Шочмо ял кеч-кӧлан кӧргӧ вий-куатым ешара. Тыште кумыл нӧлталтеш, чонлан моткоч ласка. Кызыт ялыште мо лийын шога? Калык кузе ила? Могай пашам ышта? Нине да моло йодыш-влаклан вашмутым муаш манын, ик кечын Параньга районысо Матародо ялышке мийышна.
Самырык-влак пӧртым чоҥат
Матародышто ял шотан илем администраций, кок пачашан школ ден йочасад, тӱвыра пӧрт, медпункт улыт. Школ пелен йоча-влаклан кумда стадионым йӧнештарыме. Чылажат тӱҥ уремыште верланен. Сурт-влак икте-весышт деч ойыртемалтын, сӧралын койыт.
Матародо поселенийыш 8 ял пура: Лебляк, Ермучаш, Ондропсола, Матародо, Изи Осыял, Осыял, Яҥгетсола, Чеверйӱла. Эн изилан Лебляк ден Чеверйӱла шотлалтыт. Леблякыште ныл сурт гын, Чеверйӱлаште ик еш гына ила. А Леблякыште кок самырык еш у пӧртым чоҥен. Шочмо ялым уло чон дене йӧратымыштлан кӧра шке вершӧрыштӧ сурт-оралтым ыштат, тыге ял илыже манын шонат. Матародышто112 суртышто 390 еҥ ила.
Матародо ял шотан илемым вуйлатышын сомылжым шуктышо Инна Владимировна Михайлова тыге каласкалыш:
— Матародо ял шотан илемыште 450 сурт уло. Чылаже 1550 еҥ ила. Кызытеш администраций вуйлатыше уке. Сандене чыла пашам шке ӱмбакем налынам, эше тӱҥ специалист семын пашам ыштем. Чыла ялышке коштына, калык дене вашлийын мутланена. Теве Ернур да Изи Осыял ялла коклаште корным ышташ проектым возена. Вес ийлан тушко корным ышташ тӱҥалшаш улыт. Ялыште колхоз укелан кӧра еҥ-влак пашам ышташ «Акашево» чыве фабрикышке, кугу олалашке кудалыштыт. Теве южо бригаде Сочи, Крым марте миен. Матародо деч посна Яҥгетсола ялыште йочасад ден тӱҥалтыш школ улыт.
И.Михайлова Ермучаш ялыште шочын. Марий кугыжаныш университетым тунемын пытарымеке, ик жап «Знамя» колхозышто, вара почтышто ыштен, а 2011 ий годсек ял шотан администрацийыште тырша.
Эмлызым чылан пагалат
Администраций воктене верланыше медпунктышко пурыде шым чыте. Ош кермычан пӧртыштӧ кум медпашаеҥ, техслужащий пашам ыштат. Любовь Афанасьевна Волкова 39 ий фельдшерлан тырша, медпунктлан вуйын шога. Медсестралан Маргарита Ивановна Никитина ышта. Тудо Яҥгетсола ял гыч тышке кудалыштеш.
«Мемнан участкыште 6 ял уло: Матародо, Изи Осыял, Осыял, Кӱчыкэҥер, Яҥгетсола, Чеверйӱла. Чылаже — 843 еҥ. Полышым йодаш мемнан деке эре толыт, тыгак яллашке тылзылан 2 гана лектын коштына. Кызыт теве диспансеризаций тӱҥалын. Тӱрлӧ ийготан еҥ, поснак йоча-влакын тазалыкыштым тергаш манын, Параньга эмлымвер гыч врач-влак медпунктышко толыт. Тыштак анализлан вӱрым налыт, шӱмым тергаш ЭКГ-ым эрташ йӧн лийын. А 6 мартыште участковый терапевт еҥ-влакым ончен кайыш.
Тунемше ден йочасадыш коштшо икшыве-влакат диспансеризацийым эртат. Кӱлмӧ годым районысо эмлымверыш УЗИ-шке колтена, ЭКГ-ым ыштыктена.
