Семым возаш кӧргӧ вий кӱлеш

Марий муро тӱняште тудын лӱмжӧ шукылан палыме. Авторын келыштарыме семжылан ятыр муро возалтын, тудын тыршымыжлан кӧра шагал огыл мурызо усталык корнышко шогалын. Тачысе лаштыкнан унаже – Оршанке район Кугунур селасе школышто музыкым туныктышо да концертмейстерлан пашам ыштыше, тале семмастар Елена Сергеевна Рыбакова. 16 августышто тудо 50 ияш лӱмгечыжым пайремлен.

Чылт руш ӱдыр лийын

Оршанке район Кугунур селашке командировко дене коштмо годым ты весела, тыматле семмастар дене палыме лийынам ыле. Тыге туддене ончысо пагытшым уэш чон почын шарналташ да творческий пашаж нерген кутыралташ йӧн лектын.

Елена Сергеевнан ача-аваже Шернур район гыч улыт. Но ешге Киров кундем Лебяжье район Синцово селаште иленыт. Вате-марий колхозышто тыршеныт. Суртоза Сергей Степанович тракторислан ыштен, пелашыже Зоя Низамовна – фермыште дояркылан. Киткаевмыт вате-марийын чон-куанышт, ӱшанышт Лена ден Саша шочшышт лийыныт. Варажым еш Марий Элышке, Шернур район Окулово ялышке, илаш куснен. Елена Лари (Эшполдино) ялысе школышто тунемын.

 «Тунам мый 3-шо классыш коштынам. Киров кундемыште илыме годым чылт руш ӱдыр лийынам. Ешыште эре рушла мутланенна. А Лари ялыште марий школ ыле. Марла кутырымым умылаш мыланем йӧсӧ лийын. Но икмыняр ий гыч мыят шочмо йылмым сайын палаш тӱҥалынам», – мане тудо.

Ачаже шокташ туныктен

Е.Рыбакова 3-шо классыште тунеммыж годым икымше гана кидышкыже гармоньым, варажым баяным кучен да нине семӱзгарлам ӱмыреш йӧратен шынден. Тунам тудо ны нотым пален огыл, ны кузе тудо йоҥгалтшашым шинчен огыл. Чоншижмаш почеш шоктен. Лач ты пагытыште нӧргӧ ӱдырлан ончыкылык усталык корнышко лекташ негыз пышталтын.

«Гармонь дене шокташ туныкташ ачам сӧрваленам. Киров кундемыште тудым ятыр пайремыш, сӱаныш шокташ ӱжыт ыле. Но ала-молан Марий кундемышке пӧртылмеке, тудо семӱзгар деч йӧршеш кораҥе. А мылам кок марий семым садак туныктыш. Шоктен моштымем ужын, ачам ден авам «Кубань» гармоньым налын пуышт. А школышто тӱҥалтыш класслаште туныктышо Екатерина Николаевна Долгушева «Во поле берёзка стояла…» мурым баян дене шокташ туныктыш. Чот йывыртенам ыле. Пуйто симфонийым шоктымо гае чучын. Тунам уремышке йоча-влак деке модашат лекмым чарненам. Мӧҥгыштӧ эре семӱзгарым темдышт шинченам», – шыргыж пелештыш Елена Сергеевна.

Тиддеч вара тудын кидше гыч семӱзгар мучышталтын огыл: школ концертыште, тӱрлӧ пайремыште шоктен.

Ешге – Медведево велыш

Пӱрымаш Киткаевмыт ешым Медведево район Паганур ялышке конден. Марий йылмылан тунем шушо Елена уэш руш школышто тунемаш тӱҥалын. Тунам тудо 7-ше классышке коштын. Мастарлыкшым тыштат нӧлтен толын. Тыгодым ӱдыр ялысе клубышко чӱчкыдын вашкен. А тушто могай гына семӱзгар лийын огыл! Шокто гына – ит ӧркане. А тудын чонжо садак йӧратыме баян, гармонь деке шупшын. Клуб вуйлатыше ӱдырлан Юмын пуымо мастарлыкшым йомдараш огыл, Йошкар-Олашке каяш да культпросветучилищышке тунемаш пураш темлен. Тудо огыл гын, очыни, илыш-корныжо вес велке лупшалтеш ыле. Елена Сергеевна повар-кондитер лияш шонен.

Студент годым сем шочын

8-ше класс деч вара 1987 ийыште Елена культпросветучилищышке (кызыт И.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледж) оркестр пӧлкашке клубышто пашам ыштыше специалистлан тунемаш пурен. Тыште кӱкшӧ квалификациян педагог-влак произведенийлам лончылаш, ното дене пашам ышташ туныктеныт.

