18-22 февральыште республикыштына «Молодые профессионалы» (Worldskills Russia) VII чемпионатын регионысо этапше эртаралтын. Тений икымше гана ты чемпионатыш Российын вес кундемлаж гыч толшо-влакат лийыныт. Тений Марий Элысе 186 студент (16-22 ияш) 23 тӱрлӧ компетенцийыште шке мастарлыкшым ончыктен. Кокымшо ий почела самырык профессионал-влак радамыш 14-16 ияш тунемше-влакат ушненыт, нуно «юниор» тӱшкаште таҥасеныт. Самырык ӱдыр-рвезе-влакын пашаштым 250 эксперт терген да аклен. Нуно Пенза, Челябинск, Самара областьла, Чуваший да Москва гыч толыныт.
Таҥасымаш-влак Йошкар-Оласе техникум ден колледжлаште, Марий кугыжаныш университетыште, Оршанке посёлкысо шуко профилян колледжыште да Чакмарий селасе транспортно-энергетический техникумышто эртаралтыныт. Чемпионат жапыште республикысе 1500 наре тунемше тӱрлӧ профессий-влак шотышто мастер-классым эртен, экскурсий дене коштын.
Кажне ӱдыр-рвезе ойырен налме профессийыштыже эн тале лийнеже, очыни. Worldskills чемпионат нунылан мастарлыкыштым нӧлташ полша. Регионысо таҥасымаште сеҥыше-влак, Россий командыш ушнен, элнан чапшым тӱнямбалне аралаш тӱҥалыт. Тылеч посна эксперт-влак каласышт: чемпионатыште участвоватлыше-влак, тунем лекмекышт, шке профессийышт дене пашаш пураш тӱҥалыт гын, Worldskills конкурсышто налме сертификат нунылан кугун полша. А сеҥыше-шамычым, мутат уке, вуйлатыше-влак шкеак ӱжаш тӱҥалыт. Пашазе профессийыште эн мастар-влакын лӱмышт таче пале лиеш.
Чоҥымо паша куштылго огыл
Йошкар-Оласе строительный техникумышто конкурсын икымше кечынже веле огыл, тылеч ончычак паша шолаш тӱҥалын. Молан манаш гын тыште республикысе профессиональный тунемме заведенийла гыч толшо конкурсант-влак чоҥымо пашам ончыктеныт, а тидлан ятыр арвер, ӱзгар, оборудований кӱлыт. Техникумын мастерской пӧлемлаштыже мо гына лийын огыл: кермыч, плитке, цемент мешак, пӱчкедыше станок-влак. Тыште тӱрлӧ компетенций дене таҥасымаш лийын: ик вере участник-влак кермыч дене элемент-влакым ыштылыныт, вес вере коҥгам оптеныт, кумшо вере плитке дене пырдыжым сӧрастареныт. Тыштак сантехник, маляр-декоратор, рекрутёр-влак таҥасеныт. Тылеч посна юниор-шамыч кермыч дене «тавым» оптеныт. Кум кече жапыште участник-влак тӱрлӧ этапыште пашам ыштеныт. Кажне сомыллан тӱрлӧ жап пуалтын. «Сантехнике ден отоплений» компетенцийыште, мутлан, чылаже 9 шагат пуалтын. Тиде паша эн неле гай чучо. Тыште ныл участник лийын. Икымше кечын рвезе-влак шокшо да йӱштӧ вӱд пучым шупшаш проектым ямдыленыт, кӱлеш материаллан заказым ыштеныт, вӱдым шупшмо системылан келшыше элемент-влакым келыштареныт. Кокымшо кечын сантехнике прибор-влакым кӱлеш семын вераҥденыт.
«Тений рвезе-влак чылажымат сайынак, моштенак ыштат. Оборудований шулдо огыл, садлан шагал студент конкурсыш ушнен кертын. Тыгай чапле материал дене пашам ыштымаш рвезе-влакын мастарлыкыштым утларак нӧлта, нунылан пайдале опыт лиеш», – каласыш «Сантехник ден отоплений» компетенцийыште тӱҥ эксперт А.Мичеева.
Павел Милютин:
— Марий Турек район Косолап села гыч улам. Строительный техникумышто 3-шо курсышто тунемам. «Кирпичная кладка» компетенцийыште ӱмаште 2-шо верым налынам. Тений уэш шкемым тергаш кумыл лекте. Такшым конкурс куштылго манаш ок лий. Эксперт-влак кажне кермычым кузе пыштымым, растворым оптымо кӱжгытым, икманаш, кажне миллиметрым шотыш налыт. Мыланем ойырымо профессием моткоч келша. ӱмашсе конкурс деч вара пашашке ӱжшӧ-влакат лийыныт. Садлан ончыкыжым кермыч дене чоҥымаштак тыршаш тӱҥалам.
