Тӱвыра пашаеҥ-влак илышнам сӧрастарыше, кумылнам нӧлтышӧ, мураш-кушташ кумылаҥдыше улыт. Калыкым чапле концерт але иктаж мероприятий дене кажне гана куандарат, коллективымат чумырат. Паша лектышышт дене нуно кундемнам вияҥдаш полшат. Теве Пошкырт кундем Караидель район Шопкер ялеш шочын-кушшо, Йошкар-Олаште илыше Лариса Братухина (ӱдыр фамилийже – Ипулаева) Оршанке рӱдӧ клуб системым ынде кокымшо ий вуйлата. Тудо самырык да тыгодым моткоч чолга специалист, «Ошла сем» ансамбльын уста мурызыжо.
Туныктышо тукым гыч
Илышыште шкан келшыше тӱрлӧ профессийым эше изинек кычалына, кӧ лийшашым ончылгоч рашемдена. Ларисан тыгак лийын. Ӱдыр – туныктышо тукым гыч. Сандене эн ондак тудо ача-ава семынак туныктышо лияш шонен. Но 11-ше классыште тӱвыра паша дене илышым кылдаш кумылаҥын. Тыге пошкырт ӱдыр Марий Элышке шинчымашым погаш толын да МарГУ-шко тӱвыра да тӱвыра кокласе коммуникаций институтышко «Этнокультур рӱдерым вуйлатыше» специальность дене тунемаш пурен.
– Тӱҥалтыш класслам туныктышо Надежда Андреевна Салиева изинек мураш-кушташ кумылаҥден. Шопкер школысо «Изи оҥгыр» йоча образцовый ансамбльыш коштынам. Кугурак класслаште шкенан клубысо «Ший памаш» калык фольклор коллективыш ушненам. Ты ансамбль дене ме тӱрлӧ конкурсыш ушненна, ончыл верлам чӱчкыдын налынна. Тидыжак тӱвыра пашалан шӱмаҥден, шонымашым вашталтен, шонем, – манеш Л.Братухина.
Вузыштат Лариса чолгалыкше дене эреак ойыртемалтын. Институтысо студактивын ик чолга студенткыже лийын. Тӱрлӧ конкурсыш, мероприятийыш, фестивальыш кумылын ушнен. Шарнымашеш кодшо эн кугу мероприятий шотеш тудо Москошто да Тула олаште эртаралтше Российысе «Студент шошым» палемда. Тушко «Цармис» куштышо ансамбль дене миен коштын. Тунам нуно посна приз дене палемдалтыныт.
Тыгодым институтышто волонтёр пашалан вуйын шоген. Вузысо «Марий мурсем» ансамбльышкат куанен коштын. Ты коллектив дене Марий Элын тӱрлӧ районышкыжо веле огыл, тыгак Пошкырт кундемышкат миеныт.
Варажым Лариса эше кадр паша шотышто специалистлан тунем лектын.
Паша корно – Оршанке посёлкыш
Оршанке посёлко таче Лариса Братухиналан ик эн йӧратыме лийын шуктен. Тышечак тудын икымше паша корныжо тӱҥалын. Эше тунеммыж годымак тудо Оршанке районысо тӱвыра да каныме рӱдерыште тыршаш тӱҥалын. Но варажым Йошкар-Олашке Мер-политике рӱдерыш куснен. Пӱрымаш тыге савыралын, 2021 ийыште уэш ты кундемыш пӧртылын. Оршанкысе йоча сымыктыш школым вуйлаташ тӱҥалын, варажым – районысо рӱдӧ клуб системым.
Лариса Игоревна Йошкар-Ола гыч Оршанке посёлкыш кажне кечын пашаш кудалыштеш. Корно кужу огыл, 20-25 минутышто миен шуаш лиеш.
Оршанке рӱдӧ клуб системын икоян коллективыштыже таче 36 специалист тырша. Ты районышто чылаже 16 клуб пашам ышта, ремесла пӧрт, автоклуб улыт. Рӱдӧ клуб системе ялласе тӱвыра пӧрт-влакын пашаштым кӱлынак эскера, лектын шогышо нелылыкым кораҥда. Теве «Тӱвыра» нацпроект почеш гына шагал огыл ялысе клубым ачалыме, шотыш кондымо.
– Паша кӱжгӧ, чыла палаш кӱлеш, но ме тыршена. Тӱвыра пашаеҥ-влак мурат да куштат манын, южышт шонат, очыни. Сцене гоч гына пашанам ужыт. А вет сценышкат лектын мошташ кӱлеш, тидлан мурым кычалман, куштымашым шындыман, тӱрлӧ тувырым ургыктыман. Тыгодым шагал огыл отчёт пашам ыштена.
Мероприятий-влакым чӱчкыдын эртарена. Еҥ-влак канат, а ме, тӱвыра пашаеҥ-влак, кажне пайрем годым пашаш лектына. Теве 29 мартыште Тӱвыра пашаеҥын кечыжым пайремлаш тӱҥалына. Тидлан ме «Эн сай тӱвыра пашаеҥ» конкурсым увертаренна. Тушко кандаш клуб гыч ушнышаш улыт. Программе оҥай лийшаш. Тӱвыра пашаеҥ-шамыч профессионал мастарлыкыштым ончыкташ тӱҥалыт.
2020 ий гыч Оршанке районышто «Тӱвыра» нацпроект илышыш шыҥдаралтеш. Тудын почеш Кугунур селасе, Марково, Нужавлак ялласе тӱвыра пӧртлам ачалыме. Тыгак Оршанке посёлкысо тӱвыра пӧртыштӧ кинозалым почмо. Тений Кугу Ӧрша ден Кугу Кугланур ялласе тӱвыра пӧртлам олмыкташ палемдыме.
Ялласе клубла гыч специалист-влак тӱрлӧ йодыш дене толыт. Ме эреак полшаш тыршена. Тушто специалист-шамыч кугу опытан улыт, шуко палат. Самырык вуйлатыше улам, сандене южгунамже нунын дечат полышым йодам, – ойла Лариса Игоревна.
Уста коллектив
Кызыт Оршанке рӱдӧ клуб системе пелен ныл ансамбль, калык хор, кум театр улыт. Тыште кугыеҥ, йоча-влак мастарлыкыштым ий еда нӧлтат. Поснак «Ошла сем» вокал ансамбльым палемдыме шуэш. Таче тудо шукылан палыме. Коллективым Марий Элын сулло артисткыже, Олык Ипай лӱмеш кугыжаныш премийын лауреатше Эльвира Попова вуйлата. Лариса Игоревна ты коллективыш 2016 ий годсек коштеш.
– Тиде чонлан келшыше ансамбль. Тыште ласкалыкым шижам. Ансамбльыште визытын мурена. Чыланат тӱвыра пашаеҥ улына. Репертуарым у калык муро дене пойдараш тыршена. Тыгодым коллектив дене ятыр конкурсыш, мероприятийыш ушнена. Пытартыш гана ме «Ший памаш» регион-влак кокласе конкурс-фестивальыште вокал ансамбль-шамыч коклаште 1-ше верым налынна, – палдарыш Лариса.
Самырык вуйлатыше пашажым кӱлынак шукта, коллективыштат пагалымашым сула. Тыгай самырык тӱвыра пашаеҥ-влакым яллаште, посёлкылаште шукырак ужмо шуэш, нуно ончыкылан могай-гынат ӱшаным пуат.
Лариса Братухинам да чыла тӱвыра пашаеҥым профессионал пайремышт дене уло кумылын саламлена, пашаште сеҥымашыш шуаш тыланена.