«Кум ий тыште тунемме мыланем шагалла чучын. Баян, домра, фортепиано дене шокташ тунемынна. Ното почеш шокташ куштылго огыл ыле. Туге гынат тыршен тунемынам. Студент пагыт годым семым шке гыч возаш тӱҥалынам. Возем да туныктышем Виктор Николаевич Журкинлан колыштыктем ыле. Чаманаш логалеш, чыла тидым арален моштен омыл», – ойла Е.Рыбакова.

Икшыве-влакым мурыкта

 Дипломым налмеке, тудо направлений почеш Марий Турек район Карлыган ялышке пашаш кайышаш улмаш. Но Елена Сергеевна 1990-ше ийыште Оршанке район Кугунур селашке Леонид таҥжылан марлан лектын. Тыге ты кундемыште паша корныжо тӱҥалын. Тудо йочасадыште музыкальный вуйлатышылан ыштен. Тыгак ик жап тӱвыра пӧртыштӧ аккомпаниаторлан тыршен, изи ӱдыр-рвезе-влакым марий муро-куштымашлан кумылаҥден. 1992 ий годсек верысе школышто музыкым туныкта, концертмейстер. Тыге иканаште йочасадыште да школышто тыршен. Кӱшыл шинчымашым налаш манын, 1997-2000 ийлаште Е.Рыбакова Н.Крупская лӱмеш Марий пединститутышто йочасадыште пашам ыштыше педагог да психолог специальность дене тунем лектын.

Тӱвыра пӧртысӧ «Шонанпыл» (хореограф Л.Е.Акулова вуйлата) ден «Какшан сем» ансамбль-влак тудлан моткоч шерге улыт. Школышто Елена Сергеевна йоча-влак дене вокал шотышто тыршен пашам ышта. Южо кумылан йочам гармонь дене шокташ туныкта. Кугунур школышто пашам ыштымыжлан ынде 29 ий темын. Тиде кӱчык огыл жапыште опытым поген, мастарлыкым таптен толын.

Муро шке йоча гае

Йочасадыште пашам ыштымыж годым баян почеш семым возаш кумылаҥын. А 1997 ийыште ик школышто пашам ыштыше туныктышо Р.А.Кудрявцева дене мурым возаш тӱҥалыныт. Римма Алексеевнан возымо почеламутшылан тудо келшен толшо семым келыштарен. Талантан кок еҥ тачат йыгыре ошкылыт, марий эстардым шуко сай муро дене пойдарат. Марий Эл Радион эртарыме «Идалыкысе муро» фестивальыште диплом дене шуко гана палемдалтыныт.

«Ямдылыме мурына-влак мыланна икшыве гае чучыт. Мемнан деч эре чоҥештен каят. Марий Эл Радиошто колына да кузе возалтмым уэш шарналтена, южгунам кумылна тодылалтеш.

Вес автор-влак денат пашам ыштем. Мыйын возымо семлан Роза Искакова, Володя Матвеев, Анатолий Ванин, Людмила Иванова, Виктория Мочалова, Марина Садова, Ксения Черёмушкина, Александр Марков, Наталья Богданова, «Шонанпыл», «Какшан сем» ансамбль-влак мурат. Шукерте огыл Голландийыште илыше марий ӱдырамаш Валентина Васинкинан почеламутшылан, тыгак Эльвира Токташевалан мурым ямдылаш полшенам. Чылаже 100 наре мурылан семым возенам.

Ты пашам йӧратем. Шкет улмо годым шыпыште возаш куштылго. Ойгырымо але чот куаныме годым муро сайын шочеш. Лектеш гын, кузе куанем! Шулдырем кушкеш. Южгунам мурсемым омешем колам, но чылаж годым тудым возен ом шукто», – ойла Е.Рыбакова.

 Йӧратыме пелаш, кок шочшан ава.

Ешыште Елена Сергеевна – сай озавате, йӧратыме пелаш, кок шочшан ава. Леонид пелашыже кызыт шке кундемыште чоҥымо пашам ышта. Настя ӱдыржӧ – юрист, Алёша – чоҥышо. Настя ешыж дене Ставрополь кундемыште ила. Тудын пелашыже – военный. Елена Сергеевна когыльым, тортым кӱэшташ йӧрата, телылан тӱрлӧ салатым ямдыла, киярым, помидорым шинчалта, компотым, вареньым шолта.

Тыгайрак тачысе лаштыкнан унаже. Тыршен пашам ыштымыжым марий муро аланыште йоҥгалтше мурыжо-влак пеҥгыдемдат. Паша лектышыже тӱвыргӧ саскан, мастарлыкше мучашдыме, а чонжо кечыйол гае волгыдо. Елена Сергеевна таза, пиалан лийза, усталык корныда умбакыжат волгалт, пелед шогыжо!