Ялозанлык пашам тӱзатен толшо, вольыкым ашныше ӱдыр-рвезе-влакым ончен, нунын верч чонышто кугешнымаш кумыл лектеш. Вет кызыт шукын, шочмо вершӧрым коден, кугу олалашке илаш каяш тыршат. Но чон ялышке шупшеш гын, туштат шкан келшыше пашам муаш лиеш. Ты койыш Курыкмарий кундемыште шочын-кушшо 24 ияш фермер Максим Архиповлан келшен толеш. Тудо ойыртемалтше урлык ӱшкыжым шыллан ашна.
Мланде паша тудлан лишыл
Пычанал ялыште шочын-кушшо рвезын куштылго огыл пашам шуктымыжо изиш ӧрыктарыш. Туддене мутланыме годым пӱсӧ уш-акылан улмыжо, пашажым сайын палымыже, ялозанлык верч чон йӱлен тыршымыже шижалте. Мланде пашалан йоча годымак шӱмаҥын.
Рвезын школышто тунеммыж годым ачаже индивидуальный предприниматель семын ышташ тӱҥалын: ковыштам, пареҥгым куштен, пырчым ӱден да калыклан ужален. Ты пашам кызытат шукта. Максим ачажлан эре полышкален, тудым ончен, шукылан тунемын. Очыни, тидыжак, илен-толын, рвезым ты пашашке конден. Сандене Максим ончыкылык профессийымат ты шӧрын дене кылдаш шонен. Пошкудо Кулаковы селасе Красноволжск кыдалаш школ деч вара Чуваший Республикысе ялозанлык академийыште агроинженерлан тунем лектын.
Шылан урлык вольык дене пойдаралтын
М.Архипов кок ият пеле ончыч фермер семын вольыкым ончаш тӱҥалын. Тидлан 2018 ийыште Марий Элысе ялозанлык да кочкыш сату министерстве 3 млн теҥгеаш грантым пуэн. Воронеж оласе ик экоферме Абердин-Ангус урлык тӱж туна-влакым да ик ӱшкыжым налын конден. Тыгай вольыкын тӱкыжӧ уке. Мемнан кундемыште кушташ келшен толшо. Тыгодым ӱшкыж-влак чыла кочкыт, чот ӧрден сеҥат.
Рвезе ялже деч тораште огыл ик фермым арендышке налын. Самырык фермерын вӱташтыже ушкал, ӱшкыж, презе-влак шогат. Презе-влакым ӧрдыктарен, тудо, посна технологийым кучылтын, «мраморный» манме шылым ямдыла. Кундемыштына тыгай пашам шуктышо озанлык тетла уке.
«Академийыште тунемме годымак тидлан ямдылалтынам. Тыгай пашам иктат темлен огыл, шке шонен луктынам. Вет Марий Элыште шуко фермер ушкалым шӧрлан гына ашна. А мый ушкалым, тӱҥ шотышто, вуйым шукемдаш манын кучем. Чылаже 100 наре ушкал уло.
Презе-влакым ӱшкыж марте ашнен, «мраморный» манме шыллан колтем. Тудын ойыртемже: шыл коклаште вичкыж лончо коя. Тидлан кӧра шыл вӱдан, пушкыдо да тамле лиеш. Сандене вольыкым чын пукшыман, сайын ончен моштыман. Тӱҥ шотышто шудым, олымым, пырчан кормам пукшена. Но эн сайжылан кукурузым шотлыман, вет тудо сакыран да пайдале. Сандене ӱшкыжлан кукурузым эре пукшет гын, шыл тамлырак да сайрак лиеш.
Кугу холодильникыште шылым 0-2 градус йӱштыштӧ кок арня але тылзе марте аралена. Тыге тушто посна химический процесс-влак лийыт. Но эн сай температурылан 0 градусым шотлыман.
Тыгак ме ушкал деч презым ик тылзе гыч огыл, а куд тылзе гыч ойырена да вараже чот пукшаш тӱҥалына. Талукат 3 тылзаш ӱшкыжын кап нелытше 470 кг марте шуэш. Такшым ты урлыкаш ӱшкыжым ик тонн нелытым погымо марте ӧрдыктараш лиеш», – ойла самырык фермер.
Коми марте шылым колта
М.Архипов тыгай шылым заказ почеш ямдыла. Продукцийжым Чуваший Республикыште, Йошкар-Олаште налыт. Тыгак Коми Республикысе Усинск олашкат колтеден. Южышт туддеч ӱшкыжым урлыкым шуяш йодын толыт але презым ончаш шканышт налыт.
Максимын озанлыкыштыже кум еҥ тырша. Ик тракторжо уло. Техникыже шагал, сандене тидын шотышто полышым ачаж деч йодеш. Кеҥеж жаплан паша сайынак ешаралтеш. Сандене тудлан кок изаже полышкала. Кӱтӱм электропастук «кӱта». Вольык черлана гын, палыме ветеринарым ӱжыт. Южгунам нунылан эҥертен, шке эмла. Тыге самырык рвезын паша кечыже эр гыч кас марте шуйна, южгунам фермышке йӱдымат миен толашыже логалеш.
Максим Архипов ончыкылыклан шолдыра вольыкым утларак шукемдаш, йыр улшо кумдыкым тӱзаташ шона. Ялозанлык пашаже вораҥын толжо, сай лектышыш шуаш манын, самырык оза чот тырша.