Кажне ийын грипп ваштареш прививкым шындена. Тиде пашам август-сентябрьыште тӱҥалына. Школышто тунемше, йочасадышке коштшо икшыве-влаклан чылаштлан ыштена. Кугыеҥ-влакат тидын шотышто тореш огытыл. Садлан грипп осложнений деч посна эрта. Вет ондак пневмоният, бронхитат лийыныт», — каласкала Л.А.Волкова.
Медпунктыш пурымо годым кажныже шке сомылжым шукта ыле. Икте капельницыш толын гын, весе — пӱйым эмлаш. Тыште эре еҥ-влак: икте кая, весе толеш.
Медпашаеҥ-влакын пашаштым куштылго манаш огеш лий. Черле еҥ дене мутланен моштымо, полышым сайын пуымо деч посна шуко кагаз дене шинчылташ логалеш. Матародо ялысе медпашаеҥ-влак шке пашаштым сайын шуктат.
Кызыт еҥ-влак утларакшым могай чер дене орланат манын йодмемлан Л.А.Волкова шӱм ден вӱргорно чер-влакым палемдыш. Давлений кӱзымылан кӧра ятырын учётышто шогат.
Л.А.Волкова Элпанур ялыште шочын-кушкын. Йоча годсек спортлан шӱман лийын. Баскетболла, волейболла эре модынна, телым ече дене мунчалтенна манын ойлыш. Сандене тунам кызытсе семын чот черланенат огытыл. Спортым илышыште тудо ик эн кӱлешанлан шотла.
Медколледжыште ондак медсестралан тунемын лектын, вара – фельдшерлан. Тунемын пытарымеке, Матародо ялыште пашам ышташ тӱҥалын.
Пӱйым эмлаш куштылго огыл
Матародо медпунктышто пӱйым Валентина Ивановна Дмитриева эмла. Кужэҥер районысо Шойдӱҥ ялын ӱдыржӧ, Йошкар-Оласе медучилищым тунемын пытарымеке, кок ий шке районысо Руш Шой ялыште пашам ыштен. Вара Параньга районысо Ондропсолашке марлан лектын, Матародо ялысе медпунктыш пашаш пурен. Тыште 28 ий ышта.
«Паша куштылго манаш ок лий. Тудым йӧратет гын веле нелыжым от шиж. Пашашке куанен толам, куанен мӧҥгӧ каем. Пӱйым эмлыме оборудований пудырга гын, пелашем тӧрлен пуа. Пӱйым эмлыме деч вара еҥ-влакын тауштен ойлымышт кумылем нӧлта, пашам ышташ вий-куатым ешара. Нигунам мӧҥгӧ ондак кайымаш уке. Документ чыла порядкыште лийже манын, эре эскерен шогем.
Пӱйым эмлаш толшо-влак ятырын улыт. Полышым йодаш южгунам мӧҥгыш мият.
Профилактике шот дене школышко, йочасадышке коштына. Мер пашаштат вуйым ом шупш. Теве ынде кок созыв шке кундемысе депутат улам. Вашке 50 ийым темем. Спорт дене кылым кучаш тыршем. Илалше ӱдырамаш-влак дене пырля Матародо школышко арнялан кок гана волейболла модаш коштам», — каласкала В.И.Дмитриева.
Валентина Ивановна – поро, весела, ура чонан, шке пашам йӧратыше пӱй врач, чолга ӱдырамаш, ава, сай озавате. Сергей пелашыж дене кок шочшым, Александр ден Надеждам, йол ӱмбак шогалтеныт. Мӧҥгыштӧ пакчасаскам куштат, вольыкым ончат, имньым, презым ашнат.
Шым уреман Матародо ялыште поро кумылан, пашаче калык ила. Кеч шукынжо олашке илаш куснат гынат, шочмо ялым тӱзатыше, туштак ешым чумырышо самырык еҥ-влакат шагалын огытыл. Ӱдыр-рвезе-влаклан тунемаш школышто сай йӧным ыштыме.
Марина Чермакова.
Авторын фотожо-влак.
