Марий Эл «Россия – страна достижений» федеральный проектышке ушнен. «Достижения. рф» онлайн-платформышто кундемнан кугешнаш йӧршӧ 11 эн кугу сеҥымашлан йӱклымаш кая. Ик пунктшо – сӧснам ашныме у сынан предприятий, «пасу гыч кевыт марте» шонымашым илышыш пуртымо сай пример. Тыште «Шойбулакский» племзаводын сӧснам ончышо предприятийжым ончыктыман.
Племзаводын пашаже таче кузе вораҥын толеш? Ончыкылан мо ышталтшаш? Тидын нерген кодшо кечылаште «Шойбулакский» племзаводым вуйлатыше Алексей Михайлович Комелин дене мутланышна.
Комплексым чоҥаш шонат
Предприятийын офисше Шойбулак селаште верланен. Эртыме корныжым ончалаш гын, племзаводым 1970 ийыште негызлыме, варажым Йошкар-Оласе «Йола» шыл комбинат дене пырля ушымо.
Племзаводышто тӱрлӧ пашам ыштат. Ик эн тӱҥжылан сӧснам шыллан ончен куштымым палемдыман. Кызыт сӧснам ончымо комплексышт Медведево, Оршанке да Советский районлаште верланеныт. Тидын шотышто паша вораҥеш, сӧсна ешаралтеш, комплекс чоҥалтеш.
– Сӧснам ончымо вич комплексыште кызыт чылаже 120 тӱжем сӧсна уло. Пытартыш комплексым 2020 ий ноябрьыште чоҥышна. Тудо Оршанке районышто Марий Руя ял деч тораште огыл верланен. Тушто кызыт 25 тӱжем сӧснам ашнена.
Тиддеч посна эше ӱшкыжым ӧрдыктараш тӱҥалынна. Кызыт 2 тӱжем ӱшкыжна уло. Российысе Ялозанлык министерстве тӱкан шолдыра вольыкым шыллан утларак кучылташ йӧным ыштен. Федеральный окса кӱшеш ты направленийлан полыш ойыралтеш. Тудын дене меат пайдаланена. Тыге ме кызыт ӱшкыж-влакын шогымо ик блокым ачалена, ноябрьыште пашам мучашлышаш да тушко вольыкым вераҥдышаш улына.
Свежа да сай качестван шылым ме Йошкар-Оласе шыл комбинатыш колтена. Тушто тудын дене тӱрлӧ шыл продукцийым ямдылат да ужалымашке луктыт, – палдарыш А.М.Комелин
Шурным куштат, комбикормам ямдылат
Озанлыкыште вес кугу паша – шурным куштымаш, комбикормам ямдылымаш. Тений 82 тӱжем тонн шурным ыштен налме.
– 20 тӱжем гектар мландыште шурным куштена. Тӱҥ шотышто шыдаҥым, шожым, отызан да технический культурым ӱдена. Лектыш куандара. Шурным шкан, тыгак комбикормам ямдылаш кучылтына. Вет комбикорма заводна уло.
Вес кугу лектыш: 2022 ийыште Медведево район Кугу Аксарка ял воктене нӧшмым ямдылыме селекционный рӱдерым почынна. Тудын тӱҥ задачыже: нӧшмым шукемдаш да тудын качествыжым саемдаш. Нӧшмым ужалыме пашам вияҥдаш тӱҥалынна. Ме тематический выставкылашке ушнена. Нӧшмым ямдылымына нерген республикыште веле огыл, тыгак моло кундемысе регионлаште пален налышт манын шонена.
Марий кугыжаныш университет, Прянишников лӱмеш Российысе агрохимий шанче институт (Моско олаште) дене кушкылым ӱяҥдыме, лектышым шукемдыме шотышто кылна пеҥгыде. Шанче-шымлыме институтла гыч нӧшмым налына.
2023-2024 ийлаште ме шурным коштымо комплексым тӧрлен пытараш, кокымшо комбикорма заводым да сӧснам ончымо 6-шо №-ан комплексым чоҥаш шонена, –каласкала А.М.Комелин.
