Марий Турек район Сысоево ялыш мийыме годым Музуровмыт еш дене палыме лийым. Зинаида Моисеевна ялысе книгагудышто пашам ышта. Леонид Васильевич школышто ОБЖ урокым вӱда, ешартыш шинчымашым пуышо рӱдерыште – ече дене тренер. Нуно Сысоево деч кок меҥге тораште верланыше Изи Мунамарий ялыште илат. Вате-марийым ужмеке шоналтет: тыгай еш шукырак лийже ыле. А нунын ваш-ваш ончал колтымыштым, шыман кутырымыштым ончен куанет.
Ик омсам огыт поч гын, весыш тӱкалта
«Кидыштыже паша шолеш», – маныт пашам йӧратыше, тыршыше айдеме нерген. Зинаида Моисеевна дене палыме лиймекат, лач тыгак шоналтышым. Тудо ик минутымат яра шинчен ок керт, мом-гынат эре ышта. Иканаште коеш: озаватын мӧҥгыштыжат, пашаштыжат – чыла шке верыштыже, чыла вереат ару. Нелылык деч лӱдын ок шого, шонымо семын ок лек гын, вес йӧным кычалеш. Ик омсам огыт поч гын, весыш тӱкалта.
З.Музурова изинек Арбор селасе книгагудыш коштын. Тушто аважын йолташ ӱдыржӧ Зоя Алексеевна Семёнова пашам ыштен. Ӱдырлан приключений жанран книга-влакым лудаш, тӱрлӧ журналым ончаш келшен.
– Авам мыйым библиотекарьлан тунемаш колташ эре шонен. Тудо шкежат тиде профессийым налнеже улмаш, но ондакак ава деч посна кодмылан кӧра школ деч вара тунемаш каен кертын огыл. Тыге мый, Карлыган школым пытарымеке, Йошкар-Оласе культпросветучилищын студентше лийым. Дипломым налмеке, Арбор школысо книгагудыш пашаш толынам. Кӱшыл шинчымашым МарГУ-што налынам, – каласкала З.Музурова.
Изи Мунамарий ялын качыжлан марлан лекмеке, Зинаида Моисеевна Сысоево ялыш пашаш куснен. Ятыр ий Марий Турек районысо ешартыш шинчымашым пуышо рӱдерын Сысоево филиалыштыже педагоглан тыршен. А кызыт Сысоево книгагудышто пашам ышта.
– Книгагудышто кок пашаеҥ улына. Тений кеҥежым отпуск жапыште ремонтым ыштышна. Мыланна волонтёр-влак полшаш коштыныт, пелашемлан кугу таум ойлем. Книга стеллаж-влакым, пырдыжым тӧрлен чиялтенна. Тидын годымак тӱрлӧ мероприятийым ямдылаш да эртараш кӱлын.
Шке пашам йӧратем, садланак, очыни, нойымым ом шиж. Паша верем моторрак лийже, еҥ-влак мемнан дек кумылын коштышт манын тыршем. Кажне шошым оралте йыр мотор пеледышым шындылына, кумдыкым тӱзатена. Тунемше-влак книгагудышкына эре толыт, нунын дене пырля тӱрлӧ мероприятийым эртарена, конкурслаш ушнена. Клуб дене пырля пашам ыштена, кажне гаяк пайремлан мероприятийым ямдылена. Книгагудо пашаеҥ лач книгам гына пуэден ок шинче. Южгунам тунар шуко паша погына, кузе гын чыла ыштен шукташ, шонет, – каласкала библиотекарь.
Вуйушым кандараш, тӱрлӧ оккӱл шонымаш деч утлаш манын, Зинаида Моисеевна Сысоево гыч Изи Мунамарий марте йолын ошкылеш. Тудын мутшо почеш, оласе илыш нерген шкежат, пелашыжат ик ганат шонен огытыл. Яндар южым, мотор пӱртӱсым оласе пачерлан вашталтымышт ок шу.
Икшыве дене кылым муын моштыман
Леонид Васильевич изинек спортлан шӱман кушкын. Уло илышыжат лач спорт дене кылдалтын. Марий Турек районысо ешартыш шинчымашым пуышо рӱдерын Сысоевысо филиалыштыже ӱдыр-рвезе-шамычым ече дене кошташ шӱмаҥда. Нунышт таҥасымашлаште ончыл верыш чӱчкыдын лектыт.
