«Ме айдемым пытартыш корныш ужатена але тиде корно гыч уэш илышыш пӧртылтена. Эмлымверысе черле еҥ деке эн йӧсӧ татыште, кунам тетла нигӧ да нимо полшен ок керт, лачак мемнам ӱжыктат», – ойла врач анестезиолог-реаниматолог Александр Соловьев.
Александр Васильевич анестезиолог-реаниматологлан 8 ий наре пашам ышта. Йошкар-Оласе перинатальный рӱдерыште 7 ий тыршен. А кодшо ийын самырык врачым Оршанкысе рӱдӧ эмлымверыш ӱжыныт. Тыште тудо шке профессийже дене пашам ышта, тыгак тӱҥ врачын медицине паша шотышто алмаштышыже сомылым шукта.
Эмлызе лийме корно
А.Соловьев Морко район Изи Корамас тӱҥалтыш, Арын кыдалаш школлаште шинчымашым поген. Кандашымше класс деч вара Кокласоласе лицейыш тунемаш пурен.
– Биологий ден химийым тунеммаште шот лектын, сандене тиде направлений денак келгырак шинчымашым погаш шоненам, лицейыш каенам. Умбакыже Самара оласе Кугыжаныш медицине университетыш тунемаш пуренам. Тудо пагытыште ача-ава деч умбакырак кайыме да шке семын илен ончымо шуын. Адакшым тудо университетыште палымем-влак тунемыныт, сандене тора кундемыш ӧрын шогыде лектын кудалынам, – каласкала А.Соловьев.
Рвезе педиатрический факультетыште тунемын. Александр студент пагытыштак, 3-6 курслаште Самара оласе Н.Н.Иванова лӱмеш йоча-влаклан клинический эмлымверыште медбрат семын пашам ыштен, психо-неврологический отделенийыште тыршен, икшыве-влакым эмлен. Тудо невролог лияш шонен. Но умбакыже илыш йӧршеш вес йогыныш савыралын улмаш. Тидын нерген Александр теве мом каласыш:
– Пытартыш курсышто ончыкылык паша дене кылдалтше направленийым ойырыман ыле. Мый шочмо кундемышкем пӧртылаш шоненам, Звенигово оласе эмлымверыш миенам. Но тыште невролог огыл, а анестезиолог кӱлын. Мый анестезиолог паша нерген тылеч ончыч шонкаленат омыл, но тӧчен ончаш кумылем лектын. Эмлымверыште тиде специальность почеш ямдылалташ направленийым пуышт – тунем лектым. Но, пелашем дене пырля лияш манын, Звенигово олаш каен омыл, Йошкар-Олаште кодынам. Анастезиолог-реаниматолог специальность почеш Озаҥ оласе университетысе интернатурыш тунемаш пуренам. А ты университетын базыже Йошкар-Оласе эмлымверыште ыле. Тыште ик ий тунемым. Интерн лийынам гынат, мылам шуко ответственный пашам ӱшаненыт, врач семын полышкалаш йодыныт. Вара ик тылзылан азам ыштыме пӧртыш пашам ышташ колтеныт ыле. Мылам тушто эшеат келшен, сандене интернатур деч вара Йошкар-Оласе перинатальный рӱдерыш куснышым.
Тӱҥалтыш але мучаш?
Анестезиолог-реаниматологын пашаже шукыж годым еҥ-влаклан койдымо. Но лачак тиде пашам шуктышо врач айдемын илышыже верч мутым куча. Анестезиолог-реаниматолог – черле-влаклан полышым пуышо пытартыш еҥ. А умбакыже – я у шӱлыш, я мучаш. Чаманаш логалеш, илышыште чылажат эре сай гына огеш лий. Южгунам врачлан айдемын шӱм кырымым чарныме татшымат ужаш логалеш.
– Кажне гана да кажне айдемын илышыж верч чон коршта, тургыжланаш логалеш. Мом кертына, чыла ыштена, но эреж годым черым сеҥаш огеш лий. Тидыже поснак неле. Илыш дене чеверласыше еҥын родыжлан тиде шучко уверым лачак анестезиолог-реаниматолог каласышаш. Еҥ-влакын ойгыштым ужын, чот чыташ логалеш. Нунылан психолог лийман, полшыман. Чылажымат шке чонна вошт колтена. Тиде профессий куштылго огыл, кажныже ок чыте. Статистикым ончалаш гын, моло врач-влак коклаште анестезиолог-реаниматолог-влак эн шагал илат. Умыледа, очыни, мо дене тиде кылдалтын.
Палемдыман, Оршанкысе рӱдӧ эмлымвер пелен 2020 ий октябрь гыч тений январь марте Сovid-19 дене черланыше-влаклан посна отделений пашам ыштен. Тунам Александр Васильевич шке гыч шӱлен кертдыме ятыр еҥлан полышым пуэн: черле-влакым жаплан «малтен» да шӱлаш полшышо аппарат дене илышыш пӧртылтен. Кызыт врач утларакше стационарыште эмлалтше еҥ-влак дене пашам ышта. Нуным рӱдоласе эмлымверыш тергалташ але эмлалташ колтымо шотышто вуйын шога.
Герой кочаже нерген…
Александр Соловьевын кугезе кочаже – Совет Ушем Герой Василий Иванович Соловьев. Тудо Кугу Отечественный сарыште шочмо эл верч илышым чаманыде кредалын, Смоленск областьысе Духовщинский районысо Жуково села воктенысе тале кредалмаш годым оҥжо дене фашистын амбразуржым петырен. В.И.Соловьевын лӱмжым Йошкар-Оласе уремлан пуымо, Морко посёлкын рӱдӧ уремыштыже тудлан бюсым шогалтыме.
– Мый тыгай патыр да лӱддымӧ еҥын тукымжо гыч улмем дене кугешнем. Кугезе кочамын подвигшым пагален илем. Тыгак тудын эргыже Юрий Васильевичым (кочамым) чӱчкыдын шарналтем. Кочам шым йочам ончен куштен, йол ӱмбак шогалтен. Ачам – нылымше икшыве. Могай поро лийын кочам, могай ушан-шотан, тале! Тидым шонемат, вий-куатым шижам, кумылем нӧлтеш, – чонжым почо Александр.
Ончыкылык салтак-влакым терга
А.Соловьев Оршанке эмлымверысе тӱҥ врачын алмаштышыже семын тыгак районысо военный комиссариат дене кылым куча. Тудо районысо призывник-влакым тергыше медицине комиссийым вуйлата. Паша коклаште жапым муын, Александр Васильевич армийыш кайышаш рвезе-влакын тазалыкыштым терга. Тыге виян да патыр ончыкылык салтак-влакым элым аралыме корныш шогалтымаште тырша.