Пашам ышташ сай йӧн
Кугу предприятийыште тӱрлӧ ийготан 640 еҥ пашам ышта. Самырык специалист-влакым тыште эре вучат. Кажне ийын Киров, Озаҥ, Чебоксар, Угарман ялозанлык академийлашке вакансий ярмиҥгашке лектын коштыт, предприятий нерген кумдан каласкалат да самырык-влакым пашаш ӱжыт.
Нуным туныкташ ямде улыт. Пытартыш жапыште Ялозанлык министерстве нунылан поснак кугу тӱткышым ойыра. Тидын шотышто поснак зоотехникым да тракторист-влакым палемдыман.
Пашаш толшо самырык специалист-влаклан 450 тӱжем теҥгем пуат, но тудым иканаште огыл, а икмыняр ий дене ужашын-ужашын пӧртылтат. Вуйлатышын мутшо почеш, кокла пашадар – 72 тӱжем теҥге. Ветеринар врач, зоотехник-влаклан эше утларак тӱлат.
«Шойбулакский» племзавод пашаеҥже-влак шотышто чот тырша, тӱрлӧ социальный полышым пуа. Пилотный проект почеш вес регионла гыч толшо специалист-влаклан чыла шотыштат йӧнан 44 пӧртым чоҥен пуэн. Тидын годымак Шойбулак ял шотан илемыште пачер-влакымат ойырат. Сурт оралтым шке чоҥаш шонышо-влаклан мландым льгото ак дене ужала.
Предприятий пашаеҥ нерген гына огыл, а тудын уло ешыж нерген шона. Тыште йоча-влаклан йочасадыште, школышто верым ойырат.
Племзавод пелен профсоюз уло. Мужыраҥмек, йоча шочмылан ешартыш оксам тӱлат. Тыгак концертыш, экскурсий дене тӱрлӧ вере лектын кошташ билетым ойырат да молат. Икшыве-влаклан тӱрлӧ мероприятийым эртарат.
Озанлыкыште кучылталтше технике-влак кызытсе илышлан келшыше, кугу куатан улыт. Кажне подразделений шке графикше почеш пашам ышта. Кеҥежым арняште куд кече тыршат гын, телым – вич кече. У комплексым чоҥымо, ӱдышаш мландым кумдаҥдыме дене специалист-влак эреак кӱлыт.
Самырык зоотехник
Параньга район Кугу Пумарий села гыч Елена Арсаева «Шойбулакский» племзаводышто ынде кудымшо ий зоотехниклан ышта. Марий кугыжаныш университетым тунем пытарымеке, тудо тӱрлӧ вере тыршен. Эн ондак Медведево районысо «Тепличный» организацийыште, варажым ты районысо ялозанлык управленийыште ыштен.
«Шойбулакский» племзаводышто тудо сӧснаиге шочмо секцийыште тырша, эн кугураклан шотлалтеш.
– Изиэм годсек вольыкым йӧратем, ялыштат ондак вольыкым ашненна. Сандене зоотехник профессийым ойырен налынам. Тыште пашам ышташ мылам келша. Секцийыште шымытын тыршена, чыланат самырык улына. Ме кандаш шагат ыштена. Икте-весылан эҥертена, сандене нелылыкым огына шиж. Пашам ышташ чыла йӧн уло: душ, бытовой химий, транспорт, спецвургем, ветпрепарат-влак.
«Шойбулакский» племзаводышто пашам ыштен, Йошкар-Олаште пачерым налынам. Сандене рӱдолаште илем.
Секцийыштына тӱж ава сӧсна-влак улыт, сӧснаигым ыштат. Ныл тылзе ме нуным ончена, эмлена. Варажым вес секцийыш кусарена. Тӱҥалтыште сайын ончена гын, варажым нуно кушкыт. Тунам пашадар кугурак лиеш, – мане Е.Арсаева.
Вольыкым ашныме паша кундемыштына вораҥеш. «Шойбулакский» предприятий сай лектышыж дене куандара, у кӱкшытыш шуэш. Кундемнам вияҥден колтымаште, ялозанлык пашам тӱзатымаште тудо Марий Элым Россий кӱкшытыштӧ чапландара.