ВОЗ-н данныйже почеш, тӱнямбалне илыше еҥ-влак кокла гыч кумшо ужашыже тамакым шупшеш, тидыже 1,2 миллиард еҥ. Нунын кокла гыч 200 миллионжо – ӱдырамаш-влак. 7,2 миллион еҥым кажне ийын тамак пытара, 1,2 миллион еҥ тамак шикшым шӱлымылан кӧра ӱмыр шуде кола.
Тамак шикшыште 4800 тӱрлӧ химикат, 45 тӱрлӧ лӱдыкшӧ канцероген улыт.
Статистике дене келшышын, Российыште кажне луымшо ӱдырамаш тамакым тӱрга, а пӧръеҥ-влак коклаште – 50-60 процентше, южо социальный тӱшкаште ты цифр 95 процент мартеат шуэш.
Тамакым шупшмылан кӧра 85 процент годым шодо, бронх, кукшылогар рак лиймылан кӧра колат, 16 процент годым – шӱмын ишемий чержылан, 26 процент годым – туберкулёзлан, 24 процент годым – ӱлыл шӱлымӧ корнысо инфекцийлан. Тамакын организмлан эҥгекшылан кӧра Российыште кажне шагатыште 57 еҥ кола.
Тамакым тӱргышӧ еҥ дене пырля илен, аяран шикшым шӱлен, тамакым шупшдымо еҥынат шодо рак лийын кертме лӱдыкшӧ 25 процентлан ешаралтеш. А йоча-влак коклаште бронхиальный астме дене черле-влак ешаралтыт.
Тамакын тазалыкым лунчыртымыж нерген шукын палат, но уда койыш деч утлен огыт керт. Шоя шонымашлан кӧра тидым ышташ неле манын лӱдыт, садлан тӧченат огыт ончо. Но тамакым шупшмым чарныше-влак кокла гыч 65 процентше тамак деч кораҥаш куштылго лийын маныт.
Тамакым шупшмым кудалтымеке…
— 20 минут гыч давлений саемеш;
— 8 шагат гыч кислородын уровеньже нормыш толеш,
— 2 кече гыч никотин организм гыч тӱрыснек лектеш, нерӱпш да умшадам пӱсештыт,
— 3 кече гыч иммунитет саемеш, айдеме физически чытышанрак, пеҥгыдырак лиеш,
— 2 арня гыч вӱр сайынрак кошташ тӱҥалеш, 10 арня гыч тӱрыснек нормыш толеш,
— 3-9 арня гыч кокыртыш да оралгыме эртат, шодын объёмжо 10 процентлан кугемеш,
— 1 ий гыч шӱм приступ лийын кертме лӱдыкшӧ 50 процентлан шагалемеш.