3 сентябрьыште Тольятти олаште дзюдо дене Самара областьысе Губернаторын кубокшо верч Российысе таҥасымаш эртен. Ты таҥасымаште элнан 25 регионжо гыч спортсмен-влак ӱчашеныт. Тушто Марий Эл гыч Андрей Соколов 60 килограмм нелытан-влак коклаште икымше верым налын. Тидын дене Андрей спорт мастерыш нормативым шуктен.
Андрей дзюдо дене вич ияшак заниматлаш тӱҥалын. Тунам тудо Йошкар-Оласе «Флекс» клубышто шуаралтын. Икымше тренерже Валерий Николаевич Кораблёв лийын. Кызыт спортсмен В.И.Ленин лӱмеш тӱвыра полат пеленысе дзюдоист-влакын клубышто Анатолий Анатольевич Парсаев дене шуаралтеш. Тренировкылан арняште куд кечым ойыра. Кажне кечын куд шагат заниматла.
А.Соколов изинекак чолга койыш-шоктышыжо, сеҥымашке шуаш тыршымыж дене ойыртемалтын. Республикысе, районысо таҥасымашлашке чӱчкыдын ушнен. Кажне гана призан верыш логалын огыл гынат, тидыже ончыкыжым сайынрак заниматлаш кумылаҥден. Мутланыме годым икымше таҥасымашыже-влак нергенат шарналтышна. Тудо тыгерак каласкалыш:
– Сеҥалтмеке, мутат уке, кумыл вола. Икымше гана кугурак кӱкшытан регионысо таҥасымашлаште сай результатым ончыктен кертын омыл. Очыни, опыт уке, чот тургыжланыме дене кылдалтын. Тидыжым мый жап эртымеке умыленам. Российысе таҥасымашке икымше гана 15 ияш улмем годым логалынам. Тудо Моско областьысе Дмитров олаште эртен. Тушко логалаш манын, ончыч Юл кундемысе федеральный округысо соревнованийыште сеҥыман ыле.
Эл кӱкшытыштӧ эртаралтше таҥасымаш чот тургыжландарыше лийын. Тунам кӱлеш результатым ончыктен кертын омыл. Но тылеч вара эшеат сайынрак заниматлаш, шонымашке шуаш манын тыршаш тӱҥалынам.
«Тугеже дзюдоистым таҥасымаш-влак ончыко каяш таратат?» йодмемлан, вашмут тыгайрак лие:
– Дзюдоист веле огыл, кеч-могай спортсменат шкенжым дисциплиныште куча да тудын почеш ила гын веле иктаж-могай лектышыш шуын кертеш. Тидыже спортышто ик эн тӱҥлан шотлалтеш. Тыгак тренировкыш коштман, кажне кечын могай-гынат кӱкшытыш шуаш тыршыман. Таче ом кай гынат йӧра, манын ойлышо спортсмен нимогай кӱкшытыш ок шу. Режимым эскерыманак.
– Дзюдо лӱдыкшӧ спортлан шотлалтеш? Айдемын могай койыш-шоктышыжым пеҥгыдемдаш полша?
– Мутат уке, кеч-могай спорт лӱдыкшылан шотлалтеш. Дзюдошто тренерын кӱштымашыжым, йодмашыжым, тыланымашыжым шотыш от нал гын, пеш куштылгын сусыргаш лиеш. Спортын ты видше айдемын шкешотан койыш-шоктышыжым пеҥгыдемда. Тидыже ончыкыжым тудлан илышыштыже сайын полшен кертеш. Тыгак, тыгай еҥ ӱшанле, дисциплиным кучышо лиеш.
– Эртыше таҥасымашлан ямдылалтме тат деке пӧртылына гын, очыни, чот тыршаш логалын. Вет тушто тый спорт мастерыш нормативым шуктенат?
– Тыгай таҥасымаш-влак деке тунем шуынам, манаш лиеш. Садлан утыжым тургыжланен омыл, но шуко жап кыртмен ямдылалтынам. Тенийысе кеҥеж тренировкылан чот поян лийын. Краснодар кундемысе Туапсе районысо Агой селаште сборышто лийынам. Такшым шукыж годым шке шочмо кундемыштак тренироватлалтам.
– Таҥасыше-влак нерген мом ойлен кертат? Дзюдошто кумирет уло мо?
– Шукыж дене вашла палена, вет ме ятыр соревнованийыште ужынна, таҥасенна. Садлан кажне спортсменын техникыже, кредалме приёмжо мыланем палыме улыт. Ямдылалтме годым тидлан кугу тӱткыш ойыралтын.
Кумир шотышто тиде але тудо лӱмлӧ спортсмен келша манын ом керт, но улыт тыгай дзюдоист-влак, кудыштын техникышт, кредалме стильышт, приёмышт келшат.
– Очыни, тынар ий жапыште тыйынат кредалмаште ойыртемалтше стиль, технике пеҥгыдем шуыныт? Эн мотор кудалтымаш-влакым (бросок) шарнет мо?
– Тидын нерген сайынрак тренер-влак вашештат, очыни. Но кудалтыме шотышто тыгерак ойлен кертам: нуно моткоч шуко лийыныт. Красноярск олаште Российын первенствыже эртаралтме годым 21 ияш марте ийготан-влак коклаште таҥасенам. Тунам моткоч мотор бросокым ыштенам, тачат тудо шинча ончылнем. Дзбдошто тыгай бросоклан «иппоным» пуат. Тудо эн кугу оценкылан шотлалтеш.
Спортсмен-влакын илышышт ик таҥасымаш деч вес таҥасымашке «шолеш». Яра жапышт укеат, манаш лиеш, но улшыжым тыгай еҥ-влак шот дене кучылт моштат да тудлан акым поснак сайын палат. Андрей, тыгай йӧн лекме годым книгам лудаш кумылан.
Кызыт дзюдоист Юл кундемысе федеральный округын первенствыжлан ямдылалтеш. Тушто тудо 23 ияш-влак коклаште таҥсаш тӱҥалеш. Ӱшанена, Андрейын чыла шонымашыже шукталтеш! Спорт мастерыш нормативым шуктымыж денат дзюдоистым уло кумылын саламлена да чыла сайым тыланена!
А.Соколовын архивше гыч налме фото.