Еҥгавате вате огыл
Тыге ойлат: «Пелашан пöръеҥым сымыстараш лиеш, еҥгаватан пöръеҥым сымыстараш лиеш… Но пöръеҥын ЙӦРАТЫМЕ ÿдырамашыже уло гын, тудым нигузе от сымыстаре».
Ийготем ынде шагал огыл, илышыште тÿрлымат ужынам. Йолташем ыле, ушан-шотан пöръеҥ, полковник. Тудо эре тыге ойлен: «А жап эрта, а жап куржеш… Кö йошкар аракам тамлен огыл, кö ÿдырамашым йöратен огыл, тудо варажым чаманаш тÿҥалеш».
Шарнем, йолташем дене иктаж-кушто канена ма, але уремыште пырля ошкылына: тудо кеч-кунамат ÿдырамаш-влакым савырен кертын. Моткоч куштылгын «келыштарен» мошта ыле. Шыргыжалеш, мутланен колта. Ӱдырамаш-влак тыманмеш тудын кидышкыже логалыт веле. Ончет да öрат. Мыняр ÿдырамаш дене келшен, мален – шотлен от пытаре! Шкеак сымыстарен, але иктаж ÿдырамаш тудын деке шке «пижедылын». Тидыже тÿҥ огыл. Эн оҥайже теве мо: йолташем ешан лийын. Шке пелашыжым тудо моткоч пагален да йöратен. Ӱдырамаш семынат, икшывыже-влакын авашт семынат. Тидын нерген шкеат ойла ыле. Йöратыме кумылжо мутшо да койышыж гыч вел огыл, пашаже гычат шижалтын. Полковник йолташем шке пелашыжым нигунам обижатлен огыл.
Пöръеҥ семын мый умылтарен кертам: молан тыге? Вет илышыште тыгайже чÿчкыдын вашлиялтеш, кунам пöръеҥ-влак пелашан улмо ÿмбач вес ÿдырамаш дене «кылым» муыт. Тыште нимо удажат уке такшым. Тиде тыгак лийшаш манам гынат, умыледа шонем. Пöръеҥ – сонарзе. Тудо ик ÿдырамашым йöрата гынат, весе дене лийын кертеш. Вий-куатше ситыше гын, тазалыкше сай гын, кумылжо уло гын. Конешне, эстетике могырым ончалаш гын, тиде шот огыл манын, ятыр ÿчашаш лиеш. Но ме кызыт мо уло, тудын нерген ойлена, а кузе лийшаш нерген огыл.
Ты темым тарватымеке, теве эше мом каласен кодымо шуэш. Ме, пöръеҥ-влак, шке пелашнам йöратена да тунамак вес ÿдырамаш деке коштына лийже. Но паледа, еҥгавате ала-могай мотор да чапле лийже, ме чытен огына керт, кунам мемнан деч шуко йодыт. Кунам икте ок йöрö, весе шотлан ок тол. Еҥгавате пелаш огыл. Ме такшат кычалтылмым да правам шуко «качатлымым» чытен огына керт. А ÿдырамаш-влак тÿняште шуко улыт.
Р. Иванов, Йошкар-Ола.
Ойырленна гынат, ушкалем
Сергейым мый йöратенам. Чот ушкаленам. Кажне меҥгылан ушкаленам! Нигуш колтымем шуын огыл. Телефонжо йыҥгырта веле, мыйын чонем чон олмышто огыл. Чыла палымем шуын: кö, молан, кушто, кунам. Эре йодыштынам, чыла умылен налаш тыршенам. А Сергей тидлан сырен веле. «Тый мылам от ÿшане, мыйым пöръеҥ семын от акле, лÿмнерем волтет» манеш ыле. Ӱшаненам ала-мо такшым, акленам, но ала-можо йöсландарен.
Ушкалымемым чылаж годым Сергейлан ончыкташ тыршен омыл, чытенам. Паленам: тудо сырен кертеш. Но шкеже моткоч йöсланенам. Тидын нерген йолташÿдыремлан шуко гана ойленам. Тудо манеш ыле, пуйто мый шкемым нимынярат ом пагале. Вот ала-кузе тыгерак: мый шкемым ÿдырамаш семын йöратем гын, пагалем гын, шканем ÿшанем гын, мотор да сай улмемым шижам гын, таҥемым тынар ом ушкале ыле. Тидым тачат умылен ом керт. Мый вет Сергейым йомдараш лÿдынам, садлан ушкаленам. Лÿдынам, тиде шижмашемым шылтен моштен омыл.
Ме Сергей дене шукертак ойырленна. Ынде тудо ешан, шочшан. Тунамсе жапым шарналтем веле, кызытат чонемлан ньыге-нюго чучеш. Алят ушкалем. Ончыч йомдараш лÿдынам, садлан ушкаленам. А кызытше мо? Шкемым шке ом умыло: ынде ÿмырем мучко икымше йöратымашемым ушкален илаш тÿҥалам мо?
Е.Чернова, Звенигово район.
Ӱдыр-влаклан ÿшанымым чарнен
Ӱдыр ден рвезе Интернетыште палыме лийыныт. Ваш-ваш келшеныт, серыш-влакым возгаленыт, йыҥгыртен мутланеныт. Рвезе армий гыч пöртылын, а ÿдыр тудым вашлийын. Тыге виртуальный йöратымаш чын илышыш савырнен.
Рвезе йöратыме таҥжым ача-аваж дене палымым ыштен, мöҥгыжö илаш конден. Жап эртыме семын ача-ава ден «шешке лийше» коклаште умылыдымаш-влак лектыныт. Садлан кöра рвезе таҥжылан посна илаш пачерым айлен. Шкеже эре пашаш коштын, тыгодым ача-аважмыт декат миен коштын, йöратыме ÿдыржö денат пырля лияш тыршен. Таҥжым чыла шотыштат куандараш тыршен: кочкаш сатум наледен, вургемым налын пуэн, тÿрлö пöлекым ыштен.
Ӱдыръеҥ шкежат пашам ыштен, но чыла шийвундым шкаланже гына кучылтын, еш семын шот дене илаш шонен огыл. Икмыняр жап гыч окса шотышто нелылык лиймылан кöра рвезе таҥже дене пырля тукым акаже деке илаш куснен. Ӱдыръеҥ качыжын родыж дене ынеж иле ыле гынат, тудо жаплан вес йöн лийын огыл. Вашке рвезе пален налын: тудын йöратыме пелашыже тамакым шупшеш, аракам подылаш йöрата улмаш. Йолташ-влак дене унала коштмышт годым ÿдыр камвочмешке аракам йÿын улмаш. Тидлан кöра каче шке таҥжым аважын я акажын пачерыш кондашат вожылын, йолташыже-влак денак малаш кодын. А кунам рвезе йÿд сменыш пашаш каен, ÿдыръеҥ шкаланже пайремым ыштен: йолташыже-влак дене пырля канен, йÿын, йÿдым перныл коштын. Чыла тидым рвезын акаже ужын, чытен.
Рвезын родыжо-влак тыгай ÿдыр дене келшымылан тореш лийыныт, но икымше йöратымаш моткоч виянла чучын. Каче ойырен налме ÿдыржым чыла шотыштат проститлен, умылаш тыршен. Тудын деч посна илен кертдымыжым шижын.
Жап эртен, нимо вашталтын огыл. Рвезе таҥжылан чыла сайым веле ышташ тыршен, но… вашке тудо йöратыме ÿдыржын вес пöръеҥ-влак дене пернылмыжым пален налын. Тидым проститлен нигузе кертын огыл.
Таҥже дене ойырлымеке, рвезе ятыр жап йöсланен, нигö дене келшен кертын огыл. Ӱдыр-влакым пагалымыжым, нунылан ÿшанымыжым чарнен. Лачак мый денем палыме лиймекыже веле илышым у семын аклаш тунемын. Йöратымашын яндарлыкшылан уэш ÿшанаш тÿҥалын. А мый тудым пиаланым ышташ тыршем.
Е.Шейн, Марий Турек район.