Коваште чер тӱрлӧ лиеш: иктым кӱчык жапыште эмлат, весе, шкеж нерген палдарыде, айдемым шолып авалта да колымаш мартеат шуктен кертеш. Коваште чер-влак дене Звенигово район Красногорский посёлкысо 1-ше номеран эмлымверын тӱҥ врачше дерматолог Н.Янгелова палдара.
Пациент-влак могай гына йодыш дене приёмыш огыт тол. Но пытартыш жапыште дерматологий аланыште онкологий чер утларак шарлен манын кертам. Статистикым ончалаш гын, чыла тӱрлӧ онкологий чер кокла гыч ик эн шарлышылан лач коваште ракым шотлыман.
Кум «эн»
Эн чӱчкыдын базалиома вашлиялтеш, вес семынже тудым коваштысе базальноклеточный рак маныт. Базалиома, шукыж годым шкеж нерген палдарыде, икмыняр ий дене коваштыште кушкын кертеш. Утларакшым шӱргыштӧ лиеш. Илалше-влак ты чер дене чӱчкыдынрак черланат. Тыгай рак коваштыште эрозий (коваштысе дефект) семын палдырна – кына але йошкарге тӱсан тамга лектеш, тудо ок тӧрлане. Врач дек каяш да эмлаш огыл гын, тудо эркын шарла да коваштын келгырак ужашыжым «авалта».
Коваштысе плоскоклеточный манме рак тыгак чӱчкыдын вашлиялтеш. Ты чер писын шарла. Тӱрвыштат лиеш, садлан тӱрвыштӧ лӱмӧ лектын да кужу жап ок тӧрлане гын, врач дек приёмыш кайыман.
Кумшо верыште – меланома. Тиде пеш лӱдыкшӧ онкологий чер, шке жапыштыже эмлаш огыл гын, колымаш мартеат шуктен кертеш. Меланома утларакшым шочмо палысе клетке гыч вияҥаш тӱҥалеш. Садлан шочмо пале-влакым эре эскерыман. Тӱҥалтыш стадийлаште ты чер шкеж нерген нигузе ок палдаре. Черын шарлымыж нерген лӱмын шымлымашым эртарымек гына пален налаш лиеш. Садлан коваштыште иктаж вашталтышым шекланенда гын, дерматолог дене тергалтса.
Чер молан вияҥеш?
Онкологийын вияҥме тӱрлӧ амалым ончалаш гын, экологийым ончыл верыш шындаш лиеш. Ме утларакшым кевытысе кочкышым кочкына, шыл ден шӧрымат, телым пакчасаскамат кевытыште налына. А кочкыш сатум кужу жаплан арален кодаш манын, производитель-влак тӱрлӧ ешартыш дене пайдаланат.
Айдеме чӱчкыдын тургыжлана, ойгыра, организмже стресс дене тӱкна гын, онкологий чер авалтен кертеш. Тукымышто рак чер дене черланыше-влак лийыныт гын, шекланыман, жапыштыже тергалтман.
Вашке – шошо. Кече шыратен ончаш тӱҥалеш. Ультрафиолет излучений коваштылан кугу эҥгекым конда, тудо черлан шарлаш шӱкалтышым ыштен сеҥа. Сандене пелтыше кече йымалне коштмо годым, поснак шошым да кеҥежым, капым кече деч аралыман. Лӱмын кремым йыгыман, SPF показатель 4-50 лийшаш. Кеҥежым гын кечывалым 11 гыч 16 шагат марте тура кечыйол йымалне лияш ида тырше. Тиде пагытыште кече поснак чот ырыкта. Кеҥежым пляжыште шыратарен кийыше-влак ятырын улыт, южышт маленат колтат. Тиде моткоч лӱдыкшӧ – коваштым кече йымалне утыждене кӱкташ гын, онкологий чер вияҥын кертеш.
Шочмо пале вашталтын гын
Капысе шочмо пале-влакым эре шекланыман. Нуным сусыртымо деч аралыман. Тыгай палын тӱсшӧ вашталтын, тудо кушкаш тӱҥалын, коршта але лӱгышта гын, специалист деке приёмыш кайыман.
Шочмо палым пӱчкын кораҥдаш лиеш мо? Пациент-влак тыгай йодышым чӱчкыдын пуат. Лиеш. Но тылеч ончыч тудым тергыман. Дерматоскоп (коваштым шымлаш полшышо лӱмын аппарат) дене ончымеке, пален налаш лиеш: шочмо пале лӱдыкшӧ але уке. Палым пӱчкын кораҥдыме деч ончыч онколог дене тергалташат уто огыл.
Дерматоскопийым врач-дерматолог эртара. Тыгай тергымашым поликлиникылаште але Республикысе кожно-венерологический диспансерыште ыштат.
Иктешлен каласаш гын, палемден кодынем: капыштыда иктаж-могай тамга лектын але шочмо пале вашталташ тӱҥалын гын, «эрта» манын жапым шуйкалыман огыл – врач дек кайыман. Шкендам аралыза да таза лийза!
Н.Янгелован альбомжо гыч налме фото.