный, кредалаш лӱмын келыштарыме зал-влак улыт. Тыгак фитнес да ритмике дене заниматлаш, изи стадион, физкультурно-оздоровительный комплекс-влак улыт. Мемнан тунемшына-влак шкеныштым спортын тӱрлӧ видыштыже шуарен кертыт.

Училищыште чылаже мыняр тунемше шинчымашым налеш? Нуно бюджет кӱшеш тунемыт?

Кызыт мемнан дене 125 тунемше очно шинчымашым налеш, тушечын  60 спортсмен оксам тӱлыде тунемеш. Ик курсышто бюджет кӱшеш 15 еҥлан вер уло. Чылаже ныл курс шотлалтеш.  Нуно Марий Эл гыч веле огыл, тыгак Киров, Угарман областьла, Коми, Татарстан, Мордовий, Удмуртий, Чуваший республикла гыч улыт. 2014 ий годсек училищыште физический культур да спорт шотышто ешартыш шинчымашым налаш лиеш. Тидыже республикысе физкультур да спорт отрасльлаште тыршыше-влаклан квалификацийыштым нӧлташ, профессионально ямдылалташышт йӧным ышта. Тылеч посна заочно тунемаш лиеш. 2022-2023 ийысе тунемме идалыклан 32 еҥ тыгай шинчымашым налеш. Тудо дистанционно пуалтеш.

– Тений мыняр еҥлан тунемаш верым ямдылыме? Документым кунам приниматлаш тӱҥалыт?

Физкультур специальность дене шинчымашым налаш чылаже 70 верым палемдыме. Тушечын очно – 50 вер. 15 вер – бюджет кӱшеш, 35 вер – оксам тӱлен. Тыгак оксам тӱлен заочно тунемаш шонышо-влаклан 25 верым ямдылыме. Документым 8 июнь гыч 14 август марте пуаш лиеш,  заочно тунемаш шонышо-влаклан – 8 июнь гыч 25 ноябрь марте.

– Спортсмен-влакым тунемме тӧнежыш кузе ойырат?

Тунемаш пурымо годым абитуриент дене собеседований эртаралтеш. Тыгак тудын спортышто могай кӱкшытыш шумыжым ончат. Училищыш тунемаш пурымо годым спортсменын тазалыкше шотышто медицине могырым кугу тергымаш шукталтеш. Тидыже спортсменын организмже кугу спортлан ямде, нагрузко-влакым чытен кертеш але укем палемдаш полша.

– Училищыште тысе спортсмен-влак веле шуаралтын кертыт?

Мемнан дене тыгак школышто огыл эртарыме спортым вияҥдыме шотышто рӱдер пашам ышта. Тудо кеч-могай ийготан-влакым спорт деке кумылаҥдаш келыштаралтын. Ты рӱдерын ик эн тӱҥ задачыжлан  икшыве-влакын спортышто моштымашыштым вияҥдаш полшымаш шотлалтеш. Изирак класслаште тунемше-влакым тыште самбо кредалмашын элементше-влак дене палдарат. «Zа самбо» федеральный проектыш ушнен, школышто тунемше-влаклан тӱрлӧ мастер-класс эртаралтеш.

Спортсмен-влаклан профессионально кушкашышт училищыште чыла шотыштат йӧн уло. Тылеч посна нуно стипендийым налыт. Тенийысе тунемме идалыкыште кум тунемше Марий Эл Республик Вуйлатышын, икте мэрын стипендийыжым налеш. Икманаш, спортым йӧратыше да тудын дене пеҥгыде кылым кучышо ӱдыр-рвезе-влаклан тышке корным эреак почмо.