27 май-2 июнь – Тамакым шупшмым чарныме арня (Тамак деч посна эртарыме тӱнямбал кече вашеш (31 май))
Марий Эл Республикысе Мер тазалык да медицине профилактике рӱдерым вуйлатышын алмаштышыже Наталья Блошенко тамакын тазалыклан эҥгекым кондымыж нерген каласкала.
Тамакым шупшшо еҥ-влакын хронический обструктивный шодо чер (ХОБЛ) вияҥ кертме лӱдыкшӧ уло. Лӱдыкшӧ тӱшкаш пурымым палаш посна индексым шотлат. Тидлан кечыште мыняр тамакым да мыняр ий шупшмым шукемдыман да 20-лан пайлыман. Индекс 10 деч шуко гын, тиде ХОБЛ вияҥме лӱдыкшӧ улмо нерген ойла.
Тамакысе никотин, шодыш логалмеке, зависимостьым чот луктеш. А тамакын йӱлышӧ продуктыштыжо вес вещества-влак улыт, нуно черым утыр нелемдат да колымаш марте шуктен кертыт.
Тамакым сигарет, сигар але трубка, тыгак кальян дене шупшаш лиеш. Никотинан вейп-продукт (мутлан, электрон сигарет) кумдан шарлен, шуко никотинан, ароматизаторан да шинчаш перныдыме дизайнан улмыжлан кӧра подростко-влаклан поснак келша.
Тамак шикшат тазалыклан эҥгекым ышта. Шикшым мыняр шӱлымӧ тӱргышӧ еҥ воктене мыняр кужун да чак шогымо дене кылдалтын, тыгак йырым-йырысе условийымат шотыш налман. Мутлан, петырыме помещенийыште шикш организмыш утларак логалеш.
Шотыш налман, тамак пушым шӱлен кушшо йоча-влак чӱчкыдынрак черланат.
Шке жапыштыже шикшым шӱлен ситарымаш шӱмын ишемический чержылан, шодо раклан, ХОБЛ-лан вияҥашышт амалым ыштен кертеш.
Шуэнрак вашлиялтше, но лӱдыкшӧ черлан возрастной макулярный дистрофий шотлалтеш. Тунам шинчава (сетчатка) локтылалтеш, вӱргорно чер (инсульт, аортын аневризмыже), вес тӱрлӧ рак (шондыгалта, авагудо шейке, колоректальный, илелогар, верге, кукшылогар аҥ, мокш, пагар йымалысе ту, пагар, логар рак, пӱсӧ миелоидный лейкоз), диабет, пневмоний, ревматоидный артрит, туберкулёз лийын кертыт.
Тамакым шупшмо вес семын чӱчкыдын черланаш да инвалидность марте шуаш амалым ыштен кертеш. Мутлан, тыгай еҥ-влакын кӱшыл шӱлымӧ корнышкышт инфекций чӱчкыдынрак логалеш, астме, катаракте, импотенций, жап деч ончыч менопаузо, йора чер, остеопороз вияҥыт, азам шочыктен огыт керт, эрде лу тодылалт кертме, периодонтит лийме лӱдыкшӧ уло, пӱй пыта.
Марий Элысе Тазалык аралтыш министерствын архивше гыч налме фото.