13-19 октябрь – Чызе рак дене кучедалме арня
Ӱдырамаш-шамыч коклаште вияҥше онкологий чер-влак кокла гыч чызе рак ик эн чӱчкыдын шарлышылан шотлалтеш. Статистикылан эҥерташ гын, кажне ийын Российыште ты черан 60 тӱжем наре у случайым пален налыт. Чаманен каласыман, ятыр ӱдырамаш черын пытартыш стадийлаштыже гына, медполышым йодын, специалист дек толеш.
Чызе рак вияҥмым чактараш, ты чер деч эмлалтмеке, сай лектышыш шуаш манын, лӱдыкшӧ фактор-влак, черын палыже да профилактикыж нерген палыман. Тидын нерген Республикысе онкологий диспансерын 1-ше №-ан онкологий отделенийжын врач-онкологшо Вадим Груздев каласкала.
Чызе рак – тиде…
Чызе рак – лӱдыкшӧ пуалмаш, тудо пуалше клетке-влакын пайлалтмыжлан кӧра кушкеш. Чер эркын вияҥеш, шарлымыж семын ончыч тудын изирак очагше-влак ышталтыт, вара нуно кугемыт да воктенысе органлаш, лимфатический узеллаш куснат.
Черлан вияҥаш амалым мо ышта:
- 40 ий деч кугурак ийгот,
- тукым гыч тукымыш куснымаш (лишыл родо-тукым тыгай диагнозан улыт),
- менструаций ондак тӱҥалмаш, да менопаузо вараш толмаш,
- йочам ыштыдымаш але икымше йочам 30 ийым эртымеке ыштымаш,
- тамакым шупшмо да алкогольым утыждене йӱмӧ,
- уто кап нелыт да шагал тарванылмаш.
Чер кузе палдырна?
Черлыеҥ-влак чызе ракын палыжым тӱҥалтыште огытат шеклане. Туге гынат икмыняр вашталтыш шотышто поснак тӱткӧ лийман:
- шӧр ту верыште пеҥгыдеммаш але пышкем-влак (узел) ышталтыныт,
- шӧр тун кугытшо але формыжо вашталтын,
- чызе гыч тазыла лектеш, коваште йошкарген,
- оҥ тураште коршта але нелын чучеш.
Кеч-могай палым шекланымеке, врач дек тергалташ кайыман.
Пуалмаш нерген ондакрак пален налаш икмыняр диагностике процедурым эртараш лиеш:
- шкем шке тергыме (шӧр тум кид дене кучен тергымаш (пальпаций);
- маммографий: шӧр тум рентгенографий дене шымлымаш;
- УЗИ: ультразвуковой сканирований изирак пуалмаш-шамычымат ужаш полша;
- биопсий: ткань ужашым гистологический анализлан налме.
Профилактический осмотрыш жапыштыже коштмо дене чер нерген ондакрак пален налаш да тудын деч утлашат лиеш.
Черланаш огыл манын…
Шӧр ту вияҥмым чактараш манын, икмыняр тыглай темлымашым шотыш налза:
- 20 ийым эртымеке, шкендам шке терген шогыза;
- врач-гинеколог але маммолог деке кажне ийын профилактический осмотрыш коштса;
- тамакым шупшмым да алкогольым йӱмым кудалтыза;
- кап нелытым шекланыза да таза илыш-йӱлам кучыза;
- йырым-йырысе средан пуалмашым вияҥдыше факторжо-влак деч шекланыза (мутлан, излучений деч);
- гормональный препарат-влакым кужун йӱмӧ деч шекланыза.
Нине темлымаш-влакым шуктен, чызе рак дене черланен кертме лӱдыкшым иземдеда, тазалыкдам, илышдам арален кодеда. Тазалыкна – шкенан кидыште.