Шукерте огыл Кужэҥер районысо Коҥганур кыдалаш школыш тӱҥалтыш класслам туныкташ самырык туныктышо толын. Туддене студент годсек палыме улам. Кузерак пашаже кайымым умылаш манын, кодшо кечылаште Алёна Рыбакова дене вашлийын мутланенна.
Акаж дене модын…
Алёна Альбертовна – Кужэҥер район Кокшародо ялын ӱдыржӧ. Нылымше класс марте Старсела школышто шинчымашым поген, вара Коҥганур кыдалаш школышто тунемын. Школ деч вара Марий кугыжаныш университетыште тӱҥалтыш класслам туныктышо профессийым налын. Тудын ойлымыж почеш, изи годым акаж дене школла эре модыныт, садлан ты профессий келшен. А оласе да ялысе школлаште практикым эртымеке, ончыкыжым опытым погаш шочмо кундемыш пӧртылын.
Алёна Альбертовналан нылымше классым пуэныт. Тушто кум ӱдыр да ныл рвезе тунемыт.
– Икымше чырык нелыракын эртен, йоча-шамыч колыштын огытыл, чӱчкыдын шурген шинченыт. А кокымшо чырыкыште вашталт каеныт, лыжгарак лийыныт, мый декем тунем шуыныт.
Урокым оҥайымда пайдалым ышташ тӧчем, тӱрлӧ заданийым кучылтам. Но лиеш тыгай, кунам ӧрмалген каят, ик йочат кидым огеш нӧлтал. Тыгай годым икмыняр тоям кучылтам. Тушто тунемше-влакын лӱмыштым возымо, дежурный ик тоям луктеш, кӧм возымо, тудо доска деке лектеш да вашмутым пуа. Йӱкын кутырат гын, «молчанкыла» (йӱкым лукде гыч шинчымаш) модына.
Тунемаш кумылаҥдаш манын, кызытсе жаплан келшыше технологийым кучылтам. Школышто 2-3 ий ончыч кажне классыш ноутбукым налме, но проектор чыла вере уке. Сандене шке гыч изирак проекторым налынам. Тыге презентацийым ончыкташ йӧн лектын. Классымат тӱрлӧ чевер стенд дене сӧрастаренам.
Кокымшо чырык гына пашам ыштем, но ӱдыр-рвезе-шамыч умылышо улыт, тунемаш тыршымыштым шижам. Тидыже мыйым туныктышо семын куандара да пашам ышташ кумылаҥда. Шукерте огыл ача-ава-влак дене икымше погынымашым эртаренам. Чылан толыныт, тидат кумылым нӧлта, – мане Алёна Альбертовна.
Шуко йодыт
Туныктышо-влакын урокым ямдылыме да вӱдымӧ деч посна пашашт шуко. Тунемме ий тӱҥалтыште кажне уроклан тематический планированийым возат, класс деч ӧрдыжсӧ мероприятийым шонат, журналым заполнятлат, кружокым эртарат. Тыгак тӱрлӧ отчётым возымаш жапым налеш.
– Пашам тӱҥалмем годым кажне уроклан план-конспектым возаш нелын чучын, тетрадьым тергаш шуко жап каен. Кызыт тиде пашам вашкерак ыштем. Урок 8 шагатлан тӱҥалеш да 12 шагат марте шуйна. А школ автобус икшыве-влакым 14-15 шагат коклаште мӧҥгышт наҥгая. Тидын марте вес кечылан урокымат ямдылен, тетрадьымат терген шуктем. Шошым математике, руш йылме да окружающий мир дене Всероссийский тергыме паша (ВПР) лийшаш, сандене ямдылалташ кызытак тӱҥалынна.
Школышто музык дене туныктышо уке, сандене кажне педагог ты предметым шкеже вӱда. Мый игечылан, пайремлан келшен толшо мурым кычалам. Ик урокышто мутым возена, шомакым тунемына. Вес урокышто мурена. Тыгак, мутлан, сентябрь-октябрьлан келшыше мурым чӱктем, а тунемше-влакын ушышкышт могай сӱрет толеш, тудым сӱретлат, – палдара туныктышо.
Тӱҥалтыш класслаште кажне туныктышо кружокым вӱдышаш. Алёна Альбертовна шке нылымше классшылан «Волшебная кисточка» кружокым арнялан ик гана эртара. Эн сай сӱретым школысо ончерыш вераҥдат.
Шуаралтеш
Самырык туныктышо-влаклан тӱрлӧ слётым эртарат. Алёна Альбертовна «Время выбрало вас!» слётыш ушнен. Тудо Йошкар-Ола воктенысе «Лесная сказка» санаторийыш 11 гыч 13 октябрь марте лийын.
– Ты слётышто палыме педагог-влак деч мастер-классым налынна, мутланыме (коммуникативный) тренингыш, педквизыш ушненна, дискотекыштат лийынна. Тыгак Марий Элысе образований да науко министр Лариса Ревуцкая дене вашлийынна. Ты слётышто университетыште пырля тунемше ӱдыр-шамыч дене вашлийынна. Тидыже поснак сай кумылым луктын. Тунемме группыштем 10 студент лийынна, куд еҥже школышто пашам ышта. Тидлан кӧра паша коклаште туныктымо нерген мутланена, ой-каҥашымат вашла пуэна, – ойла А.Рыбакова.
Тылеч посна Алёна Альбертовна йоча-шамычым спорт деке шӱмаҥда. Кужэҥер районышто йоча-влаклан эртаралтше кроссыш тудат ушнен. Туныктышо-влак коклаште 2-шо верым налын.
Икшыве-влак дене чон йӱлен пашам ыштыше чолга самырык еҥым ончен куанет да кугешнет. Тек Алёна Альбертовнан усталык шӱлышыж ден поро кумылжо эре пеленже лийыт.
А.Рыбакован альбомжо гыч налме фото.