Йошкар-Олаште «Сердце матери» мер толкынын Марий Элысе ший волонтёржо-шамыч СВО участник-влак дене вашлиймашым чӱчкыдын эртарат. Кодшо арнян отпускыш толшо «Мирный» позывноян Саша Смирнов дене черетан вашлиймаш лие.
Тушко салтак Таисия пелашыж дене толын ыле, волонтёр-влаклан ик пакет мороженыйым конден. Нунат унам вашлияш ямдылалтыныт, ӱстелым погеныт, чайым шолтеныт. Мутланыме годым толкынын чолга еҥже-влак тудлан тӱрлӧ йодышым пуэденыт, мемнан тыныслыкна верч пеҥгыдын шогымыштлан тауштеныт.
Фамилийжылан келшыше
«Мирный» СВО-ш каяш мобилизоватлалтше-влак деке шке кумылын ушнен. Тудо Советский район Вечын села гыч, пелашыж дене ныл икшывым ончен куштат. Салтак пехотышто служитла, командирын алмаштышыже. Пехотышто службым эртыше салтак-шамыч окопышто илат мане.
– Эн ончыч СВО-лан полшен шогышо чыла еҥлан тауштынем. Нунын тӱрлӧ семын полшымыштым ме моткоч аклена. Кушто мый улам, тушко гуманитарный полыш эреак миен шуын. Мый шкеак тудым налаш коштынам да салтак-шамыч деке шупшыктенам. Пехотышто уламат, пеҥгыдын каласен кертам, кажне колтымо пуда, чоҥымо материал да ӱзгар чот кӱлешан. Нунын дене блиндажым чоҥенна, илыме условийнам саемден кертынна, – мутланымашым тӱҥале тудо.
Варажым А.Смирнов деч молан лачшым «Мирный» позывнойым ойырымыжо шотышто палдараш йодна. Тудо тыге мане:
– Эше Ульяновскышто ученийыште лиймына годым мыланна шканна позывнойым шонен муаш кӱштеныт ыле. Тудо йоҥгыдо, утыжым кужу огыл, лийшаш маныныт. Ушышкем Мирный ола вигак толын. Адакшым фамилием – Смирнов, тудын мутвожшо «мир». Садлан тыгай позывнойым ойыренам. Тушто тӱҥ шотышто позывной лӱм дене вашла ойлена. Но кӧ улмынам чылт мондаш огыл манын, коклан ачалӱм але фамилий дене лӱмдена.
Дрон-влак шуко чоҥештылыт
«Мирный» моло мобилизоватлалтше салтак-шамыч семынак Украиныште ынде ятыр жап тушман ваштареш шога. Мийыме почеш могай ситуаций лийын, кызыт тушто кузерак, йодыштна. Вашмут тыгерак йоҥгыш:
– Кузе служитленна, тугак служитлена. Кӱшыч могай приказ толеш, тудым шуктена. Тушто тӱрлӧ кӱлеш-оккӱл нерген шонкалымаш уке. Южгунам позицийым чӱчкыдын коден каяш логалеш. Адак вес вер деке тунемман. Но ме тидланат тунемын шуынна. Чыла вереат айдеме семын илаш тыршена: кочкашат шолтена, малаш верымат келыштарена. Тушманынат наступленийже тӱрлӧ семын эрта. Ик кастене кайык мурым колыштына гын, вес кастене муро йоҥгымым колаш огеш лий. Мемнан пылышна ден шинчана тӱҥ аралтышна улыт. Кызыт тушман дроным пеш шуко колтедылеш. Ончыч тынаржак ок шижалт ыле. Але, колтеныт гынат, йырым-йыр мо ышталтмым веле эскереныт. Дроным виктарыше-шамычат профессионалла чучыт. Тушманын дроным колтымыжым тора гычак ужына да колына. Нунын дронышт мемнан деч ойыртемалтеш, вес семын шоктен чоҥешта.
Ик ий да кок кече
Саша Смирновын ойлымыж почеш, салтак-влак кажне кечым куанен вашлийыт. Тыгодым вуйыштышт уто шонымашым огыт кучо, ончыкылыклан кугу планым огыт чоҥо. Чыла нерген шонаш тӱҥалат гын, тушманым шекланен от шукто, манеш. Тудын пелашыжат тыгаяк шонымашан. Кӱлеш-оккӱл нерген вуйым ом аҥыртыл мане.
– Мемнан кок ӱдырна да кок эргына улыт. Кугуракшылан – 11 ий, эн изижлан – ныл ий. Икшыве-шамыч тӱрлӧ кружокышто шуаралтыт, нуно жапым пайдалын эртарат. Конешне, ачаштын тораште улмыжо нунын да мыйын чонем туржеш, но ме сайлан ӱшанена. Сашан СВО-ш каяш шонымыж нерген ойлымеке, ончыч тореш лийынам. Но тудо мыланем «Ме огыл гын, кӧ элнам арала, тушманым пытара» манын. «Ик кай манам гын, кодат мо?» йодынам тудын деч. Тудо «йӧра, кае» вашмутым колмешкыже шоналташ жапым пуэн. Кӧнаш логалын. Саша пытартыш отпуск деч вара ик ий да кок кече мӧҥгыштӧ лийын огыл. Ты ганат отпускыш толмыж нерген пален огынал. Толмыж кечын йыҥгыртен да шым шагат каслан мончам ямдыле, шашлыкым жаритлена, манын. Йыҥгыртымыж годым изирак икшывына воктенем лийын, мутланымынам колын. Тудо иза-акаже-шамычлан ачашт толмо нерген увертарен. Чот йывыртеныт, – мутланымашке ушныш Сашан Таисия пелашыже.
Ялысе-влак чытыше улыт
Специальный военный операцийыште тӱрлӧ ийготан салтак-шамыч улыт. «Самырык рвезе да илышым ужшо пӧръеҥ-влак коклаште ойыртем шижалтеш мо?» –йодна Смирнов деч. Тудо тыге вашештыш:
– Кеч-могай еҥ, иктаж-сомылым ыштен ончымеке, тудым сайын шукташ тунемеш. Элыштына ты закон почеш курымла дене илат. Садлан СВО-штат тиде шижалтеш. Тыгодым айдемын ийготшым шотыш налман огыл, шонем. Лий тый кеч 20 але 40 ияш. Шонен моштет, кид-йолет пашам ышта гын, чылалан тунемат: тушман ваштарешат кредалат. Мутлан, мемнан дене пырля 22 ияш рвезе служитла. Ме ынде кокымшо ий пырля улына. Тудын мудреч улмыжлан южгунамже ӧраш веле кодеш. Самырык, илышым умылаш веле тӱҥалше манын от шоналте. Чыным каласаш гын, ялыште шочын-кушшо-влак чытыше улыт. Нунын кид-йолыштат чыла пашалан толеш, уш-акылыштат виян, кеч-могай ситуацийыштат шотым вашке муын моштат.
«Тушто ынде ятыр жап улыда. Эн кугу шонымашда могайрак лийын?» – йодыш йоҥгалте.
– Кум тылзе дене мушкылтде илет гын, конешне, мончаш пураш эн кугу шонымаш лийын. А такшым эрдене мален кынелынат, кечым вашлийынат гын, пиалан улметым шижат. Тугеже шке ончылнет тачысе кечылан шындыме вес задачым шуктыман, шоналтет. Мемнан да тендан коклаште ойыртем икте веле: ме служитлена, те тыглай илышым иледа, – Смирновын вашмутшо лие.
«Мирный» дене мутланыме годым тудын кеч-можымат шонен ыштымыже, лӱддымӧ койыш-шоктышан улмыжо, Шочмо элым йӧратымыже шижалтыч. 7 июньышто тудо уэш сӧйыш каен. Тыгай пӧръеҥын кызыт пӱрымашыже. Ме тудым да элнам аралыше чыла салтакнан пӧртылмыштым вучена!
Авторын фотожо.