Клиентын кумылжо – тӱҥ верыште
Йошкар-Оласе торгово-технологический колледжыште да сервисный технологий техникумышто тунемше ӱдыр-рвезе-влаклан тыгай девиз моткоч палыме. Нуно калык дене пашам ыштыме шотышто компетенцийлаште таҥасеныт: повар паша, кондитер паша, ресторан сервис, отель администрирований, модо технологий, парикмахер паша.
Кажне компетенцийыште моткоч шуко кырча-мырчам шотыш налман. Рестораныште ӱстембаке кӱмыж-совлам чын вераҥдышашланат шуко палыман улмаш. Янда атым шокшо вӱд дене полироватлыман, салфеткым чын кучылтман да тулеч молат. Тыште кажне ӱзгарын – шке верже. «Ресторан сервис» компетенцийыште участник-влак тыгак тӱрлӧ коктейльым (мутлан, креветке дене) ыштен ончыктеныт.
Кочкыш йӧрварым ямдылыме паша неле огыл, шонена, но конкурсын условийже икмыняр вучыдымо лийын. Мутлан, кондитер-влак таҥасымаш деч ончыч вич тӱрлӧ продукт гыч кумытым ойырен налын кертыныт да кочкышым ямдыленыт. Тыгак нунылан марцепан ден сакыр мастике дене кагазеш «Гуси-лебеди» йомак почеш сӱретым ышташ кӱлын. Эксперт-влакын ойлымышт почеш, уста кондитер эн ончыч сӱретлен моштышаш.
Системный паша, программирований, 1С…
Кызытсе илышыште информационный технологий-влак деч посна нимогай предприятият пашам ыштен ок керт дыр. Тӱрлӧ программе, проект-влак… Садлан IT-технологий шотышто специалист-влак таче моткоч кӱлешан улыт.
Марий радиомеханический техникум ден Йошкар-Оласе технологический колледжыште студент-влак тачысе илыш дене тӧр кайымыштым ончыктеныт. Тыште чемпионатын участникше-влак 1С платформо, сетевой да системный администрирований, бизнес да предпринимательстве шотышто программе-влак дене пашам ыштен моштымышт дене палдареныт.
Евгений Степанович Иванов, Йошкар-Оласе технологический колледжыште туныктышо, «IT решение для бизнеса на платформе 1С» компетенцийыште тӱҥ эксперт:
— Студентна-влак тунемме деч вара кеч-могай организацийыш пашаш пурат гынат, чыла вере 1С системе уло. Тиде программым чыла шотыштат сайын палыше специалистлан пашам ышташ куштылго лиеш. Конкурсын участникше-влак программым нимо уке гыч ыштеныт. Тидыже куштылго огыл. Ик тӱшка, мутлан, риелторский агентствын пашажым ямдылен: агент, клиент, пачер, мланде участке-влак, ужалымаш, налмаш да тулеч молат. Тыште программированийым палыме шагал, илыш умылымаш келге лийшаш. Вес этапыште конкурсант-влак ямдылыме программыштым мобильный телефоныш «пижыктеныт». Икманаш, тиде программе дене телефон гочат ышташ лийын. Вара шке пашаштым ӱдыр-рвезе-влак презентаций йӧн дене араленыт. Эксперт-влак заказчик рольышто лийыныт. Специалист шке проектшым заказчиклан ужален кертын гын, тугеже тудо сеҥышыш лектын.
Марий Элыште эртаралтше Worldskills чемпионатыште тений икымше гана ЧПУ станок дене токарь-влак пашам ыштеныт, тыгак «Ландшафт дизайн», «Школ деч ончычсо воспитаний» компетенций-влак ешаралтыныт. Тылеч посна Йошкар-Оласе медицинский колледжыште «Медицине да социальный уход», Марий кугыжаныш университетыште «Изирак класслаште туныктымаш» компетенций-влак лийыныт. А Звенигово район Чакмарий селасе транспортно-энергетический техникумышто тунемше-влак электромонтажный паша дене мастарлыкыштым ончыктеныт.
Тыгай чемпионатым молан эртараш кӱлмӧ шотышто Марий Эл Республикын образований да науко министржын алмаштышыже Александр Иванов тыге каласыш: «Российысе чемпионат Worldskills тӱнямбалсе чемпионатын правилже почеш эртаралтеш, тугеже мемнан паша условийна вес элласе дене икгаяк лийшаш: тӱрлӧ оборудований, паша годым кучылтмо ӱзгар-влак, тале эксперт-шамыч. Тений чыла тиде йодмаш сайын шукталтын».