Экскурсоводын тӱнямбал кечыжым кажне ийын 21 февральыште палемдат. Тоштер, ола, ончер да моло ойыртемалтше верла дене палдарыше, экскурсийым эртарыше специалист-влакым экскурсовод маныт. Таче тендам Йошкар-Оласе историй тоштерын калык дене кылым вияҥдыме пӧлкажым вуйлатыше, экскурсовод Ольга Евгеньевна Шамова дене палымым ыштена.
Историй кумылым савырен
Ольга Йошкар-Олаште шочын-кушкын, 2-шо номеран школышто тунемын. Школ деч вара ончыкылык профессийым ойырымо шотышто ятыр шонкалаш логалын, но ӱдырлан Марий кугыжаныш университетын историко-филологический факультетышкыже каяш темленыт. Тудо келшен.
– Шке верыш логалмемым вигак умыленам. Школышто историйым пешыжак йӧратен омыл гын, университетыште кумылын тунемынам. Адакшым туныктышо-влакын кумылаҥден моштымыштымат палемдынем. Галина Фёдоровна Горбашова дене ныл ий тӱрлӧ материалым шымленам. Диплом пашамат тудын денак возенам, – мутланымашым тӱҥале экскурсовод.
МарГУ деч вара Ольга Политехын управлений да права факультетыште этноконфессиональный кылым шымлыме шотышто шинчымашыжым пойдарен. Тудын ойлымыж почеш, тидыже экскурсовод пашам кумдаҥдымаште сай шӱкалтышым ыштен. Вет Марий Элыште тӱҥ шотышто руш, марий, татар-влак илат. Нунын йӱлаштым, тӱвыраштым, илыш-кучемыштым экскурсовод сайын палышаш.
Тоштер пашаеҥ
2019 ий 1 февральыште Ольга Шамова Йошкар-Оласе Т.Евсеев лӱмеш тоштерын шанче пашаеҥже. Тыге тоштер пашам шымлаш кумылаҥын. Тыштак тудо тоштерын залже, экспозицийже-влак дене палдарыше экскурсийым эртараш тунемын. Ӱдырлан янлык, пӱртӱс, кайык-влак нерген каласкалаш поснак келшен. Тидланже шке гыч ятыр материалым шымлен. Кок ий гыч Йошкар-Оласе историй тоштерыш куснен да олаште экскурсийым вӱдаш тӱҥалын.
– Калыкле тоштерыште экспозиций-влак дене палдарыше экскурсийым эртараш, еҥ-шамыч ончылно шкем чын кучаш, раш мутланаш, туныктымо программе-влакым вӱдаш, йоча да кугыеҥ-шамыч дене кылым муаш тунемынам гын, тыште – олаште экскурсийым наҥгаяш. Республикнан рӱдолаже, ойыртемалтше маршрут да объект-влак нерген ынде кум ий каласкалем, тыгак тоштерыште экспозиций-влак дене палдарем, – каласкалыш Шамова.
Икымше экскурсий
– Йошкар-Олаште икымше экскурсийым кузе эртаренда?
– Тидым тачат сайын шарнем. Тунам эше аккредитацийым эртыше экскурсовод лийын омыл. Йолташ ӱдырем еш дене экскурсийыш каяш конкурсышто сеҥен ыле. Тыге тудлан, пелашыжлан, аважлан Йошкар-Олан исторический ужашыже нерген палдарыше экскурсийым вӱденам. Мутат уке, тургыжланенам, но палыме еҥ-влаклан эртарымым умылен, сандене чонлан ласкарак лийын. Тылеч вара йолташ ӱдырем мый декем эше ятыр экскурсийыш толын.
Аккредитаций деч вара витле наре еҥан кугу группым пуэныт. Тунам ола мучко автобус дене турист-шамычлан кум шагат утлаш экскурсийым вӱденам. Вигак каласем: йолын кошташ куштылгырак. Автобус дене водительлан корным умылтарен, турист-влаклан историйым каласкален шуктыман. Садлан тӱҥалтыште нелак ыле. Кызыт гын тунемын шуынам. Шуко еҥ дене пашам ышташ куштылгыжак огыл, тидын шотышто экскурсовод-влаклан моткоч тӱткӧ лияш логалеш. Мутлан, ик экскурсийыште илалше кова лийын, тудо моткоч эркын ошкеден. Группо деч вараш ынже код манын, кидпӱан гыч коштыктенам.
– Турист-влак шукыж годым могай кундем гыч толыт?
– Тӱрлӧ вер гыч улыт. Шукерте огыл Луганск кундем гыч толшо ешлан экскурсийым эртаренам.
– Экскурсовод шинчымашым кузе пойдара? Вет тыланда ятыр фактым, датым, историйым палыман? Аккредитацийым чӱчкыдын эртыман?
– Чыным каласаш гын, турист-влак датым пешыже шарнен огыт код. Садлан тӱҥ шотышто ме тыгай курымышто ты але вес событий лийын манына. Тыге ойлымо сайынрак шарналтеш да шинчаончылно тусо событий сӱретлалтеш. Мом каласкалаш кӱлмым да моло материалымат шке ямдылена. Тидлан историй дене шуко пашам ыштена.
Турист-шамыч тӱрлӧ улыт: самырык, илалше, эркын коштшо, тӱткын колыштшо да молат. Экскурсовод, каласкалымыж годым туристын чоныштыжо сай шарнымашеш кодаш манын, материалым оҥайын пуаш тырша.
Тачысе кечылан мый кумшо категориян гид-экскурсовод улам. Мартыште кокымшо категориян специалист лияш аккредитацийым эрташ тӱҥалам. Экскурсовод-влаклан тудым кажне вич ий гыч ыштыман.
– Экскурсий годым оҥай случай лиеда?
– Озаҥ олаште турист-влакым элнан тӱрлӧ регионжо гыч погеныт да мемнан деке конденыт. Тунам ныл шагаташ экскурсийым эртаренам. Ты жапыште олан веле огыл, республикнан историйже дене тӱрыснек палдаренам. Экскурсий пытымек, турист-влак шке автобусышкышт шинчыныт, тыгодым мый декем ик еш лишемын да йодын: «Йошкар-Ола марий-влак дене кылдалтын? Тудо Татарстаныште верланыше марий яллан шотлалтеш мо?» Тыгодым мыланем ныл шагаташ экскурсийыште мом каласкалымым кок минутышто умылтараш логалын. Конешне, тидым шарналтен, тачат шыргыжалам. Сандене калык дене пашам ыштыме годым тӱрлыжат лиеш манын кертам.
– Экскурсовод могай лийшаш?
– Шыргыжше. Тудын илышыштыже неле жап гынат, калык тидым шижшаш огыл. Кумылым нӧлтен, писын шонен, уш-акылым эреак пойдарен шогышо, шуко палыше, тӱрлӧ йодышлан вашмутым пуэн кертше, раш да чын каласкалыше.
Кеч-могай профессийын шке ойыртемже уло, экскурсоводынат – тыгак. Ушан, шыргыжше экскурсоводым эре колыштмо шуэш, а Ольга Шамова – лач тыгай.
Авторын фотожо-влак.