Илышыште тӱрлыжат лиеда. Мом гына колаш да ужаш ок логал. Ме палена: туткар воктенак. Но ала-молан шукыж годым тудын деч аралалтын огына мошто. Мемнан дене тыге лийын ок керт манын шонена, очыни.
Ты серыш-влакым наркологий диспансерыште эмлалтше-влак возеныт. Нуно кажныдам сӧрвалат: «Шекланыза, палыза, аралалтса!» Тыгай шучкылык кажнын илышыштыже лийын кертеш.
Шӧргам ида чий
Таче кушкыжмо. Ынде кок тылзе наре наркологий диспансерыште реабилитацийым эртем. Тыште веле шке илышем нерген шонаш жапым муынам. Кызыт тыланда чонемым почнем.
Мый 10-шо класс марте тыршен тунемынам. Шуко лудынам, сай ончыкылык нерген шонкаленам. Ачам аракам чӱчкыдын подылеш ыле. Шып йӱын, шурген але туманлен мойн огыл. Авалан иза ден когыньнам шкетшыланак ончаш логалын.
Икымше гана аракам да «травкым» 16-17 ияш улмем годым тамлен онченам. Нимогай нелылык уке гай чучын: тунеммаштат, илышыштат. Урем, дискотеке, йолташ-влак, ӱдыр-шамыч… Варажым техникумыш тунемаш пуренам. Мый кушкынам, а арака ден шупшмо аяр шудо эн лишыл «йолташыш» савырненыт…
Алкоголь ден наркотик умылтараш лийдыме эҥгекым ыштат. Но шучкылык вигак ок кой. Нуно шӱйыш чыкыме шӧрга гай улыт, жап эртыме семын чотрак да чотрак пикташ тӱҥалыт. Мый тидым иктаж 25-27 ияш улмем годым веле шижаш тӱҥалынам. Тудо жаплан мый «куштылго» наркотикым веле огыл, тӱрлӧ аяр шинчал-влакымат приниматлаш тӱҥалынам. Лишыл еҥ-влак мыланем ӱшанымым чарненыт, сай йолташ-влак кораҥыныт. А мый айдеме улмемым эркын-эркын монденам.
Тыгай годым вуйышто эре уда шонымаш гына, нимоат ок куандаре, тазалык начарештеш, ончыкылык уке. Чылажат аярлан кӧра. Тӱрлӧ шинчал, спайс-влак айдемын ДНК структурыжым вашталтат, нервный системыжым локтылыт. Нуным «нелше»-влак шкешт орадыш савырнат, эсогыл йочашт-влак окмак шочыт, урод лийыт.
Алкоголь, наркотик тазалыкым пытарашлан, илышнам каргашлан ышталтыныт. Тидым шукертак умылем гын, нуным нигунам кидышкем ом кучо ыле. Мыняр жапем йомын, мыняр тазалыкем! Еҥ-влакым наркотикын тарзышкыже савырыше-влак мемнан гай-влак кӱшеш мыняр оксам ыштен налыт, мыняр поят! А ме шкенам шке шӱгарыш чыкена…
Ӱмыр кӱчык, ынде умылем. Шке ончыкылыкем нерген шонаш тӱҥалынам, тазалыкем аралынем, ӱдырым налнем, таза икшыве-влакын сай ачашт лийнем. Илышыште тиде эн шерге.
Мыйын йоҥылышемым ида ыште.
Константин В.
Воштончыш огыл гын…
15 ияш улмем годым аракам йӱаш тӱҥалынам. Ончыч школышто пырля тунемме ӱдыр-рвезе-влак дене тамакым шупшына ыле, вара подылаш тунемынна. Виножо, сыраже… Ешем тичмаш лийын, но авам чӱчкыдын аракам йӱын. Ачам мыйым эскерен шуктен огыл. Школышто удан тунемынам, рвезе-влак дене ондакак келшаш тӱҥалынам. Школ деч вара училищыште тунемым. Тыште эшеат чотрак тамакым тӱргенам да «пеҥгыдырак» аракам йӱынам.
Авам колыш. Тудо спиртан йӱыш олмеш водород перекисьым йоҥылыш йӱын колтен. Ачам чыла вургемым, арверым ужалаш тӱҥале. Вара тудат черланыш да колыш. Шӱжарем ден когыньнам кокай ашнаш нале. Мый тыгак йӱынам, перныл коштынам, кредалынам мойн. Веселан чучын. Жап эртыме семын шукынжо мемнан «кампаний» гыч кораҥыныт, ӱдыр-влак уда койыш деч утленыт, марлан каеныт. А мылам тыгай илыш келшен, очыни.
2017 ийыште шочмо кечем годым ик ӱдыр наркотикым тамлаш темлен. Тышеч оргажан корем пундашысе илышем тӱҥалын. Наркотик мылам шукырак да шукырак, чӱчкыдынрак да чӱчкыдынрак кӱлын. Тудлан верч ушем йомдаренам. Мом гына ыштыл пытарен омыл! Уш кайыме годым пуйто мыйым ала-кӧ поктылмо гай чучын, шучко йӱк-йӱан-влакым колынам. Кӱзым, товарым але мо кидышкем логалын, тудым налын лупшкедылынам. Окна гычат тӧршташ толашенам. Кызыт шарналташат лӱдам. «Тылат полыш кӱлеш» манмым шуко гана колынам. Пошкудем-влак мый дечем лӱдын иленыт. Шизофрений дене аҥыргылаш тӱҥалынам. Нигӧм колын омыл, нимом умылен омыл.
Икана воштончыш ваштареш шогымемым шарнем. Ты жапыште чонемлан йӧршеш шакшын чучын колтен. Вет воштончышышто мый йӧршын шкемым ужын омыл. Ончылнем каҥгешт пытыше, какаргыше, лавыран, шучко ората шоген. Тиде мый тыгай лийынам улмаш.
Ты жапыште веле ӱшаненам: мылам, чынжымак, полыш кӱлеш. Кокамлан чонем почынам, полшаш йодынам. А тудо мыйым наркологий диспансерышке конден. Тӱҥалтыш жапыште тыште чот йӧсланенам. Чыташ лийдымын нелын чучын. Но кызыт ушем яндарештеш да чонланат ласкарак. Эмлалтмак шуэш, илымак шуэш.
Алина П.
Ончыкылыклан ӱшан уло
Реабилитацийыш логалме корнем йоча пагытыштак тӱҥалын, очыни. Ачам аракам йӱын, авам уло илышыжым тудлан келыштараш тӧченак илен. Мӧҥгыштӧ эре вурседылыныт, лӱшкеныт. Тидлан кӧра мый кызытат кугу йӱкын ойлымым чытен ом керт, пайрем-влакым ом йӧрате. Эре тымыкым, ласкалыкым кычалам.
Ачамым колымешкыже чытен кертын омыл, тудын дене мутланымат шуын огыл. Кызыт чонемлан йӧсын чучеш, титакым шижам. Ала полышым пуыман улмаш…
Шарнем, изиэм годымак ковам мылам кочывӱдым подылта ыле. «Пура гына, тидым лиеш» манын ойлен. Мыняр ияшлан тыге подылташ тӱҥалыныт, ом пале, но 7-8 ияш тидым умылаш тӱҥалынам. Лиеш гын, лиеш. Мый, йоча, кугурак-влаклан ӱшаненам. Тыге еш пайрем годым кочывӱдым подылаш тӱҥальым. Шарнем, кузе тукым шӱжарем дене коктын У ий пайрем годым йӱын шынденна…
Вара – школ, самырык пагыт. Чапле, сылне! Илыш пайрем гай! Авам чарен огыл, мыйым кевытыш аракам налаш колта ыле. Институтыш, машиностроительный факультетыш тунемаш пурышым. Группышто чыланат рвезе-шамыч лийынна. Каныш годым эре йӱына ыле. Таҥым муынам. Тудо мӱшкыраҥын. Кумшо курсышто улмем годым йочана шочо.
Институтым тунем пытаренам, пашаш пуренам. Пашаче коллективыштына эре аракам йӱаш логалын. Пелашем дене умылыдымаш-влак лиедат ыле. Кок эргына кушкын, а мый… Вара изирак бизнесым почынам, спиртым ужалаш тӱҥалынам. Москва гыч тонн дене конден ужаленам, шкежат йӱынам. Ончыч 2-3 кече дене, вара кужунрак.
30 ий деч варасе илышемым ужашын-ужашын веле шарнем: пелашем дене ойырленам, весе дене ушненам, йоча шочын, адак ойырленна… Тылзе дене йӱын кийымем коклаште эше икмыняр сӱрет-влакым шарнем. Шучко сӱрет-влакым. Тыште, диспансерыште, веле ушыштем ала-можо рашемаш тӱҥалын. Тау кугурак эргымлан (тудлан ынде 28 ий), мыйым туткареш шуэн коден огыл. Жапшым ойырен, мый денем мутланен, эмлалташ сӧрвален йодын. Шке гыч мый тышке толын ом керт ыле. Кызыт сай ончыкылыклан ӱшан уло. Шот дене илаш тунемнем.
Борис А.