– Изинек ече дене кошташ йӧратем. Тидлан икымше тренерем Геннадий Николаевич Казанцевлан тауштем. Школышто тунемме годымак футбол, баскетбол дене таҥасымашлаште районын чапшым араленна.
Кажне икшыве дене кылым муын моштыман. Нунылан шкежат сай примерым ончыктыман. Тренировко годым ӧрдыжыштӧ ончен ом шого, шкежат ечым чием, – манеш Л.Музуров.
Паша – эн сай терапий
Музуровмыт кум эрган ача-ава улыт. Максим МЧС службым ойырен налын, Антон компьютерлан шӱман, Волгатехым тунем пытарен. Женя нылымше классыш вончен, тудо сӱретлаш кумылан. Ешыште чылан спортым йӧратат.
– Эрге-влакым ончен куштымаште пеҥгыдырак лийман. Мый чылажымат шот дене, шке жапыштыже ышташ йодшо ава улам. Ачаштат тыгаяк. Но поро мут нергенат мондыман огыл. Неле гын, лыпландарыман, сеҥымашыштлан пырля куаныман. Рвезе-влакым изинек пашалан туныктен куштенна. Мый эре ойлем: эн сай каныш – тиде ик пашам весылан вашталтымаш. Вуйуш дене пашам ыштен нойымеке, мӧҥгысӧ сомыллан пижаш лиеш. Суртыштына пашам ӱдырамашынлан да пӧръеҥынлан ойыркалымаш уке. Эргына-влак арулыкымат эскерат, кочкашат шолтат. Кызыт, кушкын шумекышт, чыла шке ыштен моштат, тидлан мыланна таум ойлат. Ешыште чылан иктеш чумыргымеке мыланна – эре пайрем. Сийым погена, тулеш шылым кӱктена, родо-тукымнам ӱжына, – ойла Зинаида Моисеевна.
Озавате, эрдене кынелын, ешыжлан тутло кочкышым ямдыла. Вате-марий эр гыч кас марте пашаште улыт. Ончыч вольыкым ашненыт гын, кызыт – чывым гына. Кеҥежым Зинаида Моисеевна тӱрлӧ мотор пеледышым шындылеш. Телым йӧратыме кидпашажым кучен шинчеш, марий тӱрым тӱрла. Шкаланже тувырым, шовырым тӱрлен. Тыгак сӱанлык солык-влакым, курчак тувырым ожнысо марий тӱр дене сылнештарен.
А кастене ӱдырамаш уло кумылын книгам лудеш. Пытартыш жапыште япон писатель Харуки Муракамин книгаже-влаклан шӱмаҥын.
– Шукерте огыл книгагудышкына ик ӱдыр толын ыле, тиде писатель нерген каласкалыш, мыланемат оҥайын чучо. Ончыч «Дэнс, дэнс, дэнс» книгажым лудым, но чылажымат раш умыленам манын ом керт. Вара «Норвежский лес» книгалан «пижым», тудыжо келшыш. Ты авторын книгаже-влакым лудмеке, тусо сюжет нерген ятыр жап шонен коштат, шке семынет мом-гынат вашталташ, ешараш кумыл лектеш. Садлан книгам лудаш ӧрканыман огыл, – манеш озавате.
Музуровмытын ойлымышт почеш, пиалан еш илышын формулыжо уке. Ешыште чылажат лиеш: ӱчашетат, туманлетат. Каласымышт почеш, Леонид Васильевич ден Зинаида Моисеевна коктынат «пудешталтше» койыш-шоктышан улыт. Но нуно шкешт тидым умылат да лекше умылыдымаш деч вашке утлат. Тыгай годым икте-весылан сырен кайыман огыл, ваш кутырыман, кӧлан мо ок келше, умылыман. Вате-марийлан ик ойыш шуаш полшышо эн сай йӧн – иктаж-могай сомылым пырля ышташ. Тыгайже ялыште эре лектеш.
Еш альбом гыч налме фото.