Тыгай девиз дене пашам ышта Морко район Волаксола ял шотан администрацийым вуйлатыше В.И.Михайлов. Ты пашаште тудо 2000 ий годсек.
– Ты кундемыштак Смычка ялысе тыглай пашазе ешыште шочын-кушкынам, садлан калык кузе ила, тудым мо тургыжландара, сайын палем, – манеш вуйлатыше. – 23 ий жапыште тӱрлыжат лийын. Кок ий ты должность деч «каналтенат» шуктенам. Но еҥ-влакын ӱжмышт почеш уэш пашалан пижынам. 2010 ий марте Волаксола ял шотан илемыш 14 ял пурен. Вара Весшӱргӧ ялсоветым ушышт. Кумдык кугу, нелылыкат шагал огыл.
Эн кугужо – Волаксола ял. Ныл уреман ты ялыште 370 наре еҥ ила. Тушто школ, почто, кафе, кок кевыт улыт. Администраций пӧртат – тыштак.
Самырык-влак каят
– Яллаште пашаеҥ-влак огыт сите. Икмыняр ялыште ФАП, клуб, книгагудо-влак яра шинчат – нигӧлан пашам ышташ. Самырык-влак, шочмо верыштым коден, олаш илаш куснат. Нуным тидлан вурсаш ок лий – кажне еҥ сайын илынеже, – манеш Владимир Иванович.
Волаксола деч Морко посёлко марте – 13 меҥге, корно сай, садлан шукын тушко пашаш кудалыштыт: медпашаеҥ, туныктышо, бухгалтер моло специалист-шамычат. Но чыла вере огыл шӱлыкан сӱретым ужаш лиеш – южо ялыште гын, мӧҥгешла, чолга специалист-шамычлан кӧра гына клублаште, книгагудылаште илыш шолеш.
Шочмо кундемыште – каныме базым
Моло самырык еҥ дене таҥастарымаште Волаксола кундемысе Чодырасола ял гыч Андрей Иванов олаш илаш куснаш ок вашке.
Волаксола школ деч вара Йошкар-Оласе строительный техникумым тунем пытарен, рвезе армийыште порысшым шуктен. Ик жап Йошкар-Олаште илен. А кызыт Андрей – шочмо ялыштыже. Суртыштышт паша шолеш – ачаж дене олмыктымо сомылым пырля шуктат. Геннадий Николаевич эргыжым чоҥымо пашалан, порткӧргыштӧ отделке пашалан туныктен.
Эше Андрей еҥ-влакын йодмышт почеш тыглай огыл радына-влакым ямдыла. Кагаз олмеш иктеш ушымо пу оҥа-влак. Сӱрет кеч-могай лийын кертеш: интернет гыч ойырен налме келшыше картине але шке войзымо фото. Кугытымат тӱрлым ойырен налаш лиеш.
– Студентем годым тӱрлӧ форумыш, олимпиадыш коштынам: «iВолга», «Ты предприниматель», «Территория смыслов», «От идеи да бизнеса» да молат. Оҥаш сӱретым пыштыме нерген видеом Ютубышто икмыняр ий ончыч ужынам да тиде сомыллан шкежат кумылаҥынам, – манеш Андрей.
Волаксола ден Кожлаял коклаште Маскаер уло. Тушто вӱд яндар, пӱртӱс мотор. Лач ты кумдыкышто Андрей Волаксола гыч Женя Соколов йолташыж дене пырля мландым налыныт. Ончыкыжым тушто каныме базым почаш шонат. Кызытеш тӱҥалтыш уло: кок пачашан пӧртым, мончам чоҥеныт, мангалым вераҥденыт, кумдыкым сӧрастареныт.
– Ты пашам умбакыжат шуена. Шонымаш ятыр. Тиде сӧрал верым изинек ужын кушкынна,Маскаерыш йӱштылаш коштынна. Моло-влакат тыште канен, яндар юж дене шӱлен, пӱртӱс дек чакрак лийын кертышт манын, йолташем дене каныме верым почаш шонен пыштенна, – ойла А.Иванов.
