
Оршанке районысо Кугунур школышто «Дни воинской славы России» мини-тоштерым моткоч моторын ыштыме. Тудым республикысе тыгаяк лӱман грантовый конкурсышто сеҥыме окса кӱшеш 2021 ийыште уэмдыме.
Кугешнышаш да шарнышаш улына
Школ тоштерым марий йылме ден литературым туныктышо Л.Г.Елькина вуйлата. «Маршруты памяти Дней воинской славы России» проект пашам туныктышо, тунемше да волонтёр-шамыч дене пырля илышыш шыҥдареныт. Ты проектын тӱҥ шонымашыж нерген Людмила Геннадьевна тыгерак палдарыш:
– Российын историйыштыже моткоч шуко событий-шамыч улыт, кудышт дене ме кугешнышаш да тудын нерген тукым гыч тукымыш каласкалышаш улына. Салтак-влакын подвигышт да лӱддымылыкышт элнам эреак ончыко вӱденыт да сеҥымашке конденыт. Садлан ме нунылан тауштышаш да подвигышт калык чонышто ила манын ушештарышаш улына. Элыштына Воин чап кече палемдалтеш. Кугунур кыдалаш школ ты кечым моло еҥ-влак дене пырля кумдан палемда. Садлан ӱдыр-рвезе-шамычым воспитатлымаште гражданско-патриотический йыжыҥлан кугу тӱткышым ойыра. Тидланак образовательный проект пашам илышыш шыҥдараш кумылаҥын.
Тудым тӱҥалме деч ончыч 5-11-ше класслаште тунемше-влак коклаште социологический йодыштмашым эртаренна. Кугу событий-влак нерген иктажым палат але укем тергенна. Йодыштмаш ончыктен: кугурак класслаште тунемше ӱдыр-рвезе-шамыч веле элнан военный историйжым изишак палат. Нуно сар темым лончылаш, кугезе коча-кован историйыштым шымлаш кумылан улмышт нерген ойленыт. Тыге проект пашам пырля вораҥдараш тӱҥалынна.
Проект пашалн пижыныт
2020 ийыште проект пашалан кӱлынак пижыныт. Тидлан кӱлеш документым чумыреныт, планым ямдыленыт. Иктыже – школысо мини-тоштерым уэмдымаш да тудым поян материал-влак дене пойдарымаш лийын. Тысе школышто рисованийым туныктышо В.А.Павлов тоштерлан лӱмын эскизым ямдылен.
– Проект почеш Шочмо элым йӧраташ, тудын верч азапланаш да ончыкылыкшо верч тыршаш кумылаҥдыше мероприятий-влакым эртараш палемденна. Тыге яллашке тӱрлӧ акций, йодыштмаш дене лектын коштынна. Мемнан кундем гыч Кугу Ачамланде сарыште кредалше салтак-шамыч нерген утларак пален налынна, документым погенна. Тылеч посна калык дене чап кече-влак нерген йодыштмашым эртаренна. Тушко ятыр еҥ ушнен. Нуныланат шке кугезе коча-коваштын илыш корныштым пален налаш оҥай лийын, – каласкалыш Людмила Геннадьевна.
Историйлан поян
Кугунур кыдалаш школын проектше сеҥыше-влак радамыш логалын. Нуно грант кӱшеш мини-тоштерыштым, чынжымак, моткоч ойыртемалтшым да чаплым ыштеныт. Тыште Курымашлык тул, сар годсо сӱрет-влак, салтак-шамычын портретышт, ты кундемыште шочын-кушшо Совет Ушем Герой Н.Рябининлан бюст да молат аралалтыт.
– Тоштерыште «Маршруты памяти Дней Воинской Славы» буклетым чумыренна. Тыгак презентаций-проектым вераҥденна. Тусо календарь почеш тунемше-влак элнан историйже нерген шинчымашыштым пойдарен кертыт. Тыгак школысо фондышто, верысе книгагудышто аралалтше литературым погенна да йоча-шамычын шке шымлыме проектыштым чумыренна.
Поян архивлан кӧра ӱдыр-рвезе-влак элнан историйжым сайынрак палаш тӱҥалыт, источник-влак дене пашам ышташ тунемыт, Шочмо элым йӧраташ да шинчымашыштым келгемдаш кумылаҥыт, – мане туныктышо.
Туныктышо, тунемше, волонтёр-влак да ял калык ты кундемын историйжым аралымашке кугу надырым пыштеныт. Школысо тоштерыш толын, Кугу Ачамланде сарыште кредалше салтак, Россий Герой да специальный военный операцийыште участвоватлыше-влак нерген пален налын кертыт. Вет тоштерыште кызытсе герой-влакымат жаплат да нунын подвигышт дене кугешнат. Тидыжым тӱрлӧ мероприятий, акций, концерт гоч ончыктат. Мутлан, Ленинградым блокаде гыч утарымылан тыште «Блокадный Ленинград» акций эртаралтеш. Ты кечын тунемше-влак киндым пуэдат. Шукерте огыл Кугу Ачамланде сарыште сеҥымылан 80 ий темме вашеш марафон-концертым ончыктеныт. Тунамак СВО-што вуйым пыштыше землякыштлан – И.А.Пузановлан – шарныктыш оҥам почыныт.
Айдеме нерген тунар шарнымаш ила, кунар тудын нерген шарнат. Таклан огыл калыкыште тыге ойлат. Кугунурышто ты ой нерген сайынак палат. Тидыжым нуно тӱрлӧ пашашт дене ончыктат. Элнан эртыме корныжо – мемнан да йочана-шамычын ончыкылыкышт. Садлан ме тудым шарнышаш да жаплышаш улына!
Авторын да И.Речкинын фотошт.