Россий ДОСААФ-ын Йошкар-Оласе авиаспортклубжылан – 85 ий.
САМОЛЁТ
Аэроклубын аэропортышкыжо мийымем годым кум самолёт шога ыле. Иктыже ялозанлык сомыл дене чоҥештылеш. Кокымшо вес ола гыч толын. Нунылан тысе стоянкыште шогаш верым пуат. Кумшо самолёт дене чоҥештылыт. Мемнан парашютистна-влакын чоҥештылме самолётыштым кызыт тӧрлат.
Марий Эл Республикын самырык-влакын политикышт, спорт да туризм министерствыжын, Марий Эл Правительствын да ДОСААФ-ын рӱдӧ ушемжын полшымышт дене самолётым ачалаш оксам ойыреныт. АН-2 самолётым тӧрлаш 5 млн теҥге кӱлеш. Ачалыме пашам кажне вич ий гыч эртарыман.
ТӦРШТЫМАШ
Парашют дене тӧрштымаш аттракцион огыл, а спортын ик видше. Тыгодым айдеме психологически да физически ямде лийшаш. Сандене занятийым эртарыме годым парашютын кузе ышталтмыжым умылтарат. Самолёт гыч кузе тӧршташ, кузе мландымбак шогалаш кӱлмым умылтарат. Тидыже айдемын лӱдмыжым изиш луштара.
Парашют дене тӧршташ шонышо еҥын шӱмжӧ таза, давленийже сай лийшаш; шинча чер (катаракта, глаукома) лийшаш огыл.
14-18 ияш еҥ-влак ача-аван келшымышт почеш веле тӧрштен кертыт. Тыгак кугурак ийготан-влакымат ӧрдыжеш огыт кодо. Чот кугу ийготанлан тандем (инструктор дене пырля) дене тӧршташ темлат. Кодшо ийын 92 ияш коча парашют дене волен. Тандем дене 2500- 3000 метр кӱкшыт гыч волат, а шкет тӧрштымӧ годым – 900 метр гыч.
Владимир Александрович БАЛЬ, ЙошкарОласе авиаспортклубын поисково-спасательный да парашютно-десантный службын вуйлатышыже:
– 2013-2017 ийлаште Марий кундемыштына авиацийын пашаже лушкыдемын ыле. Кызыт уэш вияҥдаш манын, чыла йӧным кучылтына. Южгунамже парымеш кодына гынат, южыш нӧлталташ тыршена. ДОСААФ ден аэроклуб-влак огыт лий гын, лётчик-влакым нигӧлан ямдылаш. Армий ямдылаш тӱҥалеш манын ойлат гынат, тиде куштылго паша огыл. Кавам, самолётым, парашютым йӧраташ изи годсек туныктыман. Сандене йоча ача-аваж дене мемнан.
Александра БУЛЫГИНА, Йошкар-Ола:
– Парашют дене таҥлалташ шукертсек шонен коштынам. Кум ий ончыч йолташем-влак Чебоксар олаште парашют дене тӧршташ сертификатым пӧлекленыт ыле. Но уда игечылан кӧра шонымашем шукталтын огыл. Тений акам тысе аэроклубыш каяш пырля ӱжын. Мый шуко шоныде келшенам. Авиаспортклубын коллективше мылам келшен. Инструкторна Ю.Н.Семененко мыланна чот полшен. 25 июльышто мыйын шонымашем шукталтын: парашют дене кава гыч воленам. Тиде шижмашым шомак дене каласен мошташ огеш лий. Но ушеш кодын. Тиде пытартыш тӧрштымем огыл манын ӱшанем.
АК
Марий Элыште парашют дене тӧршташ ак эн шулдо. Шкет тӧрштет гын – 3500, а инструктор дене – 7800 теҥге. Видеомат войзат. Тидлан 1500 теҥге оксам тӱлыман. Тыгак десантник, уэш тӧрштышӧ да шочмо кечым палемдыше-влаклан скидке пуалтеш. Тандем дене начар тазалыкан, чот лӱдшӧ да изи нелытан еҥ-влак тӧрштат.
Историй
Марий Элыште икымше аэродромым 1927 ийыште «Осоавиахим» ушем ыштен. Тудо Йошкар-Олаште кызытсе индешымше микрорайон тураште верланен улмаш.
1935 ийыште шошым Нижний Новгород гыч толшо ӱдыр И.Ф.Давыденкован темлымыж почеш Йошкар-Олаште парашют кружокым чумыреныт. Тиде ийынак 22 июльышто Марий кундемыште парашют дене икымше гана тӧрштеныт. Идалык мучашлан ты кружокыш 40 парашютист коштын. 1935 ий 15 декабрьыште МАО-н областной комитетше Йошкар-Олаште аэроклубым ышташ кӱштен.
1936 ий 24 июльышто Марий автономийлан 15 ий темме лӱмеш пайрем годым парашютист-влак показательный выступленийым эртареныт. Кугу Отечественный сар марте аэроклубышто 400 утла еҥ: авиамеханик, лётчик да парашютист – тунем лектын. Авиаспорт писын ончыко каен, но азапат лийын. 1936 ийыште Йошкар-Олаште затяжной прыжокым ыштымыж годым Совет Ушемын рекордсменкыже 21 ияш Ната Бабушкина колен. Парашют почылташ кӱкшыт ситен огыл. Тудым шарныме лӱмеш олаште шарныктыш кӱм пыштеныт да скверым почыныт.
1938 ийыште Медведево район Павловский ден Цибикнур сельсовет-влак коклаште Ната Бабушкина лӱмеш аэроклублан 180 га мландым аэродромлан пуэныт. Вара эше 60,5 гектарым ешареныт.
1942 ий марте аэроклуб Ната Бабушкинан лӱмжым нумалын. 1942 ийыште годсек Совет Ушем Герой, аэроклубын икымше вуйлатышыже А.Т.Канкошевын лӱмжым пуымо.
1963 ийыште аэроклуб куд спорт мастерым ямдылен. М.Кугувалов ден Т.Насонова кум рекордым шынденыт. 1967 ийыште Т.Насонова планер дене 700 км чоҥештен да тӱнямбал кӱкшытыштӧ рекордсменке лийын.
1964 ий 19 февральыште Йошкар-Оласе спортивно-планерный клубым ДОСААФ-ын Йошкар-Оласе авиационно-спортивный клубышкыжо кусареныт.
АВИАСПОРТЫМ ЙӦРАТА
Ольга СЫСОЕВА Воронеж олаште шочын-кушкын. 2003 ийыште парашют дене икымше гана волен. Але марте 78 гана тӧрштен.
2008 ийыште Йошкар-Олаш илаш толын. МОСИ-ште экономический факультетыште тунемын. 2017 ий годсек амалкалче сомылым ышта – мебель кевыт-влакым вуйлата. Но парашют спортым огеш мондо. Ольга – 2010 ий годсек Парашют спорт федерацийын Марий Элысе представительже да авиаспортклубын парашют инструкторжо. – Парашют спортым чот йӧратем. Тиде – мыйын илышемын ик ужашыже, – каласыш О.Сысоева.