Корным ачалаш «модыш пурен»
Владимир Ивановичын каласкалымыж почеш, пашаш толмо годсо 23 ий ончычсо пагытым да кызытсе саманым таҥастараш гын, моткоч кугу вашталтыш шижалтеш. Еҥ-влак весе улыт. Туге гынат шукынжо верысе администрацийлан ӱшаным йомдарен огытыл. Тидыже куандара да умбакыжат тыршаш кумылым нӧлта.
– Ял калык да администраций, вийым иктеш ушен, пашам пырля вораҥдарена: корным ачалена, пӱя-шамычым, таве-влакым шотыш кондена.
Теве 2010 ийым налаш. Игече кукшо ыле, пожар чӱчкыдын лиеден. Тунам, калык деч оксам поген, кандаш пӱям шотыш кондышна, пожарный машинам шогалташ воктеныже кумдыкым ямдыленна. Теният, мутлан, Нурӱмбал ялыште пӱям ачалышна. «Развитие сельских поселений» программылан келшышын, ты ялышкак корныш кӱм шарышна. 2012 ийыште Изнур ден Ӱшӱттӱр ялла коклаште кок меҥге наре кужытан корным тӧрлышна. Моло ялыштат тыгай паша ышталтын. Ынде калык сай корно дене куанен кудалыштеш. Уке гын шошо гыч Сӱрем марте лавырам тошкашышт логалын. Пытартыш жапыште модо тыгай: оксам поген, яллаш корным тӧрлена, – иктешлыш В.Михайлов. – Волаксола школыш лавыра игечыште пураш ок лий ыле. Ынде тушкат щебёнкым оптенна. Школ автобус але сатум шупшыктышо машина кеч-могай игечыште кудал миен кертеш – тидын шотышто ынде вуй ок коршто.
Вӱд
Волаксола ял шотан илемыш пурышо 24 ял гыч шымытышкыже гына вӱдпучым шупшмо. Моло вере еҥ-влак тавылан ӱшанен илат. Волаксола деч кум меҥге тораште верланыше Кабаксолаште гын вӱд йӧршеш уке. Ӱмаште тушто вӱдым «кычалыныт». 94 метр келгытыш кум вере кӱнченыт, но вӱд лектын огыл. Ты ялыште куд суртышто илат. Тушто таве вӱд йӱаш келшен ок тол. Садлан кажне шочмын да кугарнян йӱшаш вӱдым администраций машина шупшыкта.
– Шукерте огыл Смычка ялыште тавым ачалышна. Моло вереат, оксам поген, бетон шӱдышым налын вераҥдена. Администраций тӱрлӧ йӧным муаш тырша. Технике дене шотым муына, частный предприниматель-шамыч дене кылым кучена. Нуно спонсор семын полышым пуат, – мутшым шуя В.Михайлов.
Лум да поран годым
Администрацийлан ойырымо окса телым корным шӱкашак гына кая манаш лиеш. Кугорно гыч ялла марте корныжак 23 меҥге кужытыш шуэш. Мутлан, Тайганур ял марте кандаш меҥгым шӱкыман, а тушто ик еҥ веле ила. Ерсолаште кум еҥлан кажне поран годым корным шӱкыктыман. А пожар лӱдыкшыдымылык правил почеш корно лум деч эрыктыме эре лийшаш.
Вашке Волаксола ял шотан илемыш канде тул мия – кызыт Усола могырым ты кундемыш газпучым пыштат. Калык тиде татым изин-кугун вуча. Газым шупшмо дене ятыр нелылык деч утлаш полша. Волаксола школ котельныйланак идалык мучко олташ мыняр пу кая.
– Администрацийыште пырля тыршыше икоян коллективемлан тауштем. Нунын деч посна мый – нигуш. Отпускыш каем гынат, чыла пашам коллективемлан лӱдде ӱшанен кодем, – манеш вуйлатыше.
Владимир Иванович дене вашлийын кутырымеке, шоналтет: яллаште администрацийым вуйлатыше лач тыгаяк лийшаш: йӧным муын моштышо, калык дене пеҥгыде кылым кучышо. А эн тӱҥжӧ – ӱшан дене илыше: волгыдо ончыкылыклан, калыклан.