Пелэҥер ял Медведево районысо «Шойбулак» ял шотан илемыш пура. Йошкар-Ола деч 8 меҥге тораште веле верланен. 1839 ийыште шочын, тунам 10 пӧрт, 16 пӧръеҥ лийыныт. 1898 ийыште Пелэҥер выселкыште Курыкнур гыч 93 еҥ илен, латвич ий гыч 155 еҥ марте ешаралтын. 1919 ийыште паша артельым почыныт. Я.Давыдов чодыраште мӱкшотарым кучен. 1922 ийыште кресаньык-влак 21 имньым, 25 ушкалым, 25 шорыкым ашненыт. 1924 ийыште ялыште 156 еҥ илен, чылан марий лийыныт. 1931 ийыште «Пелэҥер» колхозым почыныт, 18 пашазе лийын. . 1943 ийыште Пелэҥер ялыште 96 еҥ, 1974 ийыште 130 еҥ иленыт. Ял деч тораштак огыл Пелэҥер лесничестве пашам ыштен. 1974 ий гыч «Шойбулак» озанлыкыш пура. 2002 ийыште ялыште 49 суртым шотленыт. Шукерте огыл фотокорреспондент Иван Речкин дене ты ялыш миен коштна. Кугорнышто «Пелэҥер» манын возымым ужмек, а молан «пеле», «тичмаш» огыл, шоналтышна да ялын тачысе пӱрымашыжым пален налаш кумыл лекте.
Ик уреман ялыште шып, ик пият ок опталтетел, ик еҥат уке манме деч ик пӧръеҥ ошкыл толеш ыле. Чарнен шогалмек, тудо аптыраныш витне, марла пелештымек, шыргыжале, мутланымашке ушныш. Михаил Владимирович Давыдов тыштак шочын-кушкын. Ешыж дене Йошкар-Олаште ила, а кеҥежлан эреак шочмо суртышкыжо илаш толеш. Кызыт 80 ияш аваже шкет кодын, садлан эрге – тудын пеленже.
«Ялыште пенсионер да дачник-влак гына илат. Чылаже 41 сурт уло. Ик ешыште гына кок йоча кушкеш, нуным ача-авашт Шойбулак школыш тунемаш машинашт дене шупшыктат. Ялна сӧрал верыште верланен гынат, еҥ-влак Йошкар-Олашке але вес вере каеныт. Мланде йымач газпучым шупшмо, вӱдым пӧртышкышт шукын пуртеныт, тават уло. Корнынам тыгыде кӱ дене шарыме. Капка ончылно ужар шудо кушкеш. Вольыкым ашныше уке, садлан кӱтӱ ок лек. Тышке утларакшым каналташ, пакчашке саскам шындаш толын коштыт», — мане пӧръеҥ.
Ялышке пурымаште шинчалан памятник перна. Но тудо ала-молан еҥын кудывечыште шке олмыжым муын. Тиде изиш ӧрыктарыш. Михаил Давыдов тыге умылтарыш: «Кугу сарыш кайыше, тушто илышыштым пуышо, тыгак сарын участникше-влакын лӱмыштым возыман ты памятникым ял калык поро шарнымашлан шогалтен. А кунам дачылан мландым налше лектын, тудын участкышкыже тиде памятникат пурен. Ынде туге лектеш, еҥын кудывечыште ялын чап верже верланен. Пӧртын озаже кажне кечын кудывече капкам комдык почын кода, тек эртен кайыше-влак памятник воктене вуйыштым сават. А кас шумек, капкам петырат. Ты гана шкешт толын кертын огытылат, мый капкам тӱкылаш ошкылам», — мане Михаил Владимирович.
Памятник воктеке миен, меат вуйнам савышна. Кудывече, пакча ару улыт, йырваш пеледыш-влак пеледалтыныт. Мыланна суртозан шотан, поро улмыжо (шкенжым ужын огынал гынат), шижалте. Ыштыш-кучыш пашаже ош тӱс дене волгалтше памятниклан, сарыште лийше-влаклан пагалымашым ончыкта.
Михаил Давыдовлан «Кугарня» газетнам пӧлеклышна да чеверласен кудална. «Те Медведево районын Оршанке чек дене ушнышо пытартыш ялыштыже лийында», — мане у палымына.
