Кече таче теҥгечысе гай лӱп-лӱп шокшо огыл, кечыгут ласка-а-а гына, мардеж коклан-коклан выж-ж-ж да вуж-ж-ж пуал колта…
Кас лишан изурем йолгорно дене поче-поче кок ӱдыр йоча изаакаштын лаптала модмашке вашка. Ирукшо Зинук деч ик ият пелылан кугeрак гынат, капкыл дене ик ияшла койыт.
– Ой! Окса, окса! – изирак мардеж шулдыреш пижын толшо да трукышто мучыштен камвочшо кагаз оксам кидышкыже налын, Зинук куанен тӧрштылеш.
– Ончыкто, ончыкто, – ӱшаныдымын шӱйжым шуялта Ирук. – Чына-а-ак, витле теҥге-е-е!
– Палет, Ирук, чечас кевытыште йӱштӧ лимонадым налына да модмашке чошена, моло дене пырля йӱына. Теве, ужат! Ужат, кузе акамыт куанат, – Зинук пӱжалтше саҥгажым, нершулдыржым ик кидше дене ӱштеш, а весыж дене оксажым ик велке да вес велке савыркала.
– Уке-е, уке-е-е. Тыге ок лий, ондак тудым кугыеҥлан ончыктена, – Ирук оксам ончыштеш. – Ковам эре ойла: «Ме шуко палена, шуко моштена, мемнам колышташ кӱлеш…» Адакшым ала локтымо? Мыйым гын уремыште погкален кошташ мӧҥгыштӧ чарат: тӱрлӧ кийылтеш, маныт – шӱвал шуат да монь…
– Тыгат лиеш мо-о?.. Кузе лийман тугеже? Кызыт мыйын ачам ден авам пашаште улыт, кугуракше акам веле, – ӧрмалген шогалын Зинук.
– Айда мемнан деке каена, ковам мӧҥгыштак, – Ирук Зинук деч оксам шупшын нале да корныжым мӧҥгӧ могырышкыла савырале.
– Ай-да-а-а, – кӧныш йолташ ӱдыржӧ.
«Шӱвал шуат да монь маны-ы-ыт, мый тыгайым колын омыл але-е. Такшым оксаже шӱвылвӱдан огыл ыльыс. Тугеже локтымо!» – Зинукын вуйыштыжо корно мучко пӧрдеш, йолташыжын капка ончыко миен шумымат ыш шиж.
– Ковай, ме изурем корнышто оксам муынна! Ончал, витле теҥге! – Ирук, теҥгылыште шинчыше коваж дек куржын миен, оксам шуялтыш.
– Тый муынат? – Плаги ала-молан оксам вигак запон кӱсенышкыже чыкалтыш.
– Такшым… Такшым Зинук муын… Тудо эре «Ме йолташ ӱдыр улына – чыла лош пайлыман» манын ойла да… – коважын шинчаш ончен, чарналт-чарналт ойлыштеш изи ӱдыр.
– А-а, тугеже тый огыл? Зинук? Конешне, конешне, йолташ ӱдыр улыдас. Садлан чылажымат иктӧр пайлыман, – шоҥгыеҥ, шонен шогылтде, кагаз оксам покшеч кушкедат, ик пелыжым Зинуклан, весыжым Ируклан шуялтыш. А шкеже, капкам почын, кудывечыш пурен йомо.
Кок йоча, нимомат ышташ ӧрын, теҥгылеш вераҥе.
«Ынде кевытыште тыгай оксалан напиткыжым пуат мо?» – Зинук йолташ ӱдыржӧ деч йодмо олмеш вес йодышым пуыш:
– Ирук, коватше молан оксажым ончыч запон кӱсенышкыже пыштыш?
– Ала… Ом пале…
– А-а, тый от пале гын, мый палем! Тиде окса шӱвал шумо огыл, а локтымо лийын, а коват тӧрлатыш. Шке ойлышыч вет: коват шуко пала, шуко мошта. Раз, два, кӱсеныш чыкалтыш – и чыла паша.
Тыгодым ваштареш сурт гыч мыскарам ышташ йӧратыше Микыта кугыза койылалтыш. Тудыжо кузе лекте, туге йоча-шамычым ужын мутланаш пиже:
– Колой-шамы-ы-ыч, вараксим гай мом вычыматыл шинчылтыда-а-а?
– Теве, лимонадым налнена ыле, – тӱшкан вашештен, Зинук ден Ирук иканаште кок кагаз лаштыкым шуялтышт. Тунамак юл-ти-ик теҥгыл гыч волен шогальыч.
– Ой, калта-а-ак, кӧ тыге оксам локтылын? – вудымата пӱйдымӧ кугыза. – Пуыза-ян мыланем. Чыталтыза тыште, мый вашке, чечасак… Раз плюнуть, – оксам налын, мӧҥгыжӧ пурыш. «Кузе локтымо? – огеш умыло Зинук, адакат вуйдорыкшым пудыратылеш. – Тугеже Плаги ковай тӧрлен ыш керт?»
– Ирук, колат, коват чыла ыштен ок мошто. Теве Микыта чочой «локтымо» мане.
– «Локтымо» огыл, «локтылын» мане огыл мо? – тӱрвыжым чумыртыш Ирук.
Изиш лиймек, шоҥгыеҥ, тичмаш витле теҥгеаш оксам кидеш кучен, уремыш лекте. «Айста» манын, вуйжым кевыт могырышкыла лупшале.
Кевыт кӧргыштӧ, пӧръеҥын кевытче деке чакырак миен, ала-мом ойлымыжым йоча-шамыч ышт кол. Тиде жапыште нуно коктынат, парнявуйыш шогалын, прилавке ӱмбалан шарен оптымо сатум пе-ешак ончыштыч.
Трук кевыт оза Зинуклан лимонадым да сдачыжлан икмыняр кампеткым шуялтыш. Зинук, шонен шогыде, кампеткым йолташ ӱдыржӧ дене иктӧр пайлыш, утыжым Микыта чочойлан тау манын шуялтыш.
Юалге напиткым налмеке, Зинук ден Ирук изурем йолгорно дене лаптала модмашке шикшалтыч…
– Акай, акай, ме шаҥгак толына ыле, но корнышто локтымо оксам муынна. Вара… – пӱжалт пытыше Зинук, шӱлешт-шӱлешт, акажлан мо лиймем нерген рат дене каласкала.
– Микыта чочой раз плюнуть мане. А «плюнуть» марлаже «шӱвалаш» лиеш вет, акай? – умылынеже Зинук.
– Шӱвалаш, шӱвалаш, – лимонад йӱмӧ гутлаште Зинукын акаже шыргыжале.
Тугеже Микыта чочой саде локтылмо оксатым шӱвал шуэн. Вес гана кӧ тудым муэш, ала? Ирук дыр… Йолташ ӱдыремыс, чыла иктӧр, черет дене лийшаш, – шоналтыш Зинук.
Светлана АЛЕКСЕЕВА.
Медведево район.