Оршанке район Кугунур школыш Елена Семёновна Козлова кок ий ончыч пашам ышташ толын. Самырык туныктышо ты ялыштак шочын-кушкын. Тудын туныктымо аланыш логалме корныжо шкешотан да ойыртемалтше.
Шочмо кундемыш пӧртылын
Верысе школ деч вара Е.Козлова Йошкар-Оласе технологический колледжыште ургызылан тунемын. Ик жап олаште профессийже почеш пашам ыштен, но пӱрымаш тудым шочмо ялышкыже конден.
– Дипломым налмеке, Йошкар-Оласе «Труженица» фабрикыште тыршенам. Тушто пел ий наре веле ыштенам. Вара шочмо школыш техслужащийлан пуренам, – мутланымашым тӱҥале Елена Семёновна.
Ялыште шочын-кушшо ӱдырым паша лӱдыктен огыл. Тудо шке сомылжым сайын шуктен. Жап эртымеке, школ директор самырык ӱдырлан труд урокым вӱдаш темлен. Но Козлован педагогический образованийже лийын огыл, садлан тудо Оршанке посёлкысо педколледжыште туныктышо-влаклан курсышто шинчымашыжым нӧлтен. Тылеч вара школышто йоча-шамычлан трудым туныкташ тӱҥалын. Тыгодымак Марий кугыжаныш университетыш заочно тунемаш пурен.
– Мыланем икшыве-шамыч дене пашам ышташ келша. Толмем почеш вигак, манаш лиеш, классым вуйлаташ ӱшаненыт. Кызыт 9-ше классыште тунемше ӱдыр-рвезе-шамычын класс вуйлатышышт улам. Тыгак школысо «Киностудий» кружокым вӱдем, директорын советникшын сомылжым вораҥдарем, – палдарыш самырык туныктышо.
Вес семын
Елена Семёновнан ойлымыж почеш, ик профессий гыч весыш куснымо годым уто нелылык дене тӱкнен огыл. Вет труд урокышто ургаш, кочкаш ямдылаш да моло пашам ышташ туныктат. Тенийысе тунемме идалык марте ӱдыр-рвезе-шамычлан урокым посна эртареныт гын, ынде – иктеш. Туныктымо программышкат ятыр вашталтышым пуртымо. Ончыч, чынжымак, трудышто эн первый пашам ышташ туныктеныт гын, ынде – вес семын. Программе почеш тунемше-влаклан 3Д моделированийым, 3Д печатьым, компьютерный графикым палыман. Но школышто кулинарий да ончычсо икмыняр направлений эше кодыныт.
– Илыш ончыко кайыме дене направлений-шамычат вашталтыныт. Кызыт тудо утларакшым IT направленийышкыла лупшалтын. Но йоча-шамычлан келша, нуно чылажымат куанен шымлат. Ончычсо направленийым урок гыч йӧршынак кудалтыме манашыжат огеш лий. Ӱдыр-влак дене, мутлан, тӱрымат тӱрлена, рвезе-шамыч дене школ кӧргысӧ сомылым вораҥдарена, – каласкалыш Елена Семёновна.
Кызытсе труд урокын йодмашыже самырык туныктышылан келша, мане. Тудын шкенжынат у йыжыҥ почеш пашам ышташ кумылжо уло. Вет илыш ончыко кая, садлан тудын дене тӧр ошкылман, мане. Конешне, нелылык шижалтеш, но шинчымашет пойдарет гын, тудым сеҥаш лиеш. Тидлан Елена Семёновна тӱрлӧ курсышто шинчымашыжым пойдара.
«Киностудийым» вӱда
Школышто «Киностудий» кружок кокымшо ий пашам ышта. Арнялан ик гана ӱдыр-рвезе-влак пырля погынат да аппаратурым шымлат, фотографироватлат, видеокамер да лампе дене пашам ыштат. Тыгак компьютерысе программыште войзымо видеом монтироватлат, фотом обрабатыватлат. Тылеч посна телефоныш фотом моторын сниматлаш тунемыт. Ты кружокыш коштшо ӱдыр-рвезе-влак школышто эртаралтше мероприятий-шамычым войзат. Палемдыман, нуно видеом войзымо пашашт дене тӱрлӧ конкурсышко кумылын ушнат. Лектышат уло. Мутлан, шукерте огыл эртаралтше видеоролик-влак республикысе конкурсышто сеҥышыш лектыныт.
– Медиаклассым, ты направлений почеш кружокым вӱдышӧ туныктышо-шамычлан кугу мероприятий лийын ыле. Тушко кундемнан тӱрлӧ школжо гыч туныктышо-шамыч погыненыт. Мыят лийынам. Тушто ме вашла тӱрлӧ опыт дене пайлалтынна, шинчымашнам пойдаренна.
Школышто тыгай направленийым виктарымашым сайлан шотлем. Тудо кызыт поснак кӱлешан. Вет мемнан илышыштына компьютер, телефон, гаджет-влак кугу верым айлат. Тыглай телефонысо камерышкат сай да мотор фотом ышташ лиеш. Варажым тыгай фото ӱмыр мучко аралалташ тӱҥалеш. Тидыже – илышысе оҥай да мондалтдыме татым шарныкташ сай йӧн, – ойла Е.Козлова.
Елена Семёновна кызыт шке верыште улмем шижам, мане. Туныктышылан пашаже келша. Кеч-могай сомылым тӱҥалме годым нелылык лектеш, но тидыжак ончыко рыҥ ошкылаш вийым пуа да шкан ӱшанаш туныкта. Садлан самырык туныктышо кугу шонымаш дене ила. Тыште чылажат тудлан лишыл: ял, школ, коллектив, тунемше-влак да нунын ача-авашт.
И.Речкинын фотожо.