16-22 октябрь – Остеопороз чер шотышто профилактике арня
Остеопороз – лу дене кылдалтше чер. Лун кугыт единицыштыже лу кашта-влак шагалемме, икмынярыштын вичкыжемме, кадыргылме да йӧршын шулен пытыме дене ойыртемалтеш. Айдемын лужо 25-30 ияшыжлан эн чот пеҥгыдем шуэш, но 30 ий деч вара пудыргаш тӱҥалеш.
Йоча годымак, лулеге чумыргымо жапыштак, лум пеҥгыдемдыме нерген шоныман. Шымлызе-влакын данныйышт почеш, подростко-влак кокла гыч 40 процентшын лу ткань дефицит уло. Кушкын шумеке, тудо шке семын огеш ешаралт.
Остеопорозым чактараш манын, теве мом ыштыман:
1 Лулан пайдале кочкышым кочман. Тудо кальцийлан (сыр, йогурт, шӧр, соевый йӱыш), протеинлан (шыл, пӱкш, кол, пурса), витамин (Д, К) да питательный вещества-влаклан (цинк, магний) поян лийшаш.
Эн шагалже организмлан кечыште 500 мг кальций кӱлеш. Тудо пеллитр шӧрыштӧ уло. Но организмыште магний шагал гын, кальций лушко удан шыҥа. Садлан ты микроэлементлан поян отызан культурым, пареҥгым, тичмаш пырчан кочкышым кочман. А магнийлан организмыш сайын шыҥаш В6 витамин кӱлеш. Тудыжо шылыште да мокшышто уло.
Тыгак Д витамин логалже манын, кажне кечын кечыште 10-20 минут лийман.
2 Лум да чогашылым пеҥгыдемдаш манын, арняште кум-ныл гана 30-40 минут дене спортлан жапым ойырыман.
3 Кап нелытым нормышто кучыман.
4 Таза илыш-йӱлам кучыза. Тамакым ида шупш, аракам ида йӱ. Кечыште 2 единице (500 мл сыра, 200 мл йошкар арака але 60 мл ош арака) деч утла аракам йӱмӧ, тамакым шупшмо годым лу вашке тодылалт кертме лӱдыкшӧ ятырлан шукемеш.
5 Кап туртын, ачан але аван иктаж-кунам эрде лу тодылалтын, эмым (кортикостероидым (пуалмым вашке пытара) але мӱшкыр пижме деч) шуко йӱыда, чер-влак (мутлан, ревматоидный артрит, сакыр диабет) улыт, ӱдырамашын менопаузо 45 ий деч ончыч шуын гын, поснак тӱткӧ лийман.
50 ияш годым кум ӱдырамаш кокла гыч иктыжын, вич пӧръеҥ кокла гыч иктыжын остеопорозлан кӧра лужо тодылалтеш.