Марий Турек район Марий Пыламарий селаште шочшо да кызыт туштак ача-аваж дене пырля илыше Валерий Шамовын илышыж нерген шукертак колынам ыле. Ты кечылаште туддене шагат наре мутланышна, тунамак кумылзак да оптимист шӱлышан улмыжым вигак шижым. Тыгай еҥ дене мутланаш куштылго.
Марий Пыламарий школышто 9-ше класс деч вара Валерий умбакыже тунемаш каен огыл. Кандаш икшыван ешыште илыш мӱй ден ӱй лийын огыл, сандене Валера, эн кугурак икшыве, палымыже-влак дене пырля Озаҥыш лектын кая. Тушто стройко пашам шукта, чодырам руа. Вахте йӧн дене кок ий коштын шукта. Икана черетан вахте гыч пӧртылмекше, тупшо моткоч чот корштымым шижеш. Районысо эмлымверыште остеохондрозым эмлат. Но варажым Йошкар-Олаште тергалтеш да тӱпрӱдыштӧ пуалме вер нерген пален налеш. Ты жапыште йол ӱнарже укем шижын. Южгунам кумшӱдӧ метр кокласе кевытыш ик шагат коштын.
Валерий ынде мыняр гана эмлалтын, но тӱрыснек тӧрланен кертын огыл. 18 ияш годсек инвалид кресле полшымо дене коштеш. 2014 ийыште рӱдоласе ик автошколышто водительлан тунем лектын. Автошколышто «Ока» машинам лӱмынак инвалид-влаклан келыштареныт. Тылеч вара тудо «Лада» машинам налын. Кызытат туддене пайдалана. Кеҥежым тӱрлӧ верлашке колым кучаш лектын кудалеш. Тыгак Российысе инвалид-влак ушемын республикысе пӧлкажын эртарыме ятыр мероприятийышкыже кумылын толеш, спорт да творчестве дене кылдалтше конкурслаште участвоватла. Кажне ийын турслётышто вийжым терга.
Пытартыш жапыште В.Шамов мурым мураш кумылаҥын. Шкеак шомакым воза, келшыше семым кычал муэш да уло кумылын мура. Теве интернетыштат тудын мурымо «Мо эртен» муро ден весела такмак-влакым колышташ йӧн уло. Шукерте огыл тудо шочмо районыштыжо эртаралтше «Звёзды утренней зари» конкурсышто мурен. «Тушто мыланем жюри «Авторский муро» номинацийыште дипломым кучыктен, — каласыш Валерий. – Такшым ты конкурсыш шке шонымо муро дене иктат сценыш лектын огыл улмаш».
Шамовмыт ешыште Валерийын ны ача-аваже, ны шольо-шӱжарже-влак культур сферыште пашам огыт ыште, сандене усталык пашам 31 ияш рвезе шӱм-чон йодмо почеш шукта. «Тӱвыра сферыште иктаж сомылым шукташ тӱҥалам манын, нигунам шоналтен омыл. Ача-авам колхозышто пашам ыштеныт. Авам, Вера Сарапионовна, ушкалым, презым ончаш коштын. Ачам, Василий Аркадьевич, кочегарлан пашам ыштен. Мыйже кӧ лияш манын, шоненат шуктен омыл ала-мо…», — ойла В.Шамов.
Шамовын ачаже самырыкше годым культпросветучилищыште семӱзгар дене шокташ тунемаш пурен улмаш. Но пытарен огыл. Баян ден гармоньым устан шокта. Сандене мӧҥгыштышт ты кок семӱзгар кызытат уло. Валерий да моло-влакат баяным шокташ тунемыныт. Изиж годсек Валерий музыкым йӧратен, эсогыл ик жап туныктышыж дене пырля шинчылтыныт, туддеч мо кузежым йодыштын. Тӱрлӧ мероприятийыште мурен, куштен, почеламутым каласкален, баян дене шоктен.
Школышто Валерийым чыланат спортсменлан шотленыт. Вет тудо 3-шо гыч 9-ше класс марте Александр Аркадьевич Зайцевын дзюдо дене туныктымо кружокышкыжо коштын. Российысе таҥасымаште призовой верлам налме нерген дипломжо-влакым тудо кызытат арала. Теве иктыже 38 кг нелытан марте рвезе-влак коклаште 2002 ийыште республикын чемпионжо лӱмым налме нерген ойла. Икана Юл кундем федеральный округышто турнирыште (тудо Волжск олаште эртаралтын) сеҥен, но Российысе таҥасымашке наҥгаяш окса уке маныныт.
«Тыгай илыш туткарыш логалмеке, эн ончыч чонемлан моткоч неле ыле. Ачам-авамлан, шӱжарем-шольым-влаклан ты шотышто полшымыштлан моткоч кугу таум каласем. Мылам тыге пӱралтын улмаш. Юмо чытен лектын кертме деч утыжым огеш пу, шонем. Мыйын гай еҥ-шамычлан вуйым сакаш огыл тыланем. Ойго толын гын, тиддене илыш кӱрылтын огыл. Моло гаяк еҥ улат, лач шкалан полшаш манын, шукырак заниматлыман. Шонен пыштыме пашам шукташак тыршыман. Чыла еҥлан мо уло дене серлагаш да пайдаланаш кӱлмӧ нерген каласынем. А мемнам утыждене чаманыме ок кӱл. Лач чот неле годым полыш кидым шуялтыза», — каласыш В.Шамов.
«Кушто рвезе жапем, кушко тудо каен? Ала шӱдыр коклаш чоҥештен. Шӱшпык мурым мурен. Рвезе шӱм йӧратен… Огеш лий пӧртылташ мо эртен», — муралта Марий Турек вел качымарий. Кызыт Валера эше ик кок мурым ямдыла. Муро-влакым тудо келшыме таҥжылан пӧлекла. Келшыме ӱдыржӧ тудын семынак коляскыште шинча. Коктынат сай ончыкылыклан ӱшанат.