31 октябрьыште Йошкар-Оласе Мер-политике рӱдерыште тенийsсе шыже призыв дене палдареныт. Журналист-влак дене вашлиймашке Марий Эл Республикын военный комиссарже Ю.В.Аксенов, Военно-врачебный экспертизе рӱдерым вуйлатыше Р.А.Фаизов, Марий Элысе Военный комиссариатын еҥ-влакым военный службылан ямдылыме да призыв пӧлкажым вуйлатыше В.В.Фоминых толыныт.
Шыже призыв дене кылдалтше мероприятий-влак молгунамсе семынак РФ законодательствын палемдыме радамже дене да жапыштыже лийыт. «Призывник-влаклан да нунын ача-аваштлан каласынем – призыв деч лӱдман огыл, но тудлан ямдылалтман. Ончыкылык салтак-влаклан службым эртыме годым боевой подготовкышто сай лектышым тыланем. Россий Вооружённый вийын элитный войскалаштыже службым эрташ кумылан самырык еҥ-влакын шонымашышт тек шукталтеш», – ойлен Ю.В.Аксёнов.
Частичный мобилизацийлан кӧра тений РФ Президент В.В.Путин 30 сентябрьысе указше дене призыв жапым ик тылзылан кусарен – призыв 1 ноябрьыште тӱҥалын, молгунамсе семынак 31 декабрьыште мучашлалтеш.
Ты жапыште военный службыш 18-27 ияш еҥ-влакым налыт. Марий Эл Республик Правительствым Вуйлатышын распоряженийжылан келшышын, республикысе призывной комиссий, районласе 14 да ола округласе кум призывной комиссий-влак пашам ышташ тӱҥалыт.
Тений ноябрь-декабрьыште военный службыш призыв почеш 700 наре рвезым наҥгайышаш улыт. Ноябрь кыдал гыч нуным Касвел военный округыш колтат. Призывыш логалше военнослужащий-влакым Вооружённый вийын тӱрлӧ войскашкыже колтат, утларакшым – сухопутный войскалаш. Элитный манме войскалаште службым эрташ кумылан еҥл чыла шотыштат чот ямдылалтше лийшаш.
Призывник-влакым воинский частьын учебный соединенийлашкыже колтат. Тушто военный технике дене палдарат, военный учётный специальностьлан туныктат. Ученийым эртымекышт, нуно военный подготовкылан келшен толшо войскаш военный службыш каят.
Тенийысе шыже призыв дене палдарымеке, Ю.В.Аксёнов журналист-влакын йодышыштлан вашештен.
– Шке эргыштым армийыш ужатыше ача-ава-влакым эн ончыч ик йодыш тургыжландара – икшывышт СВО эртарыме верлаш логалын кертыт мо? Мутлан, пел ий служитлымеке, салтак контрактым подписатла да лӱмын военный операцийыш кая. Тыгай лийын кертеш?
– Призыв почеш службыш логалше салтак службым частьлаште да соединенийлаште эрташ тӱҥалеш, лӱмын военный операций кайыме зоныш тудым огыт колто. Тиде Верховный главнокомандующийын кӱштымыж почеш шукталтеш.
– Салтак-влакым службылан ойырен налме критерий-влак молгунамсе гаяк улыт?
– 51-ше номеран федеральный законлан келшышын, призыв почеш военный службыш наҥгайышаш граждан-влак медосвидетельствованийым, профотборым эртышаш улыт, тылеч вара районысо призывной комиссий ончыкылык салтак шотышто пунчалым луктеш.
– Срочный военный службым эртыше салтак контрактым подписатлен кертеш?
– Федеральный законлан келшышын, «призыв почеш службо» шомак уло. Гражданин тыгак контракт почеш шке кумылын службым эртен кертеш. Тиде кок тӱрлӧ категорий, нуным лугыман огыл. Нормативный актлан келшышын, призывлан келшен толшо ийготыш шушо гражданинын кыдалаш профессиональный але кӱшыл шинчымашыже уло гын, призыв почеш службо олмеш тудо контракт почеш добровольный службым ойырен налын кертеш. Призыв почеш службо 12 тылзе шуйна гын, контракт почеш добровольный службо – 24 тылзе.
– Альтернативный гражданский службым эрташ кумылан-влак тений улыт?
– Тенийысе шыже призыв годым ик еҥ альтернативный службым эрташ тӱҥалеш, тыгай службо 18 тылзе шуйна.
– Спортрото-влак лийыт?
– Россий Вооружённый вий рвезе-влаклан воинский учётный специальностьым налаш, службым контракт почеш умбакыже шуяш йӧным пуа. Спортрото-влак кажне воинский округышто улыт. Но тушто службым эрташ шонышо еҥын спорт аланыште кугу сеҥымашыже лийшаш.
Тыгак 17 научный рото уло, тушечын кандашыже Анапа оласе технополисыште верланен. Тыгай ротылаште Марий Эл гычат призыв почеш службым 19 еҥ эртен. Научный ротыш службыш логалаш манын, Россий Обороно министерствын сайтышкыже йодмашым колтыман. Самырык еҥын возымо шанче пашаже-влак лийшаш улыт, шымлыме пашан лектышыже Вооружённый вийлан пайдам кондышаш, мутлан, тыгай шымлыме паша беспилотник, ударный комплекс дене кылдалтшаш.
– Призыв почеш службыш логалше рвезе-влаклан мобильный телефон дене пайдаланаш лиеш?
– Нине устройство-влакын сай могыржат, удажат улыт. Кызытсе самырык тукым смартфон, соцкыл деч посна илен тунемын огыл. Но смартфон-влак озаштын кушто улмыштым пален налаш разведкылан пеш сайын полшат. Садлан призывник-влаклан кнопкан проста телефон дене пайдаланаш темлена.
– Пандемийлан кӧра кок ий почела ончыкылык салтак-влакым ача-аваштлан, родо-тукымыштлан кӱлеш семын ужаташ йӧн лийын огыл. Тений тидын шотышто кузерак лиеш?
– Маскым чийыме режимым чарыме гынат, коронавирус чер нигуш йомын огыл. Сборный пунктыш чер ынже логал манын, правил-влакым шуктымым тергаш тӱҥалына, рвезе-влак коронавирус черым пален налаш полшышо тестым эртышаш улыт. Нунылан вакцинацийым эрташ темлена.