Олаште пачеран лияш але, ола воктене мландым налын, шке пӧртым чоҥаш? Пытартыш жапыште кусараш лийдыме погым налаш кумылан ятыр еҥ вуйыштыжо тыгай шонымашым куча.
Могай сай шке пӧртыштӧ илаш! Эрдене кынелын, кофем темет да кудывечыш лектат, лупсан шаршудышто чарайола коштат. Пӧрт воктене тӱрлӧ пушеҥгым шындет, теплицыште пакчасаскам куштет, а эн тӱҥжӧ – ик пошкудат ок витаре.
Тидланак кӧра пытартыш жапыште шукын ола воктене пӧртым налыт але шке чоҥат. Шке пӧртан лияш мо дене сай, шергал лектына.
– Кугу кумдык. Пачер дене таҥастарымаште пӧртыштӧ вер шукырак. Кок але кум пачашан пӧртым икмыняр пачер кумдык денат таҥастараш лиеш.
– Келшыше планировко. Пӧртлан планировкым ямдылыме годым тушто мыняр пӧлем лиеш, нунын верланымыштым, авагашта кӱкшытым шонымо семын келыштараш лиеш. Ямде пӧртым налаш гынат, планировкым вашталташ лиеш, а пачерыште тидым ышташ нелырак.
– Шке участке. Пӧрт воктенысе мланде кумдыкышто мончам чоҥаш, пеледышым шындаш, шаршудым ӱдаш, изирак садым кучаш лиеш.
– Лӱшкышӧ пошкудо деч тораште. Пачерыште илыме годым пошкудын тӱрвычмыжымат колат. А шке пӧртыштӧ иктат ок мешай, пошкудо-влакым савар гочат от шеклане.
– Пӱртӱс дек чакрак. Ола воктене юж яндаррак, шке участкыште изирак садым шындаш але пакчалан верым ойыраш йӧн уло. Адакшым пӧртым чоҥаш келшыше материалым шке ойырен налыда. Пачер дене таҥастарымаште пу пӧртыштӧ, мутлан, шӱлаш юж эре яндар.
Шке пӧртыштӧ илыме годым ятыр йӧндымылыкат лектын кертеш. Теве икмынярже.
– Ола деч тораштырак. Ола кумдыкышто мландым налаш моткоч шергын шуэш, утларак келшышылан ола деч икмыняр меҥге тораште кумдыкым налаш келшен толеш. Паша вер марте, тыгак икшывым школыш але йочасадыш намиен кодаш шке автомашинан лийман. Маршрутко але автобус дене кудалышташ лиеш, но тиде эшеат шуко жапым налеш.
– Шукырак тӱлыман. Пачер дене таҥастарымаште шке пӧртым кучаш шергынрак шуэш: коммунальный услугылан, илыме верым шотышто кучымылан утларак тӱлыман. Шокшым пуымо да канализаций системылан жапын-жапын тергаш да олмыкташ логалеш. Участкыштат арулыкым эскерыман: кеҥежым шудым солыман, телым лумым куыман. Тидын шотышто пачерыште илаш сайрак: тиде пашам коммунальный службо ышта.
– Чыла – шке гыч. Пачерым налме годым ме раш палена: тушто газ, тул, вӱд, шокшым пуымо да канализаций системе лийыт. А шке пӧртым чоҥымо годым чыла тидым шке гыч келыштараш перна.
– Мландылан налогым тӱлыман. Тидын дене шке пӧртан еҥын роскотшо адак ешаралтеш.
Шотыш налза
Кусараш лийдыме погым налме годым бюджетдам шотыш налза. Тыгодым икмыняр йодышлан вашмутым пуыза:
– погым налаш мыняр оксам ойырен кертыда?
– Ешланда могай кумдык келшен толеш?
– Олаш миен шуаш мыняр жап кӱлеш? Тиде тыланда йӧнан мо?
– Илыме верым шотышто кучымылан кажне тылзын оксам мыняр тӱлен сеҥеда?
Мутат уке, кажне кечын пашаш кудалыштман огыл але мӧҥгыштӧ пашам ыштыме годым ола воктене илаш йӧнанрак. Эрдене пашаш лектын кудалман, корнылан шуко жапым ойырыман да кастене гына мӧҥгӧ малаш толын пурыман гын, пачерыште илаш йӧнанрак. Ола воктенысе южо посёлкышто школ ден йочасад уке, тидымат шотыш налман.
Мо шулдынрак шуэш?
Ола воктене мландым налмылан да шке пӧртым чоҥымылан акым шукыж годым у пӧртыштӧ пачер ак дене таҥастараш лиеш, ойыртемже кугу огыл. Туге гынат тидын шотышто иктешлен каласаш ок лий. Недвижимостьлан ак тӱрлӧ лийын кертеш: тыште пӧртын могай районышто верланымыжым, кумдыкшым, могай материал гыч чоҥалтмыжым шотыш налман.
Вероника Хохолкова, Йошкар-Оласе недвижимость агентствын риэлторжо:
– Инфляцийлан кӧра кусараш лийдыме погылан ак эре кӱза. 18 сентябрьлан данный-влакым ончалаш гын, Йошкар-Олаште шуко пачашан пӧртысӧ пачерыште ик квадратный метрлан ак 70 тӱжем теҥге гыч тӱҥалеш. Ак кӱза гынат, илыме верым налаш шонышо-влак огыт шагалем. Йошкар-Оласе Западный, Фестивальный уремлаште, мутлан, шуко пачашан пӧртыштӧ ик пӧлеман пачер 3,5 миллион наре теҥгем шога. Кок пӧлеман – 5 миллион утла теҥгеаш. «Арена Марий Эл» манеж воктене чоҥалтше пӧртлаште кок пӧлеман пачерлан ак вич миллион теҥгеш шуэш.
Коронавирус инфекций деч вара шке участкым налаш да пӧртым чоҥаш шонышо-влак поснак шукемыныт. Медведево, Знаменский, Новый посёлкылаште, тыгак Шоядӱр, Тумерсола, Рябинка, Кугу Ноля, Сидорово, Сенькан яллаште мландым налаш йодын толыт.
Олаште кум пӧлеман пачерым налме да ола воктенысе пӧртлан ак ятырлан ок ойыртемалт. Но тиде акыш ачалыме пашалан тӱлымӧ роскот ок пуро. Материалланат ак эре кӱза. Могай районышто да могай материал гыч пӧртым чоҥымо, илыме кумдык могай да молымат шотыш налман.
Марина Скуратова, Йошкар-Ола:
– Тений кум пӧлеман пачерым налынна да ял гыч олаш илаш кусненна. Пачерым налме годым ола воктене пӧртан лийме нерген шонымаш лектын огыл. Мыланем тӱҥжӧ – шке лук лийже. Йошкар-Олаш икшыве-влаклан кӧра илаш куснымо. Кугурак эргына кокымшо классыш коштеш, изиракше эше пел ияш гына. Ялыште йочам шуараш школ деч моло нимо уке, а олаште тидын шотышто йӧнанрак. Пелашем вахте йӧн дене пашам ышта. Ола воктене пӧртыштӧ илена гын, йочам кажне кечын олаш школыш наҥгайыман ыле, а изи йоча дене кошташ неле. Садланак пачерым ойырен налынна. Кӧ пала, ала, илен-толын, икшыве-влак кушкын шумеке, шке пӧртан лияш кумылна лектеш.
Эвелина Леухина, Кужэҥер район:
– Пелашем дене коктынат Салтакъял гыч улына. Тудын шочмо вер деч торашке кайымыже шуын огыл, садлан шке селаштынак пӧртым чоҥаш шонен пыштенна. Адакшым тунам ипотекым налаш да кажне тылзын оксам тӱлаш йӧнна лийын огыл. Кумшо икшыве шочмеке, 2020 ий шошым пелашемын шочмо суртшо воктене пӧртым чоҥаш тӱҥалынна. Тунам пелашем ик фирмыште пашам ыштен, каркасан пӧрт-влакым чоҥеныт. Пӧртлан проектым ямдылыме годым келшыше пӧртым ойырен налынна, а кӧргыштӧ планировкым шкаланна келшышын вашталтенна. Чоҥымо годым ача-авана окса дене полшеныт, ава капиталым кучылтмо. Родо-тукымна, йолташна-влаклан полышым пуымыштлан таум каласена.
Ӱмаште октябрьыште кок пачашан у пӧртыш илаш пуренна. Чоҥымо пашалан оксам мыняр кучылтмым лӱмын шотлен омыл, но вич миллион наре теҥгем луктын пыштыме, очыни.