22 мартыште зороастрийский календарь почеш Шордо ийым Слон идалык вашталта. Вес семынже тидым марий калыкын У ийже манына.
«Акрет годсо 32 ияш календарь келге шонымашан, сандене ме, марий калык, туддене пайдаланышаш улына. Ты календарь Кугу Коркашӱдыр йыр пӧрдеш да 32 ийыште ик йырым ышта», – ойла Марий Элын тӱҥ онаеҥже А.И.Таныгин.
Акрет годсо ты кечышотым тӱнян ылыжме жапше гычак шотлаш тӱҥалме. Кумло кок ий дене негызлалтше жап ойыртемым (календарьым) онаеҥ, шинчанужшо, мутмастар, эмлыше-влак устан кучылтыныт. Кажне идалык могай-гынат янлыкын, чонанын койыш-шоктышыж дене палемдалтын.
«Идалыкым ончыктышо янлык-влакым шымленам. Икана Кугыжаныш Думын Марий Эл деч депутатше Владимир Шемякин дене пырля Венгрийыш миенам ыле. Тудо мыйым учёный-зоолог Николай Дроздов дене палымым ыштен. А зоолог янлык-влакын шыртыштым, образыштым почын пуышо авторлан Альфред Бремым шотлем манын да тудын пашажым шымлаш ойлен. Тудо ты але вес янлык мо дене ойыртемалтеш да идалыкын сынжым умылаш тӱҥалат манын», – каласыш Александр Иванович.
Слон – кугу капан, кужун илыше янлык. Ты идалыкыште шочшо-влакланат (1924, 1956, 1988, 2020) кужу ӱмырым сӧрат. Слон идалык пеҥгыдын шогымашым, шке шонымашыш шуаш тыршымашым, профессионализмым, вийым погымашым йодеш. Ты идалыкыште моткоч шекланыман: иктаж-мом (але иктаж-кӧм) утыждене шӱктарен, калыкым луген кертыт – тыгай еҥ-влакым колыштман огыл.
«Нине идалык-влак куштылгын эртен огытыл. Тенийлан мо кӱлешым шапашлыман, – умбакыже каласкала тӱҥ онаеҥ. – Слон янлык кокла гыч шкетын веле колымо деч ончыч посна верыш кая. А моло слон-влак колышо янлыкын лулегыштым хоботышт дене ятыр шагат дене ӱпшынчын да илышыште лийшым умылен сеҥат. Ты идалык эртен кая гынат, шуко жап шарнымашеш кодеш. А 2020 ийым Кугу Сеҥымашлан 75 ий темме лӱмеш Шарнымаш да чап идалык семын увертарыме.
Слонын ныл йолжат ончыл пулвуян, а йолкопаже нӧргӧ лу ӱмбалне вераҥын. Сандене янлык мланде шургалтмым, чытырналтмым шижыт. А Слон идалыкыште тыгай азапше ятыр гана лиеден.
Тӱҥ онаеҥын шонымыж почеш, 2020 ийыште ешым погаш моткоч келшен толеш, еш кужу ӱмыран лийшаш. Йоча-влакат кугу капан шочыт. Ты ийыште ыштыме оралте пеш чоткыдо лиеш. Шурно сайын шочеш, но тудым поген налаш шкешотан хобот дене шоремдаш але иктаж-могай йӧным кучылташ перна.
Слон кӱтӱ дене ила. Кугыжа ден политический пашаеҥ-влак, эл-влак ваш ушнен, пырля икойыш шушаш улыт. Калык ик корно дене кайышаш. Сар Слон идалыкыште лийын огыл. Еҥ-шамыч слоным шкешт вӱден наҥгаен сеҥат.
Ты идалыкыште шочшо-влак вес еҥлан огыт ӱшане. Кугурак ийготан слон-шамыч мудреч, мо кузе ышталтмым палыше лийыт, а изирак-влак лӱдшӧ шочыт.
Эльвира